“Elektron ta’lim” – “Электронное обучение” – “E-learning” December-2020,Volume 4 issn2-181-1199

“Elektron ta’lim” – “Электронное обучение” – “Electronik edication” December-2021,volume 5,№4 ISSN2-181-1199
http://ej.nspi.uz//
68
 
harakatlari; o‘quvchilarning harakatlari; ma’lum bir tarzda tuzilgan ta’lim 
mazmuni.
Bizning fikrimizcha, o‘quv materialini taqdim etishning zamonaviy axborot 
vositalari shunchalik o‘ziga xos va rivojlanganki, ular an’anaviy usullarda mavjud 
bo‘lmagan ta’lim mazmunining sifat jihatidan yangi xususiyatlarini ochib beradi.
Misol uchun, xuddi shu VR ko‘rinish printsipini tubdan o‘zgartiradi, 
axborotni modellashtirish orqali haqiqiy ob’ektlarning o‘xshashligini yaratadi. 
Natijada, o‘quvchi vizual, eshitish, taktil, hid bilish, harakatlarni amalga 
oshirishda, xuddi shunga o‘xshash vaziyatlar bilan haqiqiy o‘zaro munosabatda 
bo‘lgani kabi, deyarli bir xil (yoki kuchliroq) shaxsiy tajribani oladi. Bu jihatdan 
biz amerikalik didaktik K.Kerning pozitsiyasiga yaqinmiz, u o‘qitish metodikasi 
sohasida to‘rtta inqilobni ajratib ko‘rsatdi: 1) ota-ona-o‘qituvchilarni professional 
o‘qituvchilar bilan almashtirish; 2) og’zaki so‘zni yozma so‘z bilan almashtirish; 
3) bosma so‘zni o‘rgatishga kirish; 4) o‘qitishni avtomatlashtirish va 
kompyuterlashtirishni joriy etish. Ushbu inqiloblar nafaqat o‘qitish vositalarining 
o‘zgarishini, balki o‘quv materiali sifatini, ta’lim mazmunini o‘zgartirishni ham 
aks ettiradi. Virtual borliq kompyuterlashtirilgan ta’limning eng yuqori 
cho‘qqilaridan biridir. U insonning sezgi a’zolarini "haddan tashqari qo‘zg’atish" 
ga erishadi. Bundan tashqari, quyidagilar tubdan o‘zgarib bormoqda: o‘qituvchi va 
o‘quvchining o‘zaro ta’siri, ta’lim mazmuni (bu axborotga aylanadi), o‘qituvchi va 
o‘quvchining harakatlari, materialni o‘zlashtirish usuli. 
Tahlil va natijalar. Shunday qilib, VR haqida gap ketganda, o‘qitish 
usulining asosiy xususiyatlarining aksariyati o‘ziga xosdir. Bu bizga o‘qitish 
usullari sifatida VR usullari haqida gapirish imkonini beradi. Ushbu usullar yangi 
turdagi o‘qitishda ham amalga oshiriladi (ehtimol, buni ta’kidlash kerak) - shartli 
ravishda uni dasturiy-axborot deb atash mumkin.
Bugungi kunda insonning voqelikning axborot modellari bilan o‘zaro 
ta’sirining o‘ziga xosligi aniq. Axborot tizimlaridan foydalanish orqali o‘qitishda 
o‘qituvchining ham, o‘quvchining ham sub’ektivligi keskin oshadi, 

---