Ergasheva saboxatxon muxiddin qizi

2.3. Hujayra yorugʼlik oʼtkazuvchanlik metodi 
Tajribada hujayra hajmini yorugʼlik oʼtkazuvchanligi boʼyicha qayd qilish 
usuli qoʼllanildi. Yorugʼlikni oʼtkazish kattaligi boʼyicha hujayra hajmini qayd 
etish shunga asoslanganki, hujayralar suspenziyasi oʼzidan oʼtuvchi yorugʼlikni 
sochib yuboradi, natijada oʼtuvchi yorugʼlik intensivligi kiruvchi yorugʼlik 
intensivligidan anchagina kamayadi. Yutilish maksimumi 610 nm boʼlgan 

---

39 
yorugʼlik filtri qoʼllanildi. 
Tajribalarda tarkibida Ringer normal eritmasidan (izotonik), gipotonik Ringer 
eritmasidan (nazorat) yoki sinalayotgan moddalarning eritmalaridan 900 mkl 
shisha kyuvetaga solindi. Shisha kyuveta U-3 (Germaniya) suvli termostati bilan 
bogʼlangan. Harorat barqarorlashgandan soʼng, Hujayra suspenziyasidan (100 
mln/ml, 100 mkl) yacheykaga solindi va 15 minut davomida tajriba olib borildi. 
Izotonik eritmalarda timositlar suspenziyasining yorugʼlik oʼtkazishi 20-30 
daqiqa davomida stabil holatda qoladi,bu oʼz navbatida hujayralar choʼkish tezligi 
uncha katta boʼlmay va bizning eksperimental sharoitimizga qayd etilayotgan 
yorugʼlik oʼtkazish koʼrsatkichiga hissasini qoʼshmaydi. Garchi hujayralarning 
osmotik shishishi va keyingi hajmini boshqarilgan kichrayishi shu vaqt oraligʼida 
boʼlib oʼtadi, odatda biz hujayralar suspenziyasini faol aralashtirib 
turmaymiz,chunki bu hujayralarning mexanik zararlanishiga va hujayra ichki 
metabolitlari ATF, glutamat va boshqalarni mexano tobe chiqishi kabi 
artefaktlarga olib keladi. 
NaCl tutuvchi gipotonik muhitda suspenziyalangan timotsitlar,tezda 
maksimal kattalikkacha shishadilar,soʼng baʼzi doimiy koʼrsatkichgacha siqiladi. 
Hujayralar shishishi kabi ularni keyingi siqilishi, plazmatik membrana orqali 
oʼtuvchi osmotik gradiyentda (osmotikligi 262 m Osm/kg H
2
O dan kichik boʻlgan 
gipotonik eritmalarda ham tiklanishi mumkin.
Regulyator hajm kichrayishi (RVD) quyidagi formula orqali hisoblandi: