«Erta tashxis va abilitatsiya» fanidan sessiya oralig‘i nazorat ishi topshiriqlari Fan: «Erta tashxis va abilitatsiya

Eksperiment davomida bolani faoliyatini kuzatish orqali quyidagi ko‘rsatkichlarga e’tiborni qaratish lozim:

kayfiyatining umumiy holati (adekvat, ruhiy siqilish, tashvishli, o‘z-o‘zidan xursand bo‘lish), faolligi, qiziqishining borligi, qo‘zg‘aluvchanligi, tormozlanish;

muloqotga kirishishi (kattalar bilan birgalikda ishlashga xoxishi). Yuzaki, yengil hamda to‘liq bo‘lmagan muloqot asosan intellektual nuqsonli, ya’ni aqli zaif bolalar uchun xarakterlidir. Tormozlangan, o‘ta tashvishli, yangi sharoit va notanish odamlarga moslasha olishda qiynaladigan, nevrotik reaksiya va boshqa ta’sirlardan qo‘rqadigan bolalar muloqotga qiyin kirishadilar.

Muloqotlardan qochish ko‘pincha autizmli bolalar uchun xosdir, ularda muloqot qilishga talabning yo‘qligi bilan o‘zini predmetli olamdan chegaralab qo‘yganlar;

rag‘bat va maqullashga hissiy javob. Ilk yoshdanoq (bolalarda ijobiy hissiy ta’sirlar ularda hursandchilik hislarini uyg‘otgan. Asabiylashgan bolalarda ham rag‘batlar hursandchilik hislarni uyg‘otib, vazifani bajarilish natijalarini ko‘tarilishiga olib keladi. Befarq munosabat kattalarning bahosiga qiziqmagan yoki rag‘batning ma’nosini tushunmagan bolalarda kuzatiladi (masalan, intellektual nuqsonlari ifodalanganlarda);

-talab va tanqidga hissiy javob. Bunda quyidagilar e’tiborga olinadi: bolani tanqidga bo‘lgan munosabati, xatosini to‘g‘irlashga bo‘lgan munosabati, xulqini korreksiyalash bo‘yicha qat’iy tadbirlar muhimligi;

faoliyati davomidagi qiyinchilik va omadsizliklarga bo‘lgan munosabat.

Ilk yoshning oxirlarida (2,5-3 yosh) bolalar o‘zlari mustaqil harakatlarining xatolarini topa olish qobiliyatiga ega bo‘ladilar, ko‘ruv-harakat vaziyatlariga ko‘ra quyidagi elementar nutqiy iboralarni ishlatadilar: “shunday-shunday emas”, “qanday?”, “to‘g‘ri”, “noto‘g‘ri”, “voy”, va x.k. Xatolarni ko‘rib bolalar vazifani xatolarini to‘g‘irlagan xolda bajarishga urinadilar, kerakli natijaga erishishga harakat qiladilar, kerak bo‘lsa kattalardan yordam so‘raydilar.

Ilk yoshdagi bolalarni harakat doirasini rivojlanganligini tashxis qilishda umumiy va mayda motorikasini o‘rganishni taqozo etadi.