Energetik sharoitlari

 
12-bob. KONLAR BO’YICHA NEFT-GAZ CHIQARISHNI REJALASH 
Konlar bg’yicha neft-gaz qazib chiqarishni rejalash kon 
geologiya xizmatining eng muhim vazifalaridandir, chunki ana shu 
rejalar natijasida neft va gaz sohasining rivojlanish rejalari tuziladi. 
G’zining muddatiga qarab rejalash joriy - 1 yillik, 5 yillik - hamda 
istiqbolli 10-15 yilga tuziladi. Rejalashtirishning eng asosiy kg’rinishi 
besh yillik bo’lib, unda xar bir yilning ko’rsatkichi hisoblangan bg’ladi. 
Xuddi shunga qarab xalq xg’jaligi uchun neft chiqarish mg’ljallanadi 
hamda er osti boyligi bilan ta’minlash uchun lozim bg’lgan 
imkoniyatlar ham hisob qilinadi. 
Bunday rejalash har bir koning aniq hisoblarini oldindan 
bilishga asoslangan bg’lgani uchun ham ahamiyatlidir. SHuning uchun 
ham bunday asoslashga har xil usullar bilan yondoshiladi. 
Gidrodinimik usullar-neft chiqarish darajasini ob’ektlar 
bo’yicha gidrodinamik hisoblar bilan belgilanadi. Bu ishlar asosan neft 
va gaz konlarini qazib chiqarishni loyihalash va tahlil qilish chog’ida 
amalga oshiriladi. Bu usulda konning geologik-fizik xossalarini 
o’rgangan hamda qazib chiqarishning texnologik kg’rsatkichlariga 
asoslangan holda undan yillik chiqarilishi lozim bg’lgan neft miqdori 
va pirovard neft beruvchanlik koeffitsienti belgilab beriladi. Lekin bu 

---

167 
usul bilan doimo qatlamning notekisligi va rang-barangligini bilish 
imkoni bg’lmaydi. Bu noaniqlik ob’ektni qazib chiqarishni loyihalagan 
vaqtdan qancha kg’proq g’tsa, shuncha kg’proq bg’lishi mumkin. 
Demak, hisob-kitoblar shuncha noaniq bo’lishi mumkin. 
Statistik usullar - g’tgan davrdagi ma’lumotlarni belgilan holda uni 
kelajak uchun tatbiq qilishga asoslanadi. Bunda kg’rsatkichlarni bir-
biriga yaqin bg’lgan konlarning ma’lumotlarini bir-biriga solishtirgan 
holda rejalash mumkin. Bu usullarda olinayotgan mahsulot sur’atining 
uning zahiralariga bog’liqligi yoki jamlangan neft miqdori bilan 
suyuqlik orasidagi bog’liklik alohida kg’riladi. 
Bu 
usullarni 
amalda 
qg’llash 
vaqtida 
ma’lum 
bir 
qonuniyatlarni aniqlash uchun juda uzoq muddat talab qilinadi, undan 
tashqari qabul qilingan loyihaga xech qanday g’zgarishlar kiritilmagan 
bg’lishi kerak, hamda bunday usul bilan qatlamga ta’sir qilish 
usullarining 
samarasini 
aniqlab 
bg’lmaydi. 
Hozirgi 
vaqtda 
gidrodinamik usullari bilan qilngan rejalarga vaqt g’tishi natijasida 
yuzaga chiqqan statistik ma’lumotlarni qg’shgan holda qazib 
chiqarishni amalga oshirilmoqda.