Эркаев Renessans indd

Янги Ўзбекистон: мўлжал – Учинчи Ренессанс
60
миллий маданиятларнинг ўзаро таъсири ва бир-бирини 
бойитиши асло зўравонлик натижаси эмас, балки буюк 
бунёдкорлик, халқларнинг ўзаро яқинлашуви, ҳамкор-
лиги натижасидир. Шу боис, биз юқорида келтириб 
ўтганимиздек, академик Н. И. Конрад Амир Темурни 
Чингизхонга эмас, балки Александр Македонскийга 
ва Канишкага қиёслайди, уларнинг давомчиси деб ҳи- 
соблайди.
Темур давридаги алломалар ҳақида гапирганда, ав-
вало, унинг хос, яқин кишиларидан бўлган мавлоно Аб-
дулмаликни эслаш керак. У Бурҳониддин Марғиноний-
нинг авлодларидан. Абдумалик мударрислик қилган, 
шеърлар ёзган. Туркий, араб ва форс тилларини, турли 
илмларни мукаммал эгаллаган шахс бўлган. У Темур-
нинг араб олимлари ва фозилу уламолари билан суҳ-
батларида, баҳсларида таржимонлик қилган. Темур би-
лан суҳбат қурган, бир қанча муддат унинг қароргоҳида 
яшаган буюк аллома Ибн Халдун ва бошқа алломалар 
ўз хотираларида Абдулмаликка юксак баҳо берганлар.
Темур даврининг донғи чиққан олимларидан Саъ- 
дуддин ат-Тафтозоний, Саид Шариф Муҳаммад 
ал-Журжоний, Хожа Муҳаммад аз-Зоҳид ал-Бухорийни 
кўрсатиб ўтиш лозим. Хожа Муҳаммад аз-Зоҳид ал-Бу-
хорий Қуръони Каримни юз жилдда (!) тафсир қилган. 
Мусиқа илмида шуҳрат топган бастакор ва устоз Аб-
дуқодир ал-Мароғий номи ҳам тарихда қолган. Ибн 
Арабшоҳ ёзишига қараганда, мавлоно Аҳмад ибн Шамс 
ул Аимма туркча, форсча, арабчада «малик ул-калом» 
унвонини олган. Бу учала тилнинг подшоҳи деганидир. 
Ушбу муносабат билан шуни алоҳида таъкидламоқчи 
эдикки, ўрта асрларда илмий, адабий ва маданий ҳаёт-
нинг миллийлиги қайси тилда битилгани билан белги-
ланмаган.
Ғарбий Европада илмий асарлар деярли XVIII аср 
охиригача асосан лотин тилида ёзилган. Бадиий асар-

---