Ернинг пайдо бўлиши, тузилиши ва кимёвий таркиби. Ер пўсти (литосфера) геокимёси

Rus olimlari A.P.Vinogradov, A.A.Yaroshevskiy, O.G.Soroxtinlar o‘z izlanishlari va chop etilgan ilmiy ma’lumotlarga suyangan holda yer qobig‘ida, mantiyada, yadroda yer kurrasining yuqori qismida keng tarqalgan magmatik tog’ jinslarining tarkibidagi kimyoviy elementlar va oksidlarning miqdorini(% da) aniqlaganlar.

Rus olimlari A.P.Vinogradov, A.A.Yaroshevskiy, O.G.Soroxtinlar o‘z izlanishlari va chop etilgan ilmiy ma’lumotlarga suyangan holda yer qobig‘ida, mantiyada, yadroda yer kurrasining yuqori qismida keng tarqalgan magmatik tog’ jinslarining tarkibidagi kimyoviy elementlar va oksidlarning miqdorini(% da) aniqlaganlar.

Akademik A.Fersmanning fikricha, biz Yer kimyoviy tarkibining 1,1% ini bilamiz, 3,6% ini oz-moz bilamiz, qolgan 93,3% ini deyarli bilmaymiz.

Litosfera geokimyosi

Litosfera (litosfera yunonchadan «litos» - tosh, «fera» - qobiq, qatlam degani) yer po’sti va mantiyaning yuqori qismini o’z ichiga oladigan va atmosfera, gidrosfera hamda biosferalar bilan bir qatorda keladigan yerning alohida qobig’i hisoblanadi. Ushbu quruqlik qatlami sayyorada mavjud bo'lgan barcha geologik xilma-xillikni o'z ichiga oladi. Barcha ekotizimlar faqat Erning ushbu qismida sodir bo'ladi va bu hayot uchun eng muhim elementlardir. Litosfera tarkibida oltin, alyuminiy, temir va ko'plab minerallar kabi tarkibiy qismlar mavjud bo'lib, ular insonga mehnat va uning hayotining boshqa sohalarini engillashtiradigan mahsulotlar va vositalarni yaratish imkoniyatini beradi.

Xususiyatlari:

- Bu er usti qatlamlarining eng qattiqidir, chunki u parchalanib ketadigan va unga egilmas mustahkamlik beradigan toshlar va minerallarning cho'kindi jinslari va qoldiqlaridan iborat.

- Bu ko'plab turdagi tog’ jinslari, minerallar, metallar va qimmatbaho toshlardan iborat. Bundan tashqari, u farovonlik va inson uchun foyda keltiradigan xususiyatlarga ega.

- Shuningdek, u erning chirindi hosil bo'lishiga qodir bo'lgan tabiiy moddalar va tirik mavjudotlar, suv va gazlardan iborat bo'lib, ular parchalanib, uni yetishtirishga yaroqli qiladi.