Ekonomikanıń ashıqlıǵı Ashıq ekonomika túsinigi

Milliy valuta kursı asqanda import, ol tómenlegende eksport qolay boladı.
Bunı túsiniw ushın mısal keltiremiz. Aytayıq, Ózbekstanda er adamlar kostyumi 160 mıń swm turadı. 1 dollar bolsa 2000 swmga teń. Sonday eken, kostyumning bahası 80 dollar.
Swmning kursı asıp 1 dollar 1900 swm bolıp qaldı. Endi 80 dollarlıq kostyum 160 mıń ornına 152 mıń swm turadı. Sonday eken,hár bir kostyum importınan 8 mıń swm payda kóriledi. Nabada swmnıń kursı túsip 1 dollar 2080 swm bolıp qaldı. Bunda ilgeri 80 dollarlıq kostyumimiz bahası 166400 swm boladı. Nabada kostyumdı eksport qılsaq, bunnan 14000 swm utamız (166400-152000-14400). Ilgeri kostyumni import etip utqan bolsaq, endi onı eksport etip tabısqa iye bolamız.
<>


Valuta kursınıń ózgeriwi valuta riskın payda etip, sırtqı sawdaǵa tosıq boladı. Valuta kursınıń asıwı bir tárep ushın qolay bolsa, ekinshisi ushın qolay bolmaydı, sebebi valuta joǵaltıwlarǵa dus keledi. Mısalı, Belgiya Kanadadan biyday aladı. Bir Kanada dolları 0,6 yevroga teń. Biyday bahası bir sentner ushın 200 Kanada dolları yamasa 120 yevro. Kurs ózgerip 1 dollar 0,7 yevroga teńlesti. Sonday eken, Belgiya hár sentner biyday importınan 20 dollar joǵatadı, sebebi ilgeri biyday 120 yevroga tússe, endi ol 140 yevro turadı (200 0, 7-200 0, 6 -20 ).
Valuta riskın minimal dárejege keltiriw ushın júzip júriwshi valuta kursı ornatıladı. Bunda valuta kursınıń ózgeriwi kishi shegara menen sheklenedi, yaǵnıy onıń artıwı yamasa páseyiwi onsha úlken bolmaǵanınan valuta joǵaltıwları sezilerli bolmay, sawda-satıq tuwrı rawajlanadı. Valuta kursınıń kúshsiz shayqalıwı sırtqı qarızdarlıq riskın da azaytadı, sebebi qaytarılatuǵın sırtqı qarız muǵdarı jáne onıń procentleri valuta kursı esabında sezilerli ózgermeydi. Valutalar erkin almasıwlanıwı ushın olarda almasınıw qábileti bolıwı kerek. Bunday qábileti joq valutani hesh
kim satıp almaydı.
Hár bir milliy valutaninig basqa valutaǵa almasa alıw qásiyeti valuta konvertatsiyası dep ataladı.
Sol ózgesheligi tárepinen valutalar 2 toparǵa bólinedi:
Birinshisi, tolıq konvertirlanıwshı valutalar. Bular mámleket ishinde hám sırtında shegaralanbaǵan halda almasınılatuǵın,yaǵnıy sawda etiletuǵın valutalar bolıp tabıladı. Bul valutalar hár qanday jumıs ushın hám shegaralanbaǵan muǵdarda óz-ara almasınıladı. Bular arasında erkin konvertırlanıwshı qattı valutalar bolıp, bular ekonomikası kúshli mámleketlerdiń pulı esaplanadı. Olar dúnyanıń bárshe jerlerinde ushıraydı.

Paydalanılǵan ádebiyatlar

1. 
   A.Ólmasov, A.Vahabov <>
   
2. 
   https://images.app.goo.gl/tRSohxiE5ZTtTjXp9