Energo-mexanika fakulteti

Mikro gidro stansiyasidagi sinov natijalari

Kuzatuvlar soni	Tok kuchi, A	Kuchlanish, V	Quvvat kVt
1	40,4	200	8,8
2	41,9	234	9,8
3	46,3	224	10,4
4	44,45	207	9,2
5	45,3	210	9,6
6	40,19	214	8,6

"Energetik va past bosimli oqimlar uchun mikroGESning iqtisodiy samaradorligini baholash" amaliy ishining 4 bobida,mikroGESning qurishharajatlarni qoplash iqtisodiy samaradorligini aniqlash.
Elektr energiyani generatorlar bilan ishlab chiqarish usullari, ularning uskunalarga taxminiy ulash, markazlashganelektr ta’minotni ishlab chiqarishdan tubdan farq qiladi.
Geografik hususiyatlar sababli boshqa turdagi elektr energiyani ishlab chiqarishga to’g’ri keladi.
Tayyorlash uchun qilingan xarajatlar, uning urnatish va ishga tushirish, o’rtacha 10 kVt bulgan quvvat, qo’yidagi formula bilan hisoblanadi:


(10)

Bu yerda К_т–tayyorlash uchun, so’m.; - yetkazib berish uchun, so’m.; К_п - poydevor uchun, so’m.; К_у - o'rnatish uchun so’m; К_м–yig’ish uchun, so’m.; К_ит - ishlatish uchun, so’m.; К_к - elektr kabellari uchun so’m.; К_бх–boshqa xarajatlar.

Qurilmani (11) formula bo'yicha ishlab chiqarish umumiy qiymati 20 mln. so'mni (generatorlar bilan) tashkil etadi. 8 million so'm miqdorida poydevorni o'rnatish qiymati (transport xizmatlari va ishchilarning ish haqi) talab qilinadi, qolgan montaj va ishga tushirish uchun sarflangan xarajatlar 2 million so'mni tashkil etadi. Jami umumiy xarajatlar 30 mln. so'mni tashkil etadi (2017 yilgi narxlarda).
10 kVt quvvatli benzin generatorining joriy narxi 15 mln. so’m (2017 bahosida).
Elektr energiyasini ishlab chiqarish bo'yicha yillik xarajatlar quyidagi formulalar bo'yicha hisoblanadi:
MikroGESlar uchun:
(12)
benzin generatori uchun:
(13)
Bu yerda И_их - xizmat ko'rsatuvchi xodimlarning ish haqi, so'm/yil; И_ах - yillik amortizatsiya xarajatlari,so'm/yilИ_ЖТ - joriy ekspluatitsion xarajatlar, so'm/yil; И_ё - yoqilg'ining narxi, so'm/yil.
Yuqoridagi ma'lumotlarga tayangan holda, ishlab chiqilgan mikroGES va benzin generatorlarining rentabelligini solishtirish mumkin (5-jadvalga qarang).
Jadval 5
MikroGES va benzin generatorlarining iqtisodiy samaradorligini solishtirish

Ko'rsatkichlar	Rivojlangan tartibga solish	Neft generatori	Farqi
O'rnatilgan quvvatlari	10 kVt	10 kVt	Yo’q
O'rta yillik elektr energiyasini ishlab chiqarish	57600 kVt	57600 kVt	Yo'q
Qurilmaning balanslari	30000 ming.so’m	15000 ming.so’m	-15000 ming.so’m
Yillik ekspluatitsion xarajatlar	2970 ming.so’m	66549 ming.so’m	+63579

Yuqoridagi 5 - jadvalda 8 oy davomida uzluksiz ishlagan mikroGES va benzin generatorlari, yil davomida soatiga 10 kVt ishlagan solishtirma ko’rsatkichlari.

5 - jadval mikroGESni o’rtacha yiliga 2,97 million ekanligini ko'rsatadi. Benzin generatorlarni foydalanish uchun o'rtacha yillik ekspluatitsion xarajatlar 66.549.000. so'mni tashkil etadi. Ikkalasini ekspluatitsion xarajatlar farqi 63.579.000 so'm.Shuni inobatga olganda o’rtacha ishlab chiqarilgan elektr quvvati 57.600 kVt, elektr energiyasini joriy narxi hisobga olganda, mikroGESni bir yilda ishlash narxi11,76 mln. so'mni tashkil etadi
MikroGESning tuzilish xarajatlar qiymati quyidagi formula yordamida hisoblanadi

bu erda K - qurilmaning umumiy qiymati, so'm; P - MikroGESning nominal quvvati, kVt; t - mikro gidroelektr stantsiyasining bir yil ichida ish vaqti.
Yuqoridagi formuladan foydalanib (14) ishlatiladigan past bosimli suv oqimlaridan foydalaniladigan qurilmaning umumiy xarajatlari 2,5 yil ichida qoplanadi.
Texnik-iqtisodiy tahlil natijalariga ko'ra, yil davomida bitta mikroGESni markazlashtirilgan energiya tizimidan 57,6 ming kVt / soat elektr energiyasini yoki 11,76 mln. so'mni tejash mumkin. Bir kilometr sug'orish kanalida 100 ta mikroGES o'rnatish imkoniyatlarini hisobga olgan holda yiliga 1176,768 mln. So'mni tejash mumkin.
Savollar
1. MikroGES qanday o'rnatiladi?
2. MikroGESqaerda o'rnatilgan?
3. Gidrotexnika inshooti qanday qasos o'rnatildi?
4. MikroGESning texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlari?
5. MikroGESning kapital qo'yilmalari?