Ergasheva saboxatxon muxiddin qizi

 
7-rasm Anor (Punica Granatum L) 
 
Punica granatum L metabolitlari 
Punica granatum L meva daraxtining turli qismlarida turli xil metabolitlar 
uchraydi. Bularga qandlar, organik kislotalar, polifenollar, flavonoidlar, 
antosiyaninlar, yogʻ kislotalari, alkaloidlar, vitaminlar va boshqalar kiradi. Punica 
granatum L ekstrakti tarkibiga kiradigan asosiy shakarlar glyukoza, fruktoza, 
saxaroza va maltozadan iborat, vitaminlar esa C, B1, B2 va beta-karotindir. 
Bundan tashqari, Punica granatum L asosiy organik kislotalar qatoriga olma 
kislotasi, fumar kislotasi, oksalat kislotasi, suksin kislotasi, limon kislotasi va 
tartarik kislota kiradi. Anor qobigʻida topilgan alkaloidlarga ellagik kislota, gal 
kislotasi, xlorogen kislota, sinnamik kislota, gidroksi kislota protokatexin 
kislotasi, gidroksibenzoy kislotasi, kofein kislotasi, ferul kislotasi, kumarin 
kislotasi, p-kumar kislotasi va o-kumar kislotasi, pelletierin, izopelletierin, 
metilpelletierin, psevdopelletierin, punikalagin, punikalin, floridzin, furidzin, 
kersen kiradi. Punica granatum L ning flavonoidlaridan luteolin, kaempferol va 
narigenin glikozid shakllarida uchraydi. Anorning rangi uning birikmalari, 

---

32 
xususan, antosiyanin tomonidan induktsiya qilinadi. Antosiyanin — glyukoza 
molekulasi va glikon halqasini (antotsianidin) tashkil topgan glikozid. 6ta
antosiyanin pelargonidin (toʻq sariq va qizil ranglar), siyanidinlar (qizil va quyuq 
qizil ranglar) dan hosil boʻladi.
Punica granatum L pishgan sari, mevaning rangi asta-sekin oʻzgaradi; ammo, 
rangning bu oʻzgarishi juda sekin va rivojlanishning oʻrta bosqichidan keyin 
kuchayadi. Rivojlanishning oldingi bosqichlarida diglyukozid antosiyaninlarning 
miqdori monoglyukozid shakllaridan yuqori boʻladi, ammo rivojlanish va pishib 
etish bosqichlari oxirida tendentsiya teskari tarafga oʻzgaradi. Shuningdek, 
antosiyaninlarning nisbati va turi turli navlarga bogʻliq boʻladi. Anor mevasining 
antioksidant faolligini askorbin kislota va fenoli birikmalar, jumladan, 
punikalagin, punikalin, gallik kislota, ellagik kislota va antosiyaninlar kabi baʼzi 
komponentlar mavjudligi bilan bogʻlash mumkin. Ushbu birikmalar meva 
rivojlanishiga taʼsir qiladi, chunki eng yuqori antioksidant faollik yangi hosil 
boʻlgan mevalarda (20 kun) kuzatilgan. Meva oʻsishi bilan askorbin va fenoli 
kislotalar darajasining pasayishi tufayli antioksidant faollik kamayadi. Bundan 
tashqari. , fenoli birikmalar va askorbin kislotadan taʼsirlangan antioksidant 
faollik anor oʻsimligining turli navlari orasida farq qiladi (Sarxosh A, Zamani Z, 
Fatahi R). Soʻnggi paytlarda anor urugʻidan olingan yogʻ sanoatda qoʻllanilishi 
va zarur yogʻ kislotalari bilan taʼminlash uchun koʻproq eʼtiborga sazovor boʻldi. 
Yogʻ kislotalari kompozitlarining asosiy nisbatlarini toʻyingan va toʻyinmagan 
yogʻli kislotalar tashkil qiladi. Yogʻ kislotalarining nisbati turli navlarda 
urugʻning quruq vazni 63 dan 272 g/kg gacha oʻzgarib turadi. Anorning eng koʻp 
oʻrganilgan navlarida linolenik (74% dan 88% gacha) va linoleik kislota (5% dan 
16 gacha) ustunlik qiladi. Bundan tashqari, baʼzi yogʻ kislotalari, jumladan, oleyk 
kislotasi, palmitin kislota, stearin kislotasi, palmitolein kislota, araxidon kislotasi, 
laurin kislota va kapril kislotasi Punica granatum L ning turli navlarida 
aniqlangan. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, toʻyinmagan yogʻli kislotalar anor 
mevasining shirin navlaridagi lipidlarning asosiy komponentlaridir. Anor urugʻi 
yogʻiga steroidal estrogenlar (g-tokoferol, 17-a-estradiol, stigmasterol, b-estriol 

---

33 
sitosterol va testosteron) steroid boʻlmagan birikmalar (kompestrol, kolum) 
kiradi.