Elektr to‘g‘risida asosiy tushuncha. O‘tkazgichlar va izolatorlar. Elektr maydoni va uning xususiyatlari

Mavzu: O‘zgarmas tok elektr zanjiri.
Reja:

1. 
   O‘zgarmas tok elektr zanjiri.
   
2. 
   Tok kuchi. Om qonuni. Joul-Lens qonuni.
   
3. 
   O‘zgarmas tok ishi va quvvati.
   
4. 
   Qarshiliklarni ketma-ket, parallel, aralash ulash.
   

Elektr tokini hosil qiluvchi va uning oqib o‘tishini ta’minlovchi qurilmalar yig‘indisi elektr zanjiri deyiladi (1.4-rasm).
Elektr zanjirining asosiy qismlari manba (generator), iste’molchi va biriktimvchi o'tkazgichlar (simlar)dan iborat.
Elektr zanjiridan o‘tayotgan tok quyidagiga teng:

I

Elektr zanjirining eng sodda chizmasi:
E - manba (elektr yurituvchi kuch), R - iste’molchi (qarshilik), Om;
/ - tok kuchi, A; U-manbadagi kuchlanish, V; U_R — qarshilik uchlaridagi kuchlanish.

bu yerda: E — o‘zgarmas tok manbayi; U — kuchlanish, V; R — qarshilik, Оm; I — tok kuchi, A.

Vaqt birligida miqdori va yo‘nalishi o'zgarmaydigan elektr toki o‘zgarmas tok deb ataladi.
Zanjirdan 1 sekund ichida kuchi 1 amper (1 A) ga teng bo‘lgan tok o‘tsa, zanjirga zaryadlar miqdori I kulon (1 K) ga teng bo‘lgan elektr zaryadlari keltiriIgan hisoblanadi.


Elektr energiya manbayi bir necha xil bo‘lishi mumkin. Birinchisi, elementlar manbayi hisoblanib, iste’molchilarni elektr energiyasi bilan ta’minlaydi. Ikkinchisi, elektr energiyasini boshqa turdagi energiyalarga aylantirib beradi (mexanika, issiqlik, yorug‘ lik, kimyoviy va boshqalar). Uchinchisi, elektr energiyasini manbadan elektr iste’molchilarga yetkazib beradi (o‘tkazgichlar, uskunalar va boshqalar).