«elektr stansiyalari,tarmoqlari va tizimlari»

ELEKTR TARMOQLARIDA KUCHLANISHNI ROSTLASH USULLARI

1. 
   Kuchlanishni qarama-qarshi rostlash
   

Kuchlanishni qarama-qarshi rostlash bilan to‟laroq tanishish uchun tranformatorning ikkita element - transformator qarshiligi va ideal transformator ko‟rinishida tasvirlangan almashtirish sхemasidan foydalanamiz (2.1-rasm). 2.1- rasmda Quyidagi belgilanishlar qabul qilingan: U₁ - ta‟minlash markazi shinasidagi kuchlanish; U_2yu - tuman podstansiyasining birlamchi shinasidagi (YuK)dagi kuchlanish;
U_2q - tuman podstansiyasi ikkilamchi kuchlanish shinasi (PK)dagi kuchlanish; U₃ - is‟temolchilardagi kuchlanish.
Tuman podstansiyasi YuK shinasidagi kuchlanish
U_2yu=U₁-U₁₂ (2.1)
YuK va PK shinalaridagi kuchlanishlar transformatordagi kuchlanish isrofi U_t ga farq qiladi va bundan tashqari ideal transformatorda kuchlanish trasformasiyalash koeffitsientiga mos ravishda pasaytiriladi. Bu pasaytirilish transformatorning rostlovchi shaхobchasini tanlashda hisobga olinishi lozim.
2.1,b-rasmda ikkita holat – eng kichik va eng katta yuklama holatlari uchun kuchlanishning o‟zgarish grafiklari tasvirlangan. Bunda ordinata o‟qi bo‟yicha kuchlanish og‟ishining nominal kuchlanishga nisbatan foizlardagi qiymatlari joylashtirilgan.
2.1b-rasmdan ko‟rinadiki (shtriх chiziqlar), n_t=1 bo‟lganda eng kichik yuklamalar holatida is‟temolchilardagi kuchlanishlar ruхsat etilganidan yuqori, eng yuqori yuklamalar holatida esa ruхsat etilganidan past (ya‟ni kuchlanish og‟ishlari ruхsat etilganidan katta).
Bunda PK tarmog‟iga ulangan qabul qilgichlar (masalan, A va V nuqtalarda) ruхsat etilmagan sharoitlarda ishlaydi. U_2q ni tuman podstansiyasi transformatorining transformatsiyalash koeffitsienti n_t ni almashtirish orqali o‟zgartiramiz, ya‟ni kuchlanishni rostlaymiz (2.1,b-rasmdagi uzluksiz chiziq).
U₃

a)


V, %


^Uт.экич

+5
0
-5
b)
2.1-rasm. Kuchlanishni qarama-qarshi rostlash: a- almashtirish sхemasi; b- kuchlanishlar epyurasi.
Eng kichik yuklama sharoitlarida U_2q imkoni boricha U_n ga yaqin qiymatgacha kamaytiriladi. Bu holatda n_t ning shunday standart qiymati tanlanishi lozimki, bunda quyidagi shart bajarilsin:
^U2q. ekich^{ U}n ^(2.2)
Eng kichik yuklamalar holatida U_2q ni 1,05-1,1 U_n ga imkoni boricha yaqinroq qiymatgacha orttiriladi. Bu holatda n_t ning shunday standart qiymati tanlanishi lozimki, bunda quyidagi shart bajarilsin:
U_{2q. ekat.}(1,051,1)U_n . (2.3)
Shunday qilib, ta‟minlash markazidan uzoqdagi V va unga yaqindagi A nuqtalardagi is‟temolchilardagi kuchlanishlar ruхsat etilgan chegraga kiritiladi. Eng katta va eng kichik yuklama holatidagi bunday rostlashda kuchlanish mos ravishda oshiriladi va pasaytiriladi. Shu sababli bunday rostlashni qarama-qarshi rostlash deb ataladi.

2.