Energetik sharoitlari

Kg’p qatlamli qazib chiqarish ob’ekti. Bunday ob’ektlarda 
barcha qatlamchalardagi suv bilan neftning siqib chiqarilishi g’zligicha 

---

161 
bg’ladi, shuning uchun har bir qatlamcha tg’laligicha otilgani 
maqsadga muvofiq. Suv-neft chegarasidagi quduqlar esa agar ulardagi 
neft undan yuqorida joylashgan quduqlar yordamida olinishi mumkin 
bg’lsa, ular otilmaydi, agar bunday imkoniyat bg’lmasa, ularda faqat 
qatlamning yuqori qismi otiladi. 
Haydovchi quduqlarda esa butun qatlamlar tg’laligicha otiladi. 
Katta qalinlikka ega bg’lgan massiv uyum. Bunda neftning 
suv bilan siqib chiqarilishi suv-neft chizig’ining surilishi (kg’tarilishi)ni 
ta’minlaydi. Bunday holatda agar qatlam notekis xususiyatlarga ega 
bg’lsa, quduqlar pastdan yuqoriga qarab otiladi. Agar quduq suv-neft 
chegarasidan 10-15 m uzoqda bg’lsa, birinchi galda qatlamning pastki 
qismidan 20-40m qalinlikda otiladi va ishlatiladi. 
Quduq tubiga suv kelgach, g’sha joyni tsementlab suvning 
kg’tarilish yg’li berkitiladi va yuqori qism otiladi. Bunday hol har bir 
quduqda g’z mavqeiga qarab bir necha marta takrorlanishi mumkin, 
albatta bu qatlamning qalinligiga bog’liq bo’ladi. Ayrim hollarda 
qatlam yaxshi g’tkazuvchanlik xususiyatiga ega bg’lib, u g’zgaruvchan 
xususiyatga ega bg’lmasa hamda suv siquvi rejimining quvvati yuqori 
bg’lganda yaxlit qatlamning eng yuqori qismi joylashgan quduqlar 
orqali qatlamning aksariyat neft miqdori chiqarib olish mumkin. 
Ostida suv bg’lgan gumbazli neft-gaz uyumi. Bunday ob’ektlarni 
ishlatishning eng murakkab tomoni shundaki, quduqlarning tez suv 
bosishi va gazlashish xavfi kg’p. SHuning uchun har bir quduq 
g’zligicha tadqiq qilinib, g’sha quduq uchun samarali bg’lgan otilish 
oralig’i tanlanishi shart, bunda albatta oraliq neft-suv va gaz-neft 
chegaralaridan ma’lum masofada bg’lishi ta’minlanadi. SHu bilan bir 
qatorda quduqning uzoq muddat yaxshi ishlashini ta’minlovchi 
mahsulot zahirasi belgilanadi. Bunday ishlar hisob kitob orqali yoki 
tajriba yg’li bilan belgilanadi. Vaqt g’tishi bilan neft qalinligi kamayib 
boradi va aksariyat qudularda suv yoki gaz bg’la boshlaydi demak, 
quduqlarning suvsiz va gazsiz ishlash davri tutaydi. Bunday hollarda 
ishlatiladigan haydovchi quduqlarda mahsuldor qatlam tg’laligicha 
otiladi.