Energetik sharoitlari

 
11.4 Qatlamning otish oralig’ini asoslash 
Ishlab turgan quduqlarda qatlamning qaeridan otilganligi 
aksariyat ularga keluvchi suyuqlik harakatini belgilovchi omillardandir. 
Uning qanday ishlashini tartibga solish va boshqarish aksariyat quduq 
kesimidagi uning qatlam bilan bog’langan oralig’iga hamda uni 
qanday tanlanganiga bog’liq bo’ladi. Bunda biz neftni harakati uchun 

---

160 
qulaylik yaratib, suv harakatiga ma’lum darajada tg’sqinlik qilgan 
bg’lamiz. SHuni e’tibordan qochirmaslik lozimki, qatlamni tg’la 
qamrash uchun quduq kesimi tg’laligicha otilgan bg’lishi lozim, lekin 
unga keladigan suyuqlik aksariyat neftdan iborat bg’lishligini 
ta’minlash uchun suv va gaz kelishi mumkin bg’lgan oraliqlarni 
otmaslik maqsadga muvofiq buladi. SHunda biz quduqning gazsiz va 
suvsiz ishlash davrini ancha uzaytirgan bg’lamiz. 
Har xil sharoitlarda quduq bilan qatlamni tutashti-rishning 
tabiiy suv siquvi rejimida yoki qatlamga suv haydash jarayonida 
qanday hal qilinishining bir qancha turlarini kg’rib chiqamiz. 
Ensiz neft-gaz zonasi mavjud bg’lgan bir qatlamli ob’ektni qazib 
chiqarish. Ilgari ta’kidlanganitek
'
qatlamga suv haydash holatlarida 
(suv-neft chizig’idan tashqarida yoki suv-neft chizig’i yonidan) oluvchi 
quduq neftli zonada joylashadi (ichki suv-neft chizig’i ichida). Bunday 
hollarda qatlamni tg’la qamrash maqsadida qatlam tg’laligicha otilishi 
maqsadga muvofiq. Suv-neft zonasida joylashgan quduqlarda esa 
qatlamning yuqori qismi otilsa, quduqlarning suvsiz ishlash muddati 
uzayadi. 
Keng neft-gaz zonasi mavjud bg’lgan bir qatlamli ob’ektni 
qazib chiqarish. Bunday hollarda, ya’ni uyumning pastki suv
mavjudligida u faqat juda kam neftga shimilgan joylardan tashqari 
tg’laligicha oluvchi quduqlar bilan qazilgan bg’ladi. Bunday hollarda 
neftning suv bilan siqib chiqarilishi neft-suv chizig’ining kg’tarilishi 
bilan sodir bg’ladi. Bunda suv-neft chizig’iga yaqin bg’lgan 
quduqlardan boshqalarini tg’laligicha otish tavsiya etiladi. Suv-neft 
zonasida joylashgan quduqlarning suvsiz ishlash muddatini chg’zish 
maqsadida suv-neft chegara chizig’idan 2-4m yuqoridan otish 
maqsadga muvofiqdir. Suv-neft chegarasining ichki chizig’iga yaqin 
joylashgan quduqlar ham pastki qismida otilmaganligi ma’qul. Agar 
qatlam orasida g’tkazuvchan bg’lmagan qatlamcha mavjud bg’lsa va u 
3-4 quduqda kuzatilsa, qatlam bunday quduqlarda g’sha 
qatlamchaning ustki qismigacha otilishi lozim. Haydovchi quduqlar 
aksariyat tg’la qalinlikda otiladi.