Эконометрикага кириш фанидан якуний назорат ишига тушадиган асосий саволлар (2-курс учун)

44. Ишлаб чиқариш функцияси ва унинг математик хоссалари (формуласи, қўлланилиши, хоссалари, капитал ва меҳнатга чекланган мойиллик).
Glossariy: Model - ob’yktning xossa va xusuiyatlarini biror bir usul bilan aks ettirilgan 
nusxasi.Kompyuterli model- ob’ektning komp’yuter orqali ifodalangan modeli.Static model - 
xossalari vaqt o’tishi bilan o’zgarmaydigan model.Dinamik model- xossalari vaqt o’tishi bilan 
o’zgaradigan model. Ishlab chiqarish funkstiyalari 
Ishlab chiqarish funkstiyalari, ularning turlari va parametrlarini aniqlash. 
Ishlab chiqarish funkstiyalari deganda, ishlab chiqarish natijalarining ishlab chiqarish 
faktorlaridan bog`liqligining matematik ifodasiga aytiladi.
Er tuzishda iqtisodiy tahlil vaqtida natijaviy ko’rsatkichlar va ishlab chiqarishga tasir qiluvchi omillar o’rtasida ikki xil bog`lanishni ko’rish mumkin: funkstional va korrelyastion. 
Ishlab chiqarishga ta’sir qiluvchi har bir omilga natijaviy ko’rsatkichning bitta mos qiymati mos kelsa bunday bog`lanish funkstional bog`lanish deyiladi. Lekin hayotda har bir ishlab chiqarish omillariga natijaviy ko’rsatkichning bir necha qiymati mos kelishi mumkin. Bunday bog`lanishlar korrelyastion bog`lanishlar deb aytiladi. Misol uchun ekinlarning hosildorligi ni ularga solinadigan o’g`itning miqdoriga va er uchastkalarining suvdan emirilishiga bog`liqligi yoki bo’lmasa mahsulot tannarxining ishlab chiqarish darajasiga, maydonning katta‐kichikligiga bog`liqligi va h.k. Modellashtirish davomida korrelyastion bog`lanishlar va ishlab chiqarish funkstiyalarining parametrlari aniqlanadi. Modellarning parametrlarini aniqlashda ko’p hollarda eng kichik kvadrat
usulidan foydalaniladi.
Ishlab chiqarish funkstiyalarining parametrlarini bog`lanish turlariga qarab, eng kichik

kvadratlar usuli bilan, normal tenglamalar sistemasini echish orqali topiladi.

45. Прогнозлаш усуллари (прогнознинг кўринишлари, прогнозларнинг таснифи, прогнозлашнинг асосий усуллари, экстраполяция усули)
Prognozlash va rejalashtirish nazariyasida xo ‘jalikka rahbarlik qilishning m a’lum fundamental qoidalari, ya’ni tamo­yillari masalasi alohida o ‘rin egallaydi. Bozor munosabatlari sharoitida bunday tamoyillar jum lasiga quyidagilar kiradi:
- llmiylik tamoyili;
- Rejalami m a’lum maqsadga yo‘naltirish tamoyili;
- Mutanosiblik va balanslilik tamoyili;
- Komplekslik tamoyili;
- Uzluksizlik tamoyili;
- Barqarorlik tamoyili;
- Tarmoq va hududiy rivojlanishning uyg‘unligi;
Xalq x o ‘jaligi va uning tannoqlari hamda korxonalar rivojlamshining uzviy birligini hisobga olish tamoyili.Sanoat va uning tannoqlari, korxonalari, tashkilotlari faoliyatlarini rejalashtirganda yuqoridagi tamoyillarga to ‘la amal qilinsa topshiriqlami muvaffaqiyatli bajarish mumkin, iqtisodiy o‘sish kuchayadi va ishlab chiqarish samaradorligi albatta, ko ‘tariladi. Yuqorida keltirilgan tamoyillami amalga oshirish uchun bir qator usullardan balans, maqsadli, normativ, statistikiqtisodiy, ko‘p variantli, iqtisodiymatematik matrisa usullaridan foydalaniladi.Balans usuli rejalashtirishning bosh usuli hisoblanadi. Faqat balans usuligina asosiy proporsiyalami belgilash, resurslaming jamiyat ehtiyojlariga muvofiqligini aniqlash, rejalami real va natijali qilish imkonini yaratadi. Balanslardan istiqbol va joriy rejalaming barcha boTimlarini ishlab chiqishda foydalaniladi.Balanslar ishlab chiqarishning ko ‘lami va dinamikasi,uning tarkibi va tuzilmasi hamda samaradorligi to ‘g ‘risidagi m a’lumotlami mujassamlashtiradi. Ularda sanoat tarmog'i va milliy iqtisodiyotning boshqa tannoqlari o ‘zaro munosabatlarini ko‘rish mumkin,Balanslaming eng muhimlardan biri moddiy balans bo'lib, u mahsulotlaming eng muhim to ‘plamini qamrab oladi.