Emitterdan bazaga zaryad tashuvchilarning injektsiyasi

131. R, L va C elementlari ketma-ket ulangan elektr zanjirida kuchlanish uchta tashkil etuvchidan iborat. Bular:
1) aktiv qarshilikdagi kuchlanish tushuvi uR=i·R
2) induktiv g'altakdagi kuchlanish tushuvi

3) sig'im elementidagi kuchlanish tushuvi

Kirxgofning ikkinchi qonuniga asosan berilgan sxema uchun:

tenglama R-L-C elementlari ketma-ket ulangan manbani kuchlanishi nolga teng, ya'ni elektr zanjiri qisqa tutashtirilgan, tashqaridan elektr energiyasi berilmaydigan holat uchun Kirxgofning ikkinchi qonuniga asosan yozilgan.
Quyidagi rasmda R, L va C elementlari ketma-ket ulangan elektr zanjiri vektor diagrammasi keltirilgan. Mazkur vektor diagrammadan ko'rinadiki, zanjirga berilgan kuchlanishning qiymati uning ayrim qismlaridagi kuchlanishlarning geometrik yig'indisiga teng


R-L-C dan iborat ketma-ket ulangan elektr zanjiri.
a) sxemasi; b) kuchlanish va tokning vektor diagrammasi.
Vektor diagrammani qurish vaqtida hosil bo'lgan kuchlanishlar uchburchagidan kuchlanishning absolyut qiymatlarini aniqlash mumkin:

Demak berilgan zanjir uchun Om qonuni

bu yerda Z-zanjirning to'la qarshiligi, X –zanjirning reaktiv qarshiligi, Om.
132. Elektr zanjiri — elektr energiyasi manbalari, qabul qilgichlari (iste'molchilari) va ularni bir-biriga tutashtiruvchi o'tkazgichlar (simlar) majmui. Elektr zanjiri tarkibiga ulabuzgichlar (viklyuchatellar), qayta ulagichlar (pereklyuchatellar), saqlagichlar, himoyalash va kommutatsiya (uzibulash) apparatlari, o'lchash va nazorat asboblari va boshqalar ham kiradi. Elektr zanjiri yordamida elektr energiyasi (elektromagnit energiya yoki zanjirida elektr toki, elektr yurituvchi kuch EYUK, potensiallar farqi mavjud bo'lgan boshqa tur energiya) uzatiladi, tarqatiladi hamda kuchlanishi pasaytiriladi yoki oshiriladi. Elekt energiyasi manbalarida biror turda gi energiya (suv, issiklik va boshqalar ener giyasi) elektr energiyasiga, qabul qil gichlar (iste'molchilar)da elektr ener giyasi issiqlik, mexanik va boshqalar tu| energiyaga aylantiriladi. Elektr zanjiri rejim" (ish maromi) barcha qismalardagi tok va kuchlanish qiymatiga bog'liq bo'ladi. Elektr zanjiridagi tok, EYUK va kuchlanish o'rtasidagi munosabat Kirxgof qonunlari bilan tushuntiriladi (qarang Kirxgof koidalari). Elektr zanjiri o'zgaruvchan va o'zgarmas tok zanjirlariga bo'linadi. Elektr zanjirining asosiy elementlari: rezistor, induktivlik g'altagi, elektr kondensator va boshqalar.


133. Elektr mashina va apparatlarining barcha cho'lg'amlari R qarshilik va L induktivlikga ega. Shuning uchun tahlil etilayotgan quyidagi rasmda tasvirlangan elektr zanjirini o'zgarmas kuchlanishga ulanadigan induktiv g'altak yoki cho'lg'amning ekvivalent sxemasi deb olish mumkin. Vaqtning boshlang'ich paytida zanjirda tok yo'q va induktiv g'altakning magnit maydon energiyasi nolga teng. Zanjirni U o'zgarmas kuchlanish manbasiga ulagandan keyin turg'unlashayotgan rejimda undan I tok oqadi va magnit maydon energiyasi LI^2/2>0 bo'ladi. Demak, bu vaqtda induktiv g'altakning magnit maydon energiyasini o'zgarishi (0 dan LI^2/2 gacha) kuzatiladi, zanjirda o'tkinchi jarayon sodir bo'ladi va o'zgaruvchan i tok paydo bo'ladi. Bunday zanjirdagi o'tkinchi jarayon differensial tenglama bo'yicha yoziladi (Kirxgofning ikkinchi qonuniga asosan)