Ergasheva DilshodaHalimovna Navoiy shahar
O`quvchilar “Boburnoma” asarining nafaqat o`zbek, balki jahon adabiyotining nodir
Download 194.24 Kb.
|
Ergasheva DilshodaHalimovna-fayllar.org
|
O`quvchilar “Boburnoma” asarining nafaqat o`zbek, balki jahon adabiyotining nodir namunasi ekanligi, o`n ikki yoshidan, ya’ni taxtga o`tirgan vaqtidan umrining oxirigacha Movarounnahr, Xuroson,Afg`oniston, Hindiston kabi mamlakatlarda ko`rgan- kechirganlari , guvohi bo`lgan voqealarni olim, davlat arbobi, sayyoh va shoir nigohi bilan tasvirlaganligi, shu bois asar barcha fanlar uchun manba bo`la olishi,geografik ma’lumotmi, shaxs tasvirimi, shaharlar tasvirimi ularni qiziqarli yozilganligi kabi jihatlarga e’tibor bergan holda ijodiy yondashib insho matnini yozishlari lozim.
BOBURNOMA” –O`ZBEK ADABIYOTINING NODIR ASARI
REJA: I.Kirish .”Boburnoma “-memuar asar. II.Asosiy qism. 1.Asardagi joy nomlari tasviri. 2.”Boburnoma” asarining badiiy qiymati. III.Xulosa. Asar bugungi yosh kitobxonlar nigohida.
5- NAZORAT ISHI INSHO
“G`AZAL SHAYDOSIMAN”
Maqsad:O`quvchilarning mumtoz adabiyot, she’riyatga bo`lgan qiziqishlarini o`stirish, yozma nutqi, mustaqil va ijodiy fikrlash ko`nikma- malakalari,imlo va uslubiy savodxonliklarini aniqlash.
METODIK TAVSIYA: Insho erkin mavzudagi yozma ish bo`lganligi sababli o`quvchilar Mashrab, Ogahiy , Furqat asarlaridan, agar istasa Navoiy, Bobur g`azallaridan o`ziga eng yoqadigani haqida yozishi mumkin. Insho yozishdan avval o`quvchilar g`azallarda ifodalangan mazmun-mohoyatni yaxshi anglashlari ,qalbga orom beruvchi, inson hissiyotlariga ta`sir qiluvchi jihatlari nimada ekanligini ilg`ashlari , g`azallardagi o`ziga xoslik (masalan:Ogahiyning “Mushkin qoshining hay’ati...”g`azalidagi harflardan so`z yasab , uni mazmunga , tasvirga tatbiq etilishi g`azalning badiiy qimmati va ta’sirchanligini oshirgan) kabi jihatlar qanday yoritilganligiga e’tibor qaratishlari tavsiya etiladi .
G`AZAL SHAYDOSIMAN Reja: I.Kirish. Alisher Navoiy –g`azal mulkining sultoni. II.Asosiy qism. 1.”Kelmadi” radifli g`azalining g`oyaviy yo`nalishi. 2.Meni shaydo qilgan misralar. III.Xulosa. Shoir g`oyalari amalda. 6- NAZORAT ISHI TEST SINOVI 9-SINF ADABIYOT 2-CHORAK 1-VARIANT
1.Z.M.Boburning qaysi asarlari topilmagan? A.”Harb ishi “,”Musiqa ilmi” B.”Volidiya” S.”Mubayyin al-zakot” D. “Muxtasar”
2. .Z.M.Boburning saqlanib qolgan ruboiy, g`azallari sonini toping A.255 ruboiy, 231 g`azal B. 119 g`azal, 231 ruboiy S.231 g`azal, . 119 ruboiy D. 299 g`azal, 255 ruboiy 3.She`rdagi tagma`no bo`lib,shoirning taqdiri yoki o`ziga xos dunyoqarashini aks ettirilgan ichki mazmun nima? A.Botiniy ma`no B,Zohiriy ma`no S.Majoziy ma`no D.Ilohiy ma`no 4.Ag`yor kim? A.Mashuqa vaslida devona oshiq B.Oshiqqa qarshi g`anim S. Mumtoz adabiyotdagi oshiq obrazi D Mashuqaning vasliga da`vogar bo`lgan boshqa bir oshiq
5Amir Temur ning qaysi bog`ida Hindiston urushi tasviri tushirilgan? (“Boburnoma”asarida) A.Bog`I Bo`lduru rB. Ko`ksaroy S. Bog`I Dilkusho D. Bog`I Shamol 6.O`zbek adabiyotida qanday memuar asar turlari uchraydi? A.Zamonaviy memuar, tarixiy memuar B. tarixiy memuar, badiiy memuar S. . tarixiy memuar ,zamonaviy memuar D. , badiiy memuar, zamonaviy memuar
7.Ey gul , meni zor etmaki husning chamanida, Ko`zni yumub ochquncha , bu gulzor topilmas. Ushbu misralar muallifi kim? A.Furqat B.Ogahiy S.Mashrab D.Z.M.Bobur 8.Mashrab Bozor Oxund va Ofoq xo`ja ta`limidan nimalarni o`rgandi? A.Har bir qalbga kirib borishni, ko`ngilda ishq binosini qurishni va bu binoga Olloh ishqini naqshlashni o`rgandi. B.Toshdan metin nafs tog`ini yanchishni , ko`ngilda ishq binosini qurishni va bu binoga Olloh ishqini naqshlashni o`rgandi. S.Doimo Olloh ishqi bilan yashab uning vasliga intilishni 9. Tabiat manzaralari, jonzotlar, hayotdagi turli tushunchalarning insonga xos xususiyatlari bilan berilishi she’riyat ilmida niam deyiladi? A) Tashxis san’ati B) Tajnis san’ati S) Iqror san’ati D) Tanosub san’ati 10. “G`azal” so`zining lug`aviy ma’nosi nima? A) Kuy, qo`shiq B) Dil taronasi S)Oshiqona so`z ,ayollarga xushomad D) Dardli ohang 11.Turkiston xonlarining keyingi vakili Xudoyorxon davridagi o`zboshimchaliklar aks ettirilgan asarni belgilang. A) “O`tkan kunlar” B) “Mehrobdan chayon” S)” Padarkush” D) “Zaharli hayot” 12.Tarixiy asarlarni belgilang. A) “Mehrobdan chayon”, “Uch yulduz”, “Sarob” B) “Ulug`bek xazinasi”, “Qora kamar” S) “Yulduzli tunlar”,“Avlodlar dovoni”, “Navoiy” D) “Qutlug` qon”, “O`tmishdan ertaklar”, “O`tgan kunlar”.
13.Tasavvuf tariqati vakillarining yagona maqsadlari nimadan iborat? A) Nafsdan tiyilish B) Ko`ngilni yuksaltirish S) Ruhni poklash D) Olloh vasliga vosil bo`lish 14. “Ilohi, har kuning Navro`z bo`lsin” g`azalining muallifi kim? A) A.Navoiy B) Shermuhammad Munis S) Furqat D) Ogahiy 15. Ogahiyning siyosat va davlat masalalari bayon etilgan pandnoma asarini aniqlang. A) “Tavizul oshiqin” B) “Qasidai nasihat” S) “Firdavsul iqbol” D) “Zubbatul tavorix” 16. Shoir Furqatning hayot yo`li, dunyoqarashi haqidagi asarni belgilang. A) “To`y tavsifi” B) “Sarguzashtnoma” S) “Vistavka xususida” D) “Gimnaziya” 17. “……. Bori nozik panjalar oltin uzukdin zebnok, Qo`l bilar uzukdin muzayyan nuqradin og`izga chang” Ushbu misralar muallifi kim? A) Mahrab B) Ogahiy S) Navoiy D) Furqat 18. Ogahiyning tarixiy asarlarini toping? A) “Kaykovus”, “Ta’viz ul- oshiqin” B) “Zubdat ul - tavorix”, “Jome ul – voqeoti sultoniy” S) “Firdavsul iqbol”, “Ta’viz ul- oshiqin” D) A va S javoblar to`g`ri 19. “Sarguzashtnoma” asari mavzusini belgilang A) Sayohat xususida B) Fantastik asar S) Tarjimayi hol D) Hikoyatlar to`plami 20.“Men to`grilik orqasida bosh ketsa “ih” deudirgan yigit emasman”, degan ijodkor kim edi?
A) Fitrat B) Cho`lpon S) Qodiriy D) Oybek 21. Ogahiy tarjima qilgan asarlarni toping. A) “Zubdat ul-tavorix”, “Yusuf va Zulayxo”, “Haft paykar”.B) “Gulshani davlat”, “Shoh va gado”, “Jome ul-voqeoti sultoni”. S) “Qobusnoma”, “Haft paykar”, “Guliston”, “Shoh va gado”, “Yusuf va Zulayxo”, D) “Zubdat ul-tavorix”, “Yusuf va Zulayxo”, “Volidiya”. 22.Ilmiy adabiyotlarda g`azalning hajmi qancha deb qayd etilgan. A) 2 baytdan 20 baytgacha B) 4 baytdan 16 baytgacha S) 6 baytdan 26 baytgacha D) 3 baytdan 19 baytgacha 23. 1913-yilda o`zbekcha nashr qilingan gazeta nomlarini toping. A) “Sadoyi Turkiston”, “Samarqand”, “Oina” B) “Jumhuriyat”, “Turkiston”, “Inqilob”. S) “Oina”, “Rahbar”, “Toshkent oqshomi”. D) “Jimhuriyat”, “Mushtum”, “Tasvir”. 24. “O`tkan kunlar” romanidan olingan ushbu parchada kimning tasviri berilgan? Tanchaning to`rida devorga suyanib, avrasiga qora movut surilgan sovsar po`stin kiyib bir kishi o`lturadir. Bu kishi - … A) Otabek. B) Homid S) Mirzakarim qutidor D) Yusufbek hoji 25.Furqatning lirikasi qanday janrlardan iborat? A) G`azal, masnaviy, muxammas, musaddas, mustazod. B) Tuyuq, masnaviy, muxammas, musaddas, mustazod.
S) G`azal, masnaviy, ruboiy, musaddas, qit’a. D) G`azal, murabba’, muxammas, fard, mustazod.
0 1 1 1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 8 1 9 2 0 2 1 2 2 2 3 2 4 2 5 A B B D S B D B A S A S D D B B D B A S S D A S A
1. Ogahiyning tarixiy asarlarini toping? A) “Kaykovus”, “Ta’viz ul- oshiqin” B) “Zubdat ul - tavorix”, “Jome ul – voqeoti sultoniy” S) “Firdavsul iqbol”, “Ta’viz ul- oshiqin” D) A va S javoblar to`g`ri 2. “Sarguzashtnoma” asari mavzusini belgilang A) Sayohat xususida B) Fantastik asar S) Tarjimayi hol D) Hikoyatlar to`plami 3.“Men to`grilik orqasida bosh ketsa “ih” deudirgan yigit emasman”, degan ijodkor kim edi? A) Fitrat B) Cho`lpon S) Qodiriy D) Oybek 4. Ogahiy tarjima qilgan asarlarni toping. A) “Zubdat ul-tavorix”, “Yusuf va Zulayxo”, “Haft paykar”.B) “Gulshani davlat”, “Shoh va gado”, “Jome ul-voqeoti sultoni”. S) “Qobusnoma”, “Haft paykar”, “Guliston”, “Shoh va gado”, “Yusuf va Zulayxo”, D) “Zubdat ul-tavorix”, “Yusuf va Zulayxo”, “Volidiya”. 5.Ilmiy adabiyotlarda g`azalning hajmi qancha deb qayd etilgan. A) 2 baytdan 20 baytgacha B) 4 baytdan 16 baytgacha S) 6 baytdan 26 baytgacha D) 3 baytdan 19 baytgacha 6. 1913-yilda o`zbekcha nashr qilingan gazeta nomlarini toping. A) “Sadoyi Turkiston”, “Samarqand”, “Oina” B) “Jumhuriyat”, “Turkiston”, “Inqilob”. S) “Oina”, “Rahbar”, “Toshkent oqshomi”. D) “Jimhuriyat”, “Mushtum”, “Tasvir”. 7. “O`tkan kunlar” romanidan olingan ushbu parchada kimning tasviri berilgan? Tanchaning to`rida devorga suyanib, avrasiga qora movut surilgan sovsar po`stin kiyib bir kishi o`lturadir. Bu kishi - …A) Otabek. B) Homid S) Mirzakarim qutidor D) Yusufbek hoji 8. .Z.M.Boburning saqlanib qolgan ruboiy, g`azallari sonini toping A.255 ruboiy, 231 g`azal B. 119 g`azal, 231 ruboiyS.231 g`azal, . 119 ruboiy D. 299 g`azal, 255 ruboiy 9.She`rdagi tagma`no bo`lib,shoirning taqdiri yoki o`ziga xos dunyoqarashini aks ettirilgan ichki mazmun nima? A.Botiniy ma`no B,Zohiriy ma`no S.Majoziy ma`no D.Ilohiy ma`no 10.Ag`yor kim? A.Mashuqa vaslida devona oshiq B.Oshiqqa qarshi g`anim S. Mumtoz adabiyotdagi oshiq obrazi D Mashuqaning vasliga da`vogar bo`lgan boshqa bir oshiq 11.Amir Temur ning qaysi bog`ida Hindiston urushi tasviri tushirilgan? (“Boburnoma”asarida) A.Bog`I Bo`ldurur B. Ko`ksaroy S. Bog`I Dilkusho D. Bog`I Shamol 12.O`zbek adabiyotida qanday memuar sar turlari uchraydi? A.Zamonaviy memuar, tarixiy memuar B. tarixiy memuar, badiiy memuar S. . tarixiy memuar ,zamonaviy memuar D. , badiiy memuar, zamonaviy memuar
13.Ey gul , meni zor etmaki husning chamanida, Ko`zni yumub ochquncha , bu gulzor topilmas. Ushbu misralar muallifi kim? A.Furqat B.Ogahiy S.Mashrab D.Z.M.Bobur 14.Mashrab Bozor Oxund va Ofoq xo`ja ta`limidan nimalarni o`rgandi? A.Har bir qalbga kirib borishni, ko`ngilda ishq binosini qurishni va bu binoga Olloh ishqini naqshlashni o`rgandi. B.Toshdan metin nafs tog`ini yanchishni , ko`ngilda ishq binosini qurishni va bu binoga Olloh ishqini naqshlashni o`rgandi. S.Doimo Olloh ishqi bilan yashab uning vasliga intilishni 15.Tabiat manzaralari, jonzotlar, hayotdagi turli tushunchalarning insonga xos xususiyatlari bilan berilishi she’riyat ilmida niam deyiladi? A) Tashxis san’ati B) Tajnis san’ati S) Iqror san’ati D) Tanosub san’ati 16. “G`azal” so`zining lug`aviy ma’nosi nima? A) Kuy, qo`shiq B) Dil taronasi S)Oshiqona so`z ,ayollarga xushomad D) Dardli ohang
17.Turkiston xonlarining keyingi vakili Xudoyorxon davridagi o`zboshimchaliklar aks ettirilgan asarni belgilang. A) O`tgan kunlar B) Mehrobdan chayon S) Padarkush D) Zaharli hayot 18.Tarixiy asarlarni belgilang. A) “Mehrobdan chayon”, “Uch yulduz”, “Sarob” B) “Ulug`bek xazinasi”, “Qora kamar” S) “Yulduzli tunlar”,“Avlodlar dovoni”, “Navoiy” D) “Qutlug` qon”, “O`tmishdan ertaklar”, “O`tgan kunlar”.
19.Tasavvuf tariqati vakillarining yagona maqsadlari nimadan iborat? A) Nafsdan tiyilish B) Ko`ngilni yuksaltirish S) Ruhni poklash D) Olloh vasliga vosil bo`lish 20. “Ilohi, har kuning Navro`z bo`lsin” g`azalining muallifi kim? A) A.Navoiy B) Shermuhammad Munis S) Furqat D) Ogahiy 21. Ogahiyning siyosat va davlat masalalari bayon etilgan pandnoma asarini aniqlang. A) “Tavizul oshiqin” B) “Qasidai nasihat” S) “Firdavsul iqbol” D) “Zubbatul tavorix” 22. Shoir Furqatning hayot yo`li, dunyoqarashi haqidagi asarni belgilang. A) “To`y tavsifi” B) “Sarguzashtnoma” S) “Vistavka xususida” D) “Gimnaziya” 23. “……. Bori nozik panjalar oltin uzukdin zebnok, Qo`l bilar uzukdin muzayyan nuqradin og`izga chang” Ushbu misralar muallifi kim? A) Mahrab B) Ogahiy S) Navoiy D) Furqat 24.Furqatning lirikasi qanday janrlardan iborat? A) G`azal, masnaviy, muxammas, musaddas, mustazod. B) Tuyuq, masnaviy, muxammas, musaddas, mustazod. S) G`azal, masnaviy, ruboiy, musaddas, qit’a. D) G`azal, murabba’, muxammas, fard, mustazod. 25. Bobur aruz vazni haqida qanday asar yozgan? A) Musiqa ilmi B) Harb ishi D) Muxtasar
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2
1 3
1 4 1 5 1 6 1 7 1 8 1 9 2 0 2 1 2 2 2 3 2 4 2 5 B A S S D A S B B D S B D B A S A S D D B B D A D
INSHO MAVZULARI: 1.”O`tkan kunlar “romanidagi Otabek , Kumush timsollariga tavsif . 2.”Kecha va kunduz” romanidagi Zebi timsoliga tavsif.
yozma nutqi , mustaqil va ijodiy fikrlash ko`nikma- malakalari,imlo va uslubiy savodxonliklarini aniqlash.
METODIK TAVSIYA : Insho adabiy mavzudagi yozma ish bo`lib, o`quvchilar ikkala mavzudan birini , o`zlariga yoqqanini tanlab yozishlari mumkin. Inshoni baholashda o`quvchilarning asarlar mazmun-mohiyatini anglaganliklari,qahramonlar harakati, ruhiy kechinmalarini qay darajada yoritganliklari, haqiqat, hurlik va ezgulik hamda zulm va jaholat o`rtasidagi kurash mohiyatini tushungan holda insho matnini yozishlari tavsiya qilinadi.
1- mavzu: “O`tkan kunlar” romanidagi Otabek, Kumush timsollariga tavsif REJA: I. Kirish: “O`tkan kunlar” romanining badiiy ahamiyati. II. Asosiy qism: a) Otabek – o`zbek yigitlariga o`rnak qahramon.. b) Kumush va Zaynab taqdiridagi ziddiyatlar. c) Kumush – ozbek qizlariga xos sharm – hayo timsoli. III. Xulosa. Otabek, Kumush va zamonamiz yoshlari.
REJA:
8- NAZORAT ISHI INSHO INSHO MAVZUSI :”MIRZO ULUG`BEK - SHOH VA OLIM”
yozma nutqi , mustaqil va ijodiy fikrlash ko`nikma- malakalari,imlo va uslubiy savodxonliklarini aniqlash
METODIK TAVSIYA : Adabiy mavzudagi yozma ish bo`yicha o`quvchilar reja tuzadilar va shu asosda inshoni izchil yoritadilar. O`quvchilar mavzuni to`la tushunganliklari , davr voqealari va timsollar mohiyatiga kira olganliklari, ruhiyat manzaralarini yorita olganliklari, pushaymonlar qurshovida qolgan qahramon xatti- harakatini qay darajada tushunganliklarini ifodalab insho matnida ijodiy fikrlarini yoritishadi. MIRZO ULUG`BEK - SHOH VA OLIM
REJA: 1.Mirzo Ulug`bek - ilm-fan homiysi. 2.” Ulug`bek xazinasi” romanidagi davr voqealari. 3.”Ulug`bek xazinasi” romanidagi Ulug`bek obrazi . 4.Ulug`bekning ayanchli taqdiri.
9- NAZORAT ISHI TEST SINOVI 9-SINF ADABIYOT 3-CHORAK 1-VARIANT
Cho`lpon ijodiga mansub she`riy to`plam qaysi? A. “Maysalarni ayoz urganda ” B. “Kuz taronalari” S. “Ko`ngil” D. “Buloqlar” 2. Muhabbat osmonida go`zal Cho`lpon edim , do`stlar, Quyoshning nuriga toqat qilolmay yerga botdim-ku. Ushbu misralar cho`lponning qaysi she`ridan olingan? A.”Ko`ngil” B.”Kishan” S. “Vijdon erki” D.”Qalandar ishqi”
A. “Dilbar – davr qizi” , “Baxtigul va Sog`indiq”,”O`ch”,”Navoiy” B.”Mahmud Tarobiy ”,”Ulug` yo`l”,”Nur qidirib” S.”Bolalik”,”Bola Alisher” , “Dilbar – davr qizi” D.“Ulug` yo`l”,”Nur qidirib”, “Baxtigul va Sog`indiq” 4.Quyoshga bir savat gul tutib xursand. Ushbu misra qaysi she`rdan olingan? A.”Bahor” B. “Na`matak” S.”Tog` sayri” D.” O`n ikki buloq”
A.”Vijdon erki” ,”Kishan” ,” Qalandar ishqi” B.” ,”Kishan” ,”Vijdon erki” ,”Bahor” S.”Ko`ngil”,”Buzilgan o`lkaga” ,”Yong`in” D.” Buzilgan o`lkaga” ,”Yong`in”,” Bahor” 6.Cho`lponning “Yong`in” she`rida keltirilgan epigrafni toping. A.Hamal keldi, amal keldi. B.Podalarning yaylovida bo`rilar. S.Tabiatning butun yomon tomoni Shu o`lkaga faqat jilva qildimi? D.Talanmagan , yiqilmagan yer yo`q, Go`daklar nayza boshida 7.Cho`lponning pyesalari nomini toping. A.” Do`xtor Muhammadiyor” ”,”Cho`rining isyoni”,”Yorqinoy”, “Yana uylanaman”, ”O`rtoq Qarshiboyev” ,”Hujum” B.”Adabiyot parchalari” .”Halil tarang”,”Cho`rining isyoni”,”Yorqinoy”, “Yana uylanaman”, ”O`rtoq Qarshiboyev” S.”Halil tarang”,”Cho`rining isyoni”,”Yorqinoy”, “Yana uylanaman”, ”O`rtoq Qarshiboyev” ,”Hujum” D.”Go`zal yozgichlar” ,” Do`xtor Muhammadiyor”,”Cho`rining isyoni”,”Yorqinoy”, “Yana uylanaman”, ”O`rtoq Qarshiboyev”
A.” Eng ichki”,”yashirin” B.”mahoratli”, ” eng tashqi” S. “ Zarur” ,” Yoniq yurak” D.”Alanga” ,” Namlik”
9.”Kecha va kunduz” romanidagi “...umri to`rt ddevor orasida o`tayotgan ,na tirikchilikdan yalchigan “ qahramon kim? A. Qurbonbibi B.Zebinisa S.Unsin D.Poshshaxon 10.”O`n besh-o`n olti orasida bo`lgan qoratir ,lekin toza, sog`lom yuzli , ko`zlari Download 194.24 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|