Geografik xarita
|
Topografik xarita
|
1
|
Butun yer shari aks ettiriladi.
|
1
|
Yer yuzasining kichik qismi aks ettiriladi.
|
2
|
Masshtab mayda, yani 200 mingdan 100 mln va undan mayda.
|
2
|
Yirik masshtabli, yani 25 mingdan 200 minggacha.
|
3
|
Yer shari yaxlit qog’ozga tasvirlanadi.
|
3
|
Ayrim-ayrim varaqlarga bo’linib, ko’p varaqli bo’ladi.
|
4
|
Xarita mayda masshtabli bo’lgani uchun xatoliklar ko’p bo’ladi.
|
4
|
Masshtabi yirik bo’lib, kichikroq maydonni egallagani uchun xatoliklar juda kam bo’ladi.
|
5
|
Xarita mashtabi barcha qismida bir xil bo’ladi.
|
5
|
Topografik xaritaning har bir varag’I meridian va paralellar bilan chegaralangan bo’ladi.
|
6
|
Mashtabi 1:1000000 bo’lgan xaritalarning har bir varag’I har 60 dan o’tkazilgan meridianlar va har 40 dan o’tkazilgan paralellar bilan chegaralanadi va yer yuzida uzunligi 60 ga, kengligi 40 ga teng bo’lgan 144 ta trapesiyalar hosil bo’ladi.
|
6
|
Masshtabi 1:1000000 bo’lgan xarita trapesiyasining o’lchami uzunlik bo’yicha 30 va kenglik bo’yicha 20 ga teng.
Masshtabi 1:25000 li bo’lgan xaritaning trapesiyasining o’lchami uzunlik bo’yicha 70, 300 kenglik bo’yicha 51 ga teng bo’ladi.
|
7
|
Xaritada ekvatordan yuqorisi shimoliy janubiy tomon parallel tomon g’arb va sharq meridian deb belgilangan.
|
7
|
Topografik xaritada yuqori shimol, past tomon janub, yon tomonlari g’arb va sharq deb olingan.
|
8
|
Xaritada shartli belgilar shakli lo’rsatiladi va qo’yilgan belgilar taxminiy qo’yiladi. Aholi markazlari ko’rsatilmaydi. Faqat shaharlar, shahar tipidagi poselkalar nuqta yordamida belgilab qo’yiladi.
|
8
|
Topografik xaritada shartli belgilari to’g’ri uchburchak bo’lib uning markazida nuqta tasvirlanadi. Nuqta geografik tayanchining haqiqiy joyiga to’g’ri keladi va uning geografik koordinatasi Yer yuzidagi haqiqiy joyiga to’g’ri keladi. Shartli belgi yoniga yozilgan son uning mutloq balandligini, aholi markazlarining nomlari turli kattalikdagi harflar bilan belgilanadi.
|
9
|
Masshtabsiz shartli belgilar bilan har ikkala xaritada ham bir xil bo’ladi. Xaritada ham sanoat markazlari , yirik elektro stansiyalar markazlari, konlar ko’rsatiladi.
|
9
|
Topografik xaritada sanoat va madaniy binolar, korxonalar, elektrostansiya, konlar ko’rsatiladi.
|
10
|
Xaritada daryolar, uning irmoqlari chiziqli shartli belgilar bilan, ko’llar, suv omborlari havo rang bilan tasvirlanadi. Relief shakllari-baland tog’lar, qizg’sh, tekisliklar va yassi tekisliklar yashil rang bilan, temir yo’llar, qora va aftomobil yo’llari qizil chiziqli ranglar bilan belgilanadi.
|
10
|
Topografik xaritalardadaryolar va irmoqlar, suv omborlar, ko’llar, hovuzlar havo rangda tasvirlanadi. Ko’k rangli raqamlar bilan daryo va ko’llardagi suv sathining mutloq balandligi ko’rsatkich chiziqlar va so’zlar bilan ko’rsatiladi. Maxsus shartli brlgilar bilan paromlar, ko’priklar, kema to’xtash joylari tasvirlanadi. Relief gorizontallar bilan ko’rsatilib, tik yonbag’ir bo;lsa gorizontal chiziqlari bir-biriga yaqin, qiya yonbag’ir bo’lsa gorizontallar oralig’I keng bo’ladi.
|
