Energetik sharoitlari

11.3 Gaz quduqlari ishining texnologik rejimini belgilash 
Qatlamdan qancha gaz olish loyiha hujjatlari orqali 
belgilangan bg’ladi. SHunga qarab har bir quduqdan olinishi lozim 
bg’lgan mahsulot belgilanadi. Demak, har bir quduqdan olinadigan 
gaz miqdori qatlamning imkoniyatlariga qarab belgilangan va u loyiha 
kg’rsatkichlariga mos kelgan bg’lishi lozim. 
Gaz quduqlari ishining texnologik rejimi har uch oydan to bir 
yilgacha belgilangan bg’lib (bu qoida vazirlik yoki kompaniya bg’yicha 
qabul qilingan maxsus qg’llanma asosida belgilanadi), muddati g’tgan 
quduq maxsus tadqiqot asosida tekshiriladi va uning natijalari har 
tomonlama tahlil qilingach, yana ma’lum muddatga quduqning ish 
rejimi belgilab qg’yiladi. Bunda quduqning beradigan mahsulot 
miqdori, quduq tubidagi va qatlamdagi bosim hamda ular g’rtasidagi 
farq miqdori, quduq og’zidagi bosim va harorat, quduq mahsulotida 
suyuqlik (suv va kondensat)ning mavjudligi, undan tashqari quduqdan 
chiqadigan gaz bilan chiqishi mumkin bg’lgan tog’ jinsi donalarining 
mavjudligi ularning hammasi juda aniqlik bilan puxta g’rganiladi va 
texnologik tarzni belgilashda g’sha holatlar albatta inobatga olinadi. 
Quduqning ish tarzini belgilash muddati ham quduqning qanday joyda 
joylashganligi-ga (suv - gaz chegarasiga yaqinmi - yg’qmi), quduq 
tubidagi kollektorlarning mustahkamligiga quduq tubidagi qatlam 

---

159 
qanday tog’ jinslaridan tashkil topgan va ularning emirilishiga 
moyilligi) qarab belgilanadi va bu ham uning ishini boshqarishning 
muhim omilidir. 
Gaz quduqlarini ishlatishda muayyan sharoitlarga qarab bir 
qancha rejimda ishlashni belgilash mumkin. CHunonchi, bosim 
farqining barqarorligi, quduq tubi zonasidagi filtratsiya tezligining 
barqarorligi, quduq og’zidagi bosimning barqaror-ligi holatlari shular 
jumlasidandir. 
Qatlam g’zgaruvchan xususiyatga ega bg’lgan holda har xil 
holatga qarab quduqlarning ish rejimi muddati g’zgartirilishi mumkin. 
Gaz konlarini gaz rejimida ishlatilganda quduqlarning suv 
bosish xavfi yg’q. Undan tashqari sharoit shuni taqozo etsa, ulardan 
eng unumli foydalanish yg’llarini (eng kg’p miqdorda gaz olish shuni 
hisobga oluvchi quduqlar sonini kamaytirish imkoni mavjud, 
kompressorsiz ishlatish muddatini chg’zish va h. k.) axtarish va 
ulardan unumli foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Gaz konlarini ishlatishda esa butun e’tibor iloji boricha 
kondensatning yg’qolish yg’llarini kamaytirish va shunday qimmatli 
xomashyoni qg’lga kiritilishiga qaratilishi kerak. 
Gaz va gaz kondensat quduqlarining samarali ish rejimini 
belgilash barcha hollarda ham gidrodinamik hisob kitoblar orqali 
bajariladi, bunda albatta tajriba uchun qilingan ishlatish natijalari 
asosiy manba bg’lishi lozim. 
Past bosimda va oz mahsuldorlik holatlarida ishlatilgan 
quduqlarda gidratlar hosil bg’lishi ishlatishni izdan chiqaradi. Bu 
hollarning oldini olish choralarini kg’rish asosiy maqsad bg’lmog’i 
kerak.