Elektrotexnika“ fakulteti «elektrotexnika, elektromexanika va elektrotexnologiyalar» kafedrasi

Mavzu: Assambler tili komandalarini o’rganish. Assambler tilida dasturlar tuzishni o’rganish.
Assembler tilida dasturlarni yozish uchun kompyuterning barcha tarmoklarning tuzilishlarini bilish kerak. Kompyuterning asosida bit va bayt tushunchalari mavjud. Ular yordamida kompyuterning xotirasidagi komandalar va ma’lumotlar kursatiladi. Dasturlar mashinaviy kodlar kurinishida ma’lumotlarni aniklash segmentlaridan tashkil topgan. Bu segmentlar mashina buyruklari va adreslarini saklovchi steklardir. Arifmetik amallarni, ma’lumotlarni yuborish va adreslash uchun kompyuterda bir necha registrlar mavjud. Birinchi kompyuterlarni yaratilishi davridan boshlab xozirgi kungacha dasturchilarni assambler tili haqidagi qarashlarini qiziqarli tarzda kuzatish mumkin. Qachonlardir assembler tilini yaxshi bilmasdan kompyuterni biron bir foydali ish qilishga majbur qilib bо‘lmas edi. Vaqt о‘tishi bilan xolat о‘zgarib, kompyuter bilan muloqot qilishning zamonaviy, qulay vositalari vujudga keldi. Lekin boshqa tillardan farqli xolda, assembler tili о‘lmadi.
Assembler tili - bu mashina tilining simvolik kо‘rinishidir. Mashinaning quyi apparat darajasidagi hamma jarayonlar mashina tili buyruqlari yordamida amalga oshiriladi. Bundan kо‘rinadiki umumiy nomlanishdan qat’iy nazar, xar bir turdagi kompyuterning assembler tili mavjud. Kompyuter apparat qismiga bog‘liq bо‘lgan muammolarni assembler tilini bilmasdan hal etish juda qiyin. Dasturchi yoki foydalanuvchi boshqa ixtiyoriy yuqori darajali dasturlash vositalardan foydalanib turli xil vazifalarni bajarishi mumkin. Kompyuter tizimining tо‘la zaxirasidan foydalanish uchun adreslash rejimini va mikroprotsessor buyruqlarini bilish talab etiladi. Adreslash rejimi shunday usullarni kо‘rsatadiki, uning yordamida dastur buyruqlariga va ma’lumotlarga yо‘l ochiladi. Xamma yuqori darajali dasturlash tillarining kompilyatorlarida yoki translyatorlarida dasturda assembler muxitiga chiqish uchun о‘zining modellari mavjud. Assembler tilida dasturlash uchun kompyuterning ishlash tamoyilini va uning arxitekturasini bilish talab etiladi. Zamanoviy shaxsiy kompyuterlar quyidagi komponentlardan tuzilgan.