Электр хавфсизлиги

6.3. Havo elektr uzatish tarmoqlari ustunlaridagi ishlar 
Havo elektr uzatish tarmoqlari simlarini va ustunlarini ajratib buzish, hamda 
ustun elementlarini almashtirish ish rahbari ishtirokida texnologik karta yoki ish 
bajarish loyihasi asosida bajarilishi zarur. 
Faqat ustunning mahkam va chidamli ekanligiga ishonch hosil 
qilingandagina, ustunga chiqish va uning ustida ishlashga ruxsat etiladi. Ustunlarni 
mustahkam turganiga shubha tug‗ilgan taqdirda (ustunlarni yerga mo‗ljaldan kam 
chuqurlikda ko‗milganligi, tuproqni yumshoq va maydaligi, yog‗ochlarni 
chiriganligi, betondagi darzlar va hokazolar), ularni mahkamlash zaruriyatini va 
yo‗llarini ish rahbari yoki ishboshi ish joyida belgilaydi. 
Ustunlarni tortqichlar yordamida mahkamlash ishlari ustun ustiga 
chiqmasdan turib, ya‘ni teleskopik minora yoki boshqa odamlarni ko‗tarishga 
mo‗ljallangan mexanizmlarni bevosita ustun yoniga o‗rnatib, yoki bu ishlarni 
ustunlarga ko‗tarilmasdan o‗rnatiladigan maxsus mustahkamlash qurilmalaridan 
foydalanib amalga oshirilishi kerak. Ustun mustahkamlanganidan so‗ng, unga 
ko‗tarilishga ruxsat etiladi. 
Simlarni bir tomonlama tortishilishiga mo‗ljallanmagan ustunlar, hamda 
vaqtincha shunday tortilish paydo bo‗lishi mumkin bo‗lgan taqdirda, ularni 
ag‗darilib tushmasligi uchun oldindan mahkamlangan bo‗lishi shart. 
Oraliq ustunlarni oldindan mahkamlamasdan turib, ularga osilgan simlarni 
butunligini buzish va sim bog‗ichlarini bo‗shatish, man qilinadi. 
Quyidagi brigada a‘zolarini ustunga chiqishiga ruxsat etiladi: 
- III guruhga — barcha turdagi ishlarni bajarish uchun ustunning 
yuqorisigacha chiqish; 

---

89 
- II guruhga — uzib qo‗yilgan elektr uzatish tarmog‗ini barcha ustunlarini 
yuqorisigacha chiqib bajariladigan ishlarga, uzilmagan elektr uzatish tarmog‗ida 
esa, ustundagi eng pastki simdan ishlayotgan ishchining boshigacha bo‗lgan 
masofa 2 m qolguncha, ustunni tok o‗tkazmaydigan qismida bajariladigan barcha 
ishlarga (ustunlarni bo‗yash bilan bog‗liq ishlar bundan mustasno); 
- I guruhga — yer sathidan 3 m gacha bo‗lgan balandlikdagi (ishchining 
oyog‗igacha) barcha turdagi ishlarga; 
Yuqorida bajariladigan ayrim turdagi ishlar, texnika xavfsizligi qoidalarida 
qayd qilingani bo‗yicha, ushbu ishlarni bajarish uchun elektr xavfsizligi guruhiga 
ega bo‗lgan xodimlar tomonidan bajarilishi kerak. 
Yog‗och va temir-beton ustunlarga ko‗tarilishda himoya kamarini osma 
arqonni yog‗och ustun orqasidan aylantirib o‗tkazib olinishi, temir-beton 
ustunlarda esa, ustun orqasidan aylantirib o‗tkazib olinishi yoki ustunga 
mahkamlangan narvonga mahkamlanishi kerak. 
Burilishlarga o‗rnatilgan shtirli izolyatorli ustunlarning ichki burchak 
tomonidan chiqish va ishlash man qilinadi. 
Ustunlarda ishlaganda himoya kamaridan foydalanish, hamda ikkala elektrik 
tirnog‗i (kogti) qo‗llanilganda unga o‗rnashib ishlash shart (23-rasm). 
a)
b)
v)
g)