Elektrotexnika elektr energiyasidan foydalanib ishlovchi qurilma va mexanizmlarni ishlashini, xamda elektr energiyasini ishlab chiqarish va uni uzatish bilan bog’liq muammolarini o’rganuvchi texnikikaviy fandir

3.YUklamali ish rejimi. Bu rejimda transformatorga uning xarakterlovchi kattaliklaridagi yuklamalar ulanib, u nominal xolatda ishlaydi. Qisqa tutushuvdagi transformator parametrlarini aniqlash uchun qisqa tutashuv tajribasidan foydalaniladi.
I₁ X_kI_1N
I₁R_k
_k
Transformatorning qisqa tutashuv ish rejimi va vektor diogrammasi.
Agar salt ishlash rejimidagi transformatorning ikkilamchi chulg’amiga Z_n yuklama ulansa, yuklama toki I₂ xosil bo’ladi. Bunda birlamchi chulg’am zanjiridagi kuchlanishlar tushuvi kichik bo’lganligi sababli xisobga olinmasa xam bo’ladi. Bu ish rejim yuklamali ish rejimi xisoblanadi. Ikkilamchi parametrlari birlamchiga keltirilgan transformatorni unga ekvivalent bo’lgan elektr sxemasi bilan almashtirish mumkin. Demak, keltirilgan transformatorga ekvivalent bo’lgan elektr sxemasi transformatorning ekvivalent sxemasi deyiladi. Ekvivalent sxema asosida unda-gi elektromagnit jarayonlarni taxlil kilish xamda transformator ulangan elektr tarmog’ini xisoblash ancha engillashadi.
R₁ X₁ R X

I₁ I

U₁ I₀ U

Z_1,2 Z


10.5-rasm. Transformatorning ekvivalent sxemasi.
Transformatorning salt ishlash va qisqa tutashuv tajribalaridan aniqlangan parametrlaridan foydalanib, ekvivalent sxema asosida uning vektor diogrammasi quriladi. Ikkilamchi chulg’amdagi U₂ kuchlanishning yuklama I₂ tokiga bog’lanashini ifodalovchi grafik transformatorni tashqi xarakteristikasi deyiladi. Transfor matorda energiya isroflari umuman nisbatan ko’p emas. Transformatorlarni quvati ga karab FIK ning qiymati = 0,96…0,995 gacha bo’ladi.

SHu sababali kirishdagi R₁ va chiqishdagi R₂ quvvatni bevosita o’lchashda aniq natija bermasligi mumkin. Bunda FIK ni aniklashning ancha ishonchli bevositausuli – salt ishlash va qisqa tutashuvdagi isroflar quvvati o’lchangandan keyin aniqlash usuli qo’llaniladi:

Elektr energiyasi uzoq masofalardan kam isrof bilan olib kelishda iste’molchilarga taqsimlashda, o’lchov ishlarida xamda umumiy energetik tizim yaratishning asosiy omili transformatorlardan foydalanish xisoblanadi.
Uni FIK i