Energetika fakulteti "elektr energetikasi" kafedrasi "elektr energetikasi" "EE" uchun

21-amaliy mashg‘ulot

Ochiq taqsimlash qurilmaning shinalarini xisoblash va tanlash.

PUE ma'lumotlariga ko'ra, elektr inshootlarining shinalari va barcha kuchlanishlarning ochiq va yopiq kommutatorlari ichidagi shinalar iqtisodiy oqim zichligi uchun tekshirilmaydi.

Shina qismini tanlash qizish bo'yicha (ruxsat etilgan tok bo'yicha) amalga oshiriladi. Bu nafaqat oddiy, balki favqulodda vaziyatdan keyingi rejimlarni, shuningdek, ta'mirlash vaqtidagi rejimlarni va shina qismlari o'rtasida oqimlarni notekis taqsimlash imkoniyatini hisobga oladi. Tanlash sharti:
(20.1)
Shinalardagi ruxsat etilgan tok havo harorati bog‘liq jadvaldagi qiymat hisobga olgan holda tanlangan
Topshiriq. GRU ning 10,5 kV li yig‘ma shinalar, yig‘ma shinalaridan to generator G_2 ning chiqichlarigacha bo‘lgan tok o‘tkazuvchi qisimlari tanlansin. Q.t. toklarining hisoblash natijalari. T_max=6000 soat, eng issiq oyning o‘rtacha oylik temperaturasi +30°C deb qabul qilinsin. 20.1 – jadvalda keltirilgan.
20.1 - jadval

Q.t. nuqtasi	Manba	, kA	kA	, kA	, kA
K-1 (110 kV li shinalar)	generatorlar	2,2	6,04	1,9	-
	generatori	2,31	6,44	2,0	-
	Energosistema	9,67	22,08	8,36	-
	Yig‘indi qiymati	14,18	34,56	12,26	9,92
K-2 (10 kV li shinalar)	generatori	28,2	78,69	24,39	-
	Seksiyali reaktorning shaxobchasi	14,99	41,63	12,97	-
	Bog‘lovchi transformator shaxobchasi	17,37	45,63	15,03	-
	Yig‘indi qiymati	60,56	165,95	52,39	-
K-3	generatori	39,03	109,74	33,76	-
	Energosistema	43,65	117,77	37,76	-
	Yig‘indi qiymati	82,68	227,51	71,52	-

PUE ma'lumotlariga ko'ra, kommutatorlar ichidagi shinalar va shinalar iqtisodiy oqim zichligiga ko'ra tanlanmaydi, shuning uchun tanlov ruxsat etilgan oqim bo'yicha amalga oshiriladi..
(20.2)
Biz alyuminiy shinalari 2 (125 55 6,5) mm2, = 4640 A. hisobga harorat 0,94 = 46400,94 = 4361 A, eng yuqori kamroq bo'lgan tuzatish toki qabul qilinadi. shuning uchun biz 21785 mm2 bilan 2 (150657) mm2 shinalarni tanlaymiz, = 56500,94 = 5311 A > Imax = 4558 A.
Amaliy mashg‘ulot uchun variantlar 8 – amaliy mashg‘ulot natijalaridan olinadi.

22,23-amaliy mashg‘ulot

Elektr stansiyalarining va podstansiyalarining yerlatkich qurilmasini xisoblash.
PUE ga binoan yerga ulash qurilmasining qarshiligi quyidagi qiymatlar bilan chegaralanadi.
A) yerga tutashuv toki 500 A dan ko‘p bo‘lgan (110 kV va undan yuqori kuchlanishli) elektr qurilmalarida

B) yerga tutashuv toki 500 A dan kam bo‘lgan (35; 10; 6 kV) elektr qurilmalarida

lekin 10 Om dan oshmasligi kerak ( –yerga tutashuv toki A).
V) 1000 V gacha bo‘lgan elektr qurilmalarida

lekin 4 Om dan oshmasligi kerak.
Yerga ulash qurilmasining hisobi uchun quyidagilar ma’lum bo‘lishi kerak:
Yerning solishtirma qarshiligi ρ, (L I);
Bu tabiiy yerga ulagichlar tarqatish qarshiligi
Re=Rt-o║rf║rm║Rk
bunda, Rk–kabellar qobig‘ining tutashuv toki yergan tarqalishiga qarshiligi;
Rt-t–tayanch-tross tizimining tutashuv toki yerga tarqalish koeffisienti;
Rf–poydevorlarning tutashuv toki yerga tarqalishiga qarshiligi;
Rq–kanalizasiya,vodoprovod va boshqa quvurlarning tutashuv toki yerga tarqalishiga qarshiligi;
Rye–o‘lchov yuli bilan topiladi;

Shahardagi, sanoat korxonalaridagi qurilmalar uchun tabiiy yerga ulagichlar tarqatish qarshiligi taxminan quyidagicha berilishi mumkin:

v) yerga ulash qurilmasining talab qilingan qarshiligi;
g)Yerga ulash qurilmasini bajarishga mo‘ljallangan maydon o‘lchamlari (yuzasi).
Sun’iy yerga ulagichlar sifatida uzunligi 250 sm li 60*60 mm yoki boshqa o‘lchamli burchakli po‘lat qoziq yoki diametri 40*80 mm bo‘lgan po‘lat quvur ishlatiladi. Yerga ulash konturi 2,5*4 mm po‘lat tasmalar (gorizontal yerga ulagichlar va ularga ulangan vertikal po‘lat burchak yoki quvurlar vositasida bajariladi).Gorizontal yerga ulagichlarning yotish chuqurligi 0,50,8 metr. Bitta vertikal quvur qoziqning tutashuv toki qarshiligi:

Bitta vertikal burchak qoziqning tutashuv toki tarqalish tokiga qarshiligi:

Bitta gorizontal po‘lat tasma vertikal qoziqlarni tutashtiradi hamda eletktr qurilmasi sathidagi potensiallarni tekislaydi.Uning qarshiligi:

Yuqoridagi ifodalarda:–yerning solishtirma qarshiligi (Om.m);
l–yerga ulagichning uzunligi; t–yerga ulagichning yotish chuqurligi;
b–tasmaning yoki po‘lat burchakning eni (hamma o‘lchovlar sm.larda)


Rasm 12.1-Podstansiyaning yerlatgich qurilmasining ulanish sxemasi.
Sun’iy yerga ulagichlardan talab qilinadigan tarqalish tokiga qarshiligi:

Vertikal qoziqlarning taxminiy soni:

Bunda, –qoziqlarning foydalilk koeffisienti, birinchi yondoshuvda =0,60,8 olinishi mumkin. =1 bunda, qachonki qoziqlar bir–biridan juda uzoqda joylashgan yoki bittagina qoziq bo‘lsa.
Qoziqlarning taxminiy soni N va maydon o‘lchamlariga qarab ular joylashtirib chiqiladi. Yerga ulash qurilmasining plani (yuqoridan ko‘rinishi) ma’lum bo‘lgandan so‘ng gorizontal ulagichlarning uzunligini aniqlaymiz. Natijada yuqoridagi formuladan bitta gorizontal tasmaning qarshiligi Rr.o topilishi mumkin.
Tasmalarning uzunligin bir xil bo‘lsa, ularning umumiy tarqatish qarshiligi:

Bu yerda, n_r–gorizontal tasmalar soni; _r–gorizontal tasmalarning foydalilik koeffisienti.
Endi vertikal qoziqlardan talab qilinadigan qarshilikni topish mumkin:

Nihoyat, vertikal qoziqlarning aniq soni topiladi:

bunda, –qoziqlar foydalilik koeffisientining aniq qiymati.
_r va _ut lar ilovalarda keltirilgan jadvaldan (L1) topiladi.
Hisob natijalari asosida yerga ulash qurlmasining shakli chiziladi. Hisob tugugandan so‘ng yerga ulash qurilmasining bir fazali qisqa tutashuv holida issiqqa chidamliligi tekshiriladi.
Amaliy mashg‘ulot uchun topshiriqlar 8 – amaliy mashg‘ulotdan olinadi.
Nazorat savollari

1. 
   Yerga ulash qurilmasining qarshiligi qanday qiymatlar bilan chegaralanadi?
   
2. 
   vertikal qoziqlardan talab qilinadigan qarshilikni qanday topiladi?