Əsas məsələl
Download 0.94 Mb. Pdf ko'rish
|
kimya-1 az16cavab
- Bu sahifa navigatsiya:
- Oksid, peroksid, hidroksid v
- Ca(OH) 2 , Ba(OH) 2
54. Ca-un fiziki və kimyəvi xassələri. Fiziki xassələri. Dig ər metallar Mg, Ca, Ba gümüşü ağ yumşaq metallardırlar. Elektriki istiliyi yax şı keçirirlər. Mg səthi havada qaldıqda qoruyucu oksid təbəqəsi ilə örtülür. Mg- üç, Ca- altı, Ba- yeddi izotopu vardır. Mg-u toz halında v ə ya lent şəklində şüşə qablarda, Ba – isə kerosində (tavada oksidləşərək müxtəlif birləşmələrə çevrilirl ər) saxlayırlar. Kimyəvi xassələri. Aktiv metallarda, reduksiyaedicilik qabiliyy əti qələvi metal- lardan azdır. Mg qızdırıldıqda Ca is ə adi şəraitdə su, oksigen, hallogenlərlə reaksiyaya girirl ər. 74 ) ( , , ) ( 2 2 2 3 3 , ) , , ( ; 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 kibrid MeC C Me H BeO MgO O H Be Mg H OH Me O H Me Si Me Si Me MeHal Hal Me MeS S Me P Me P Me X H Be MeH H Me N Me N Me MeO O Ba Ca MeO O Me Ba Sr Ca MgO O Mg BeO O Be t t t t t t t t t → + + → + + → + → + → + → + → + → + → + → + → + → + → + → + C S ənayye əməliyyatlı CaCl 2 (Ca ) a şağıdakı üsullarla alırlar. C CO CaC C CaCO CO CaC C CaO CaC CaH Ca CH t 3 4 ; ; 4 5 2 2 3 2 2 2 4 + → + + → + + → + II A yarımqrup elementleri qeyri metal oksidl ərindən metal oksidlərindən duzlardan metal v ə q\m-ı sıxışdırıb çıxardır Si MeO SiO Me C MeO CO Me + → + + → + 2 2 2 2 2 2 3 3 2 2 int 3 2 2 2 3 2 3 H N Me NH Me Ti MeO TiO Me Al MeCl AlCl Me i er + → + + → + + → + O H S H MeSO SO H Me H MeSO SO H Me d 2 2 4 4 2 2 4 4 2 4 4 5 4 + + → + + = + − q SO H 4 2 qatılı ğından asılı olaraq S, SO 2 -d ə alına bilər. O H O N NO Me HNO Me 2 2 2 3 3 5 ) ( 4 10 4 + + → + − d HNO 3 duruldu ğundan asılı olaraq NH 3 , NH 4 NO 3 , NO, N 2 alına bil ər. Ca yarımqrupu üzvi madd ələrlə də q/t-də alırlar. 2 2 2 2 ) ( 2 ; ) ( 2 H Ba RCOO Ba COOH R H Ca RO Ca OH R + → + − + → + − Oksid, peroksid, hidroksid və duzların tətbiq sahələri. BeO və Be(OH) 2 amfoterdirlər ; 2 2 4 4 2 2 2 4 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 ; 2 ) ( 2 2 ; ) ( O H BaSO SO H BaO O H CaSO SO H CaO O H CaO O H OH Ca MeO O MeO OH Me O H MeO + = + + = + + = + → + → + CaO-sönm əmiş əhəng adlanır. 2 3 5 2 3 2 2 2 ) ( ) , , ( NO Me O N MeO MeCO CO MeO Ba Sr Ca Me O H MeCl HCl MeO = + → + = + → + CaO-tipli oksidl ər bütün turşularla duzlar əmələ gətirir. MgO + tur ş=duz + H 2 O 75 Əsaslarından Ca(OH) 2 , Ba(OH) 2 q ələvidirlər.Turşu oksidləri, turşular, duzlarla, amfoter əsaslarla, qüvvətli turşularla duzlar əmələ gətirir. O H MeCO CO OH Me 2 3 2 2 ) ( + → + O H NO Me O N OH Me 2 2 3 5 2 2 ) ( ) ( + → + O H MeSO SO H OH Me 2 4 4 2 2 ) ( + → + 2 2 2 2 ) ( ) ( OH Cu MeCl CuCl OH Me + → + O H AlO Ca O Al OH Ca 2 2 2 3 2 2 ) ( ) ( + → + Ca(OH) 2 – sönmü ş əhəng adlanır.Tikintidə istifadə olunur. Xlorlu əhəngdən dezinfeksiya işlərində istifadə olunur. O HCl CaCO H CO OCl Ca O H CaCl ClO Ca OH Ca Cl + + → + + + + → + 3 2 2 2 2 2 2 2 2 ) ) ( 2 ) ( ) ( 2 Duzları v ə kristalhidratları bir çox yerlərdə tətbiq olunur. O H CaSO 2 2 4 2 ) ( ⋅ - yum şaldılmış qips; O H CaSO 2 4 2 ⋅ -t əbii qips; − 4 CaSO susuz qips; − 3 CaCO əhəng daşı, mər- m ər, təbaşir kimi istifadə olunur. 2 3 CO MeO MeCO + → 2 2 2 2 3 ) ( ) ( O NO Me NO Me + → O H CO MeCO HCO Me 2 2 3 2 3 ) ( + + → Mg-fotoaparatlarda i şıqlandırıcı güllə və mərmi ist-də, xalitə istehsalında geniş i/o-nur. Ca-dan piromet-da b əzi metalların alınmasında, müxtəlif ərintilərin alınma- sında (Be, Mg, Al, Cu v ə s. metallarla birlikdə) istifadə olunur. 55. Suyun codluğu və onun aradan qaldırılma üsulları. Suyun codlu ğu əsasən + 2 Ca v ə + 2 Mg ionlarıdır. Codluq vahidi 1 l suda olan + 2 Ca v ə + 2 Mg ionlarının mq-ekvivalentl ərlə vahidi götürülür: mq Mg Ca C umumi 126 20 2 2 + + + = ekv. 1. 1 l suda 4 mq ekv. + 2 Ca v ə ya + 2 Mg olarsa yum şaq su həm içməyə həm suvarmaya yararlıdır. 2. 4-8 mq-ekv. Olduqda orta cod su içmək olmaz suvarmayada çox i/e olmaz 3. 8-12 mq olduqda cod su suvarmaya təhlükəlidir torpağı şorlaşdırılır. 4. 12 mq – çox olarsa ifrat cid su adlanır, heç nəyə i/e olmaz. Cod su texniki m əqsədlər üçün yaramır. Bununla əlaqədar olaraq suyun codlu-ğunu aradan qaldırırlar ki, ondan istifad ə mümkün olsun. İki cür codluq var karbonatlı (müvəqqəti) və daimi codluq. Karbonatlı codluğu (müv əqqəti) + 2 Ca , − + 2 3 2 , HCO Mg ionlar əmələ gətirir. Təbiətdə bu proses əhəngdaşı və dolemitin CO 2 il ə q/t əmələ gəlir. 2 3 2 2 3 ) (HCO Ca O H CO CaCO → + + 2 3 2 3 2 2 3 3 ) ( ) ( 2 HCO Mg HCO Ca O H CO MgCO CaCO + → + + ⋅ 76 Müvəqqəti codluğu a şağıdakı üsullarla aradan qaldırırlar: 1. Suyu-qaynatmaqla O H CO MgCO HCO Mg O H CO CaCO HCO Ca 2 2 3 2 3 2 2 3 2 3 ) ( ) ( + + → + + ↓ → 2. Suya əhəng suyu və ya natronlu əhəng əlavə etməklə O H CaCO HCO Ca OH Ca O H CO Na OH Mg HCO Mg NaOH 2 3 2 3 2 2 3 2 2 2 3 2 ) ( ) ( 2 2 ) ( ) ( 4 + → + + + ↓ → + 3. Suya soda əlavə etməklə 3 3 3 2 2 3 3 3 3 2 2 3 2 ) ( 2 ) ( NaHCO MgCO CO Na HCO Mg NaHCO CaCO CO Na HCO Ca + ↓ → + + ↓ → + Daimi codluğu (qeyri karbonatlı) suda − − + + 2 4 2 2 , , , SO Cl Mg Ca ionları əmələ gətirir. Bu codluq qızdırmaqla aradan qalxmır yalnız kimy əvi yolla soda və fosfat üsulu ilə aradan qaldırılır. 1. Soda üsulu 4 2 3 3 2 4 3 3 2 2 SO Na MgCO CO Na MgSO NaCl CaCO CO Na CaCl + ↓ → + + ↓ → + 2. Fosfat üsulu 4 2 2 4 3 4 3 4 2 4 3 4 3 2 3 ) ( 2 3 6 ) ( 2 3 SO Na PO Mg PO Na MgSO NaCl PO Ca PO Na CaCl + ↓ → + + ↓ → + Son zamanlar ionitl ərdən tərkibində xarici mühitin ionları ilə dəyişə bilən mütəhərrik ionlar olan bərk madd ələrdən istifadə olunur. İonitlər qeyri-üzvi və üzvi sorbentlər olur. Sintetik yuyucu madd ələrdən istifadə etməklə suyun yuyuculuq qabiliyyətini artırmaq olur. 3 2 2 2 2 3 2 2 2 ) ( ) ( NaHCO Ca O OSO CH R HCO Ca ONa OSO CH R + − − ↔ + − Alınan Ca-duzu suda h əll olduğundan su köpüklənir . 56. III qrupun əsas yarımqrup elementləri. Al və onun birləşmələri. 1. Ümumi xarakteristika. III A Yarimqrupuna B, Al, Ga, İn, Te daxildir p n ′ elementl əridir. Normal halda hamısı bir valentlidirlər ( bir t ək cütləşməmiş elektronları var həyə-canlı hala keçdikdə 1 2 np ns 2 1 np ns olur. 1 2 np ns 2 1 np ns ↑↓ ↑ ↑ ↑ ↑ sp 2 hibrid v əziyyətində olurlar. BF 3 , BCl 3 , BJ 3 , BBr 3 , BN h ∂ h ∂ 77 Atom r. Qr E Qr Red. Al Ga İn Te............................. Bu elementl ərin xarici elektron səviyyəsində 3 elektron olduğundan +3 ok.d. və 3 valenti olurlar. Bor - 3 v ə +3 (q/m olduğu üçün) Te isə +1 və +3 ok.d. göstərir. Al Ga İn +3 ok.d. və sabit 3 valentidirlər. 2. Təbii birləşmələri və alınması: Sərbəst halda tapılmırlar, əsas təbii birləşmələri aşağıdakılardır: H 3 BO 3 sassolin, Na 2 B 4 O 7 •10H 2 O boraks, Al 2 O 3 korund, Al 2 O 3 •nH 2 O boksit, Na 3 [AuF 6 ] kriolit, K 2 SO 4 •Al 2 (SO 4 ) 3 •2Al 2 O 3 •6H 2 O alunit, s.ən çox yayılan Al o, metallar arasında sıfırıncı, elementlər arasında isə 3-cü yerd ə ən çox (O; Si-sonra) yayılan elementdir. Al 2 O 3 t ərkibində Cr 2 O 3 olduqda yaqut (ya şıl) Ti və Fe- oksidl əri olduqda sapfir (göy) adlanır. 3. Alınmaları-Aşağıdakı üsullarla alınırlar B O Al Al O B B MgO Mg O B + → + + → + 3 2 3 2 3 2 ; 3 2 3 2 3 4 2 O Al O Al + → Az ərbaycanda boksitdən və alunitdən Al alınır. 4. Fiziki xassələri: Bor amorf halda qonur kristal halda tünd qırmızı r əngdədir. Kristal halda borun bərkliyi almaza yaxındır. İstiliyi pis keçirir. Al gümüşü ağ yumşaq metal-dır, ist. elekt. yaxşı keçirir, havada qaldıqda üzərində oksid t əbəqəsi əmələ gəlir. Ga İn Te gümüşü ağ yumşaq Ga hətta qırnaqla kəsilir. İstiliyi elektriki yaxşı keçirirl ər. Onları şüşə və ya plastik qablarda saxlayırlar. Al-1; B,Ga, İn,Te-2 izotopları var. 5. Kimyəvi xassələri: B adi şəraitdə passivdir, qızdırdıqda bəsit və mürəkkəb maddələrlə q/t-də olur. B, Al, Ga, İn, Te B, Al, Ga, İn, Te B, Al, Ga, İn, Te Qr 78 2 6 2 2 3 3 2 2 3 2 3 2 3 2 3 2 2 3 2 2 3 6 3 2 2 3 2 2 3 2 3 2 2 2 2 3 4 MgCl H B HCl B Mg B Mg Mg B X H B BCl Cl B BF F B BP P B S B S B BN N B O B O B t t t t t t t t + → + → + → + → + → + → + → + → + → + − + O H O B O H B u tur borat BO H O H O B H NaBO O H NaOH B SO BO H SO H B H BN NH B t q t 2 3 2 2 6 2 3 3 2 3 2 2 2 2 2 3 3 4 2 2 3 2 3 3 2 2 3 2 3 2 3 2 2 2 + → + − → + + → + + + → + + → + O H O B Na BO H NaOH 2 7 4 2 3 3 7 4 2 + → + Na-tetraborat alınır, q ələvi artıq götürülərsə metaboratlar əmələ gətirir. O H NaBO NaOH O B Na 2 2 7 4 2 4 2 + → + 57. Al-un alınması, fiziki və kimyəvi xassələri. Al adi şəraitdə passivdir, üzərindəki oksid təbəqəsini civə duzları ilə sürtü-lərsə ayrılan civə Al-u həll ed ər və amalqırma alınır, belə halda Al adi şəraitdə su və O 2 il ə reaksiya girir: ; 3 2 ; 2 2 3 2 ; 2 3 2 ; 2 3 2 ; 2 3 4 ; 3 ) ( 2 6 2 3 4 2 3 2 3 2 3 2 2 3 2 2 2 3 2 C Al C Al AlN N Al S Al S Al AlCl Cl Al AlF F Al X H Al O Al O Al H OH Al O H Al t t t t → + → + → + → + → + → + → + + → + Alüminium mür əkkəb madd-ə qarşılıqla təsirdə olur. O H NO NO Al HNO Al O H SO SO Al SO H Al H SO Al SO H Al H AlCl HCl Al H AlN NH Al H OH Al O H Al t q t q d t 2 3 3 3 2 2 3 4 2 4 2 2 3 4 2 4 2 2 3 2 3 2 3 2 3 ) ( 4 6 3 ) ( 6 2 3 ) ( 3 2 ; 3 2 6 2 3 2 2 2 ; 3 ) ( 2 6 2 + + → + + + → + + → + + → + + → + + → + 79 Bu reaksiyalardan relslərin qaynaq edilməsində i/o. ( ) [ ] LiCl AlH LiH AlCl ı qayn termik C O Al Fe O Fe Al Cu AlCl CuCl Al H OH Al Na O H NaOH Al r bil alılı N NH O H O N NO Al HNO Al o t d 3 3 3500 4 9 3 8 3 2 3 2 ; 3 2 6 6 2 ; ; 5 3 ) ( 8 10 8 3 3 3 2 4 3 3 2 2 6 3 2 2 3 2 2 3 3 3 + → + − + + → + + → + + → + + − + + → + Download 0.94 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling