Eritpe – eritiwshi, erigen zat hám olardıń óz ara tásirlesiw ónimlerinen ibarat bir jınıslı quram

• Toyınbaǵan eritpe — berilgen temperaturada toyınǵan eritpede bolatuǵın erigen
zattan az muǵdarın tutıwshı eritpe.
• Erigen zat muǵdarı júdá az bolsa,
suyıltırılǵan eritpe dep ataladı.
• Erigen zat muǵdarı jeterli joqarı bolsa,
koncentraciyalanǵan eritpe dep ataladı
(36-súwret).
Ximiyalıq ámeliy jumıslarda eritpede erigen zatta muǵdarın kórsetetuǵın tómendegi shamalardan kóp paydalanıladı:
1. Massa úlesi (ω) — erigen zat
massasınıń (m1) eritpe massasına (m₂) qatnası bolıp, ádette 1 den kishi sanlarda
ańlatıladı: ω<1; ω = .
2. Procentlik koncentraciya (C, %) — erigen zat massasınıń (m₁)
eritpe massasına (m₂) qatnasınıń procentlerde ańlatılıwı. Bunda eritpe
massası 100% ti quraydı dep alınadı, demek C %<100.
С% = · 100% yamasa С% = ω · 100%.
Eritpeniń massası eriwshi hám eritiwshi massalardıń jıyındısına teń
bolǵanlıǵı sebepli formulanı tómendegi kóriniste de jazıw múmkin:
С% = ·100%.
Eritpeler suyıq jaǵdayda bolǵanlıǵınan
olardıń massasın tárezide tartqansha onıń kólemin ólshew ańsat.
Sonıń ushın eritpeniń tıǵızlıǵınıń tiykarında kólemlik birlikke ótip alınadı.
Eritpenıń massası, kólemi hám tıǵızlıǵı tiykarındaǵı baylanıs tómendegi formulaǵa say keledi. m = V ρ. Bunda m – eritpe massası, V– eritpenıń kólemi, P – eritpeniń tıǵızlıǵı.
Ónimdarlıq formulaları:
m = V · ρ; V= ; ρ = . Demek, eritpeniń massası onıń kólem
menen tıǵızlıǵınıń kóbeymesine teń ekenligin bilgen halda C% = — 100%.
formulanı tómendegi kóriniste ańlatıp, ámelde qollanıwımız múmkin.
m₂ = V · p
С% = · 100% yamasa ω =
3. Molyar koncentraciya (C_m) —erigen zat muǵdarınıń (mollerde— M) eritpe kólemine (V) qatnası, yaǵnıy 1 l (1000 ml) eritpede 1 mol
zat erigen bolsa, 1 M (bir molyar) lı eritpe dep ataladı:
С_м= . Bul jerde M — zattıń molyar massası.