Электр таъминоти етиб бормаган истеъмолчиларни муқобил энергия манбалари орқали таъминлашнинг иқтисодий самарадор турини аниқлаш

1	Умумий маълумотлар
1.1	Номинал қуввати	кWт	1500
1.2	Шамолнинг фойдаланиш мумкин бўлган энг кичик тезлиги.	м/с	3
1.3	Рухсат этилган энг катта тезлик	м/с	25
1.4	Шамолнинг номинал тезлиги	м/с	11.7/11.3
1.5	Турбинанинг ишлаш ҳарорат оралиғи	°С	-40°÷ +40°
2	Турбина маълумотлари
2.1	Парраклар сони		3
2.2	Паррак диаметри	м	77/82.6
2.3	Парракларнинг номинал айланишлар сони	айл/мин	17.4

HW 77/1500 ва HW 82/1500 типли шамол генераторларининг иш характеристикалари.

2-жадвал

Шамол тезлиги, м/с	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
Қуввати, кWт	9/ 14	55/ 84	140/ 170	255/ 290	420/ 472	640/ 695	910/ 950	1175/ 1250	1400/ 1459	1470/ 1500	1500/ 1500
Шамол тезлиги, м/с	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24
Қуввати, кWт	1500/ 1500	1500/ 1500	1500/ 1500	1500/ 1500	1500/ 1500	1500/ 1500	1500/ 1500	1500/ 1500	1500/ 1500	1500/ 1500	1500/ 1500

3-расм. Таклиф этилаётган шамол турбиналарининг қувват эгри чизиқлари

Шамол қуввати оқимининг таъсир доирасини нормаллаштириш муҳим аҳамият касб этади. Бу шамол энергиясининг зичлиги (ШЕЗ) деб номланувчи кинетик шамол энергияси оқимининг таърифига олиб келади. Юқоридаги оқим ва оқим тезлигининг таърифларига ўхшаб, шамол энергиясининг оқими - бу бирлик майдонига тўғри келадиган шамол энергиясининг оқим тезлиги ҳисобланади.

(4)
ШЭЗ шамол турбинаси ҳажмидан мустақил равишда шамол манбаларини таққослаш учун ишлатилади ва шамолнинг стандарт таснифи учун миқдорий асос ҳисобланади.[2]
Юқорида таклиф этилган турбиналарни ўрнатиш учун шамол кучининг синфларини билишнинг аҳамияти катта.
3-жадвалда шамол кучи зичлиги асосидаги таснифга кўра йердан 50 м баландликда ўлчанган шамол энергияси синфлари.
3-жадвал

Шамол кучини таснифи
Шамол кучининг синфлари	Ресурс салоҳияти	Шамол қуввати [W/м^2]	Шамол тезлиги [м/с]
1	Кучсиз шамол	0-200	0-5,9
2	Екстримал шамол	200-300	5,9-6,7
3	Ўрта шамол	300-400	6,7-7,4
4	Кучлироқ шамол	500-600	7,4-7,9
5	Кучли шамол	500-600	7,9-8,4
6	Қаттиқ шамол	800-600	8,4-9,3
7	Жуда кучли	>200	>9,3

Ҳар бир синфга мос келадиган шамол тезлиги - бу денгиз сатҳидан 1500 метр баландликда шамол кучининг ўртача еквивалентининг тақсимланишига асосланган ўртача шамол тезлиги.

Юқорида атрофдаги ҳаво оқими ва шамол қувватининг умумий таркибини кўриб чиқдик. Аслида, бу қувватларнинг барчасидан ҳам фойдаланиш имконияти мавжуд емас. Шамол енергетикасидан фойдаланишда самарадорлик қувват коеффитсиенти ( ) билан белгиланади, бу турбинадан чиқарилган қувватнинг шамол ресурсининг умумий қувватига нисбати.
Бунда турбина қуввати қуйидагича:
₍₅₎
бунда ҳар доим нинг қиймати нинг қийматидан ҳар доим кичик бўлади. Дарҳақиқат, Бетз лимит назариясига асосан номланувчи максимал олинадиган қувватнинг назарий юқори чэгараси мавжуд ва бу қиймат 1 дан ошмайди. [3]
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, шамол энергия манбаларидан фойдаланиш камчиликлари бўлишига қарамай бир қатор афзалликларга ва бу афзалликлар бундай манбалардан фойдаланишнинг аҳамиятини оширади.

• 
  Шамол электр манбаи билан таъминланадиган истеъмолчилар электр тармоқларидан мустақил бўлади, шу сабабли тармоқда юзага келадиган узилишлар, автоном истеъмолчиларга таъсир кўрсатмайди.
  
• 
  Шамол электр манбаини ўрнатиш электр тармоқ тортишга нисбатан арзон.
  
• 
  Шамол энергиясидан фойдаланиш минтақа бўйича ресурс тежаш имкониятини беради.
  

Фойдаланилган адабиётлар
[1] Pielke Sr RA. Mesoscale meteorological modeling, vol. 98. New York, NY: Academic Press; 2013.
[2] Kalmikov A. Uncovering MIT wind myths through micro-climatological CFD analysis. 2013;1310:3538.
[3] Durran DR. Downslope winds. Encyclopedia of atmospheric sciences. Amsterdam: Academic Press; 2003.
[4] Садуллаев Н.Н., Сафаров А.Б “Бухоро вилоятининг чекка ҳудудларида энергия истеъмоли ва экологик муаммони ҳал қилишда шамол энергиясидан фойдаланиш имкониятлари”, “Фан ва технологиялар тараққиёти” илмий-техникавий журнал №5. 2019йил, 138-143 бетлар