Elektrik datchiklar. Potensiometrik datchiklar

Elektrik datchiklarning turlari va ishlash tamoyillari.

Datchiklarning chiqish qismi mexanik va elektrik qiymat bilan ifodalanishi mumkin. Ular parametrik va generatorli guruhlarga bо‘linadi. Parametrik datchiklarda nazorat ostidagi parametr elektr parametriga aylantiriladi (aktiv qarshilik, induktivlik, sig‘im).Generatorli datchiklarda nazorat parametri elektr yurituvchi kuch (EYUK)ga aylanadi. Generatorli datchiklarda qо‘shimcha energiya talab qilinmaydi, parametrik datchiklarda esa, qо‘shimcha energiya talab etiladi. Datchiklarning tavsiyalovchi asosiy sifat kо‘rsatkichi va parametrlari bо‘lib statik tavsif hisoblanadi. Statik tavsif deganda datchik chiqish qismidagi qiymatni

kirish qismidagi qiymat nisbati
х_ч  (х_к )
ga aytiladi. U iloji boricha: chiziqli

kо‘rinishga, aniqlik S ga ( ^{S  x}чик ^{, x x} -tegishli ravishda chiqish va kirish

x_к ^к

parametrlarining о‘sishi); absolyut xatolik x ga (haqiqiy va о‘lchangan qiymatlar

orasidagi farq , ya’ni

x =x -x ); nisbiy xatolik  ga (^{  x 100} %); keltirilgan

x
d z
д

xatolik  ga ( 
_ x ^xмах

100 %) ega bо‘lishi kerak.

Datchiklar yuqori aniqlik va kichik xatolikka ega bо‘lishlari muhim talablardan hisoblanadi.
Paxta tozalash sanoatida elektrik va noelektrik datchiklar harorat, namlik, siljish, kuch, tezlik, satx, bosim, sarf va boshqa parametrlarni о‘lchashda qо‘llanadi.
Elektrik datchiklar ishlash prinsipiga kо‘ra turli guruxlarga bо‘linadi. Bular quyidagilar: kontaktli, potensiometrik, tenzometrik, elektromagnitli, fotoelektrik, ultratovushli va x.k. Shuni takidlash lozimki, bu qator uzluksiz ortib boradi: fan- texnikaning rivojlanishi yangi-yangi fizik xodisalar, materiallar yaratilishiga sabab bо‘ladi.
Datchiklarga turidan qat’iy nazar ularga quydagi asosiy texnik talablar qо‘yiladi: aniqlik, sezgirlik, tezkorliylik, ishonchliylik, narxi, о‘lchamlar, og‘irligi.
Kantaktli datchiklar parametrik datchiklar turkumiga kiradi, chunki ularning elektr qarshiligi mexanik kirish kattaligi ta’sirida о‘zgaradi. Ularning statik xarakteristikasi releli kо‘rinishga ega.
Katodli datchiklar sifatida yo’l va oxirgi uzgichlari keng ishlatilinadi. Ular tо‘g‘risidagi batafsil malumotlar kelgusi mavzularda beriladi.

3.