Əsas məsələl
Hidrogen peroksid, alınması, fiziki v
Download 0.94 Mb. Pdf ko'rish
|
kimya-1 az16cavab
- Bu sahifa navigatsiya:
- 71. VII qrupun əsas yarımqrup elementl əri haqqında ümumi m əlumat. Ümumi xarakteristikası
- 72. Halogenl ərin t əbi ətd ə tapılması v ə alınması. Alınmaları
- 73. Halogenl ərin fiziki v ə kimy əvi xass əl əri . Fiziki xass
- 75. Halogenl ərin oksigensiz v ə oksigenli tur şular, onların xass əl əri. Oksidl
- HX tur
69. Hidrogen peroksid, alınması, fiziki və kimyəvi xassələri. H 2 O 2 – hidrogen peroksid H-in oksigenl ə əmələ gətirdiyi ikinci tip birləşmə-dir. H-O-O-H qurulu şuna malikdir. Oksigen -1 ok.d. malikdir. Adi şəraitdə maye haldadır. İşığın təsirindən parçalandığı üçün onu qaranlıq yedə polietilen alümini-um və ya polietilen qablarda 30-60%-li m əhlulu halında saxlayırlar. Laboratoriyada a şağıdakı üsullarla alırlar 2 2 4 4 2 2 2 2 4 4 2 2 , O H CaSO SO H CaO O H BaSO SO H BaO + = + + = + S ənayedə H 2 SO 4 (50-60%-lı) elktrolizind ən alırlar: 2H 2 SO 4 − + + 4 2 2 HSO H 2 2 2 : H e H K = + + + 8 2 2 4 2 2 : O S H e HSO A = − − + (persulfat tur şusu) 3 2 2 8 2 2 2SO O H O S H + → Spirtl ərdən də alırlar CH 2 CH 2 CH 3 + O 2 CH 3 COCH 3 + H 2 O 2 99 oksidləşdirici reduksiyaedici OH Hidrogen peroksidd ə oksigen -1 ok.d.malik olduğundan o həm oksidləş-dirici h əm də reduksiya edici kimi özünü aparır. 0 2 O 1 2 2 − O H − O H 2 2 2 O H reduksiyaedicil ərlə özünü oksidləşdirici kimi əksinə oksidləşdiricilərlə (güclü) özünü reduksiyaedici kimi aparır. O H PbSO O H PbS O O H MnSO SO K SO H O H KMnO 2 4 2 2 2 2 4 4 2 4 2 2 2 4 4 4 5 8 2 3 5 2 + = + + + + = + + 2 2 O H -tibbd ə dezinfiksiyaedici və qanaxmanı dayandıran maddə kimi i/o-nur. Oksidl əşdiricilik xassəsindən parçaların tük və samanın ağardılmasında i/o-nur. 85-90%-lı m əhlulu partlayıcı maddə kimi həmçinin reaktiv mühərriklərdə istifad ə olunur. Hidrogen atomları hidrogen molekuluna nisb ətən çox mütəhərrikdir. Bu s əbəbdən orqanizmdə fizioloji proseslərdə pH-ın bufer məhlulların tərkibində (karbonatlı, fosfatlı, zülal v ə s.) sabit saxlanmasında rolu böyükdür. pH-ın mədə-də z əif turş mühit, qanda zəif qələvi mühitin yaradılmasında + H ionunun müt əhərrikliyinin böyük rolu vardır. Bunun say əsində orqanizmdə fermentlərin fəaliyyəti təmin olunur. 70. Su, quruluşu, fiziki və kimyəvi xassələri. Faza diaqramması. Suyun formulu H 2 O-dur. Su molekulunda oksigen atomu sp 3 hibridl əşmə halındadır. Oksigenl ə hidrogen arasındakı bucaq 104,5 o –dir. Su molekulunda polyar rabit ə, su molekulları arasında isə hidrogen rabitəsi mövcuddur. Su yer qabığında ən çox yayılmı ş maddədir. T əbiətdə adi su ilə yanaşı cüzi miqdarda “ağır su’’var. Su r əngsiz, iysiz, dadsız, şəffaf mayedir. Normal atmosfer təzyiqdə 0 o -d ə donur, 100 0 C-d ə qaynayır. 4 0 C-d ə sıxlığı 1q/sm 3 -dur. Cu, Hg, Ag, Au v ə Pt-dən başqa su bütün metallarla qarşılıqlı təsirdə olur. Adi şəraitdə su qələvi və qələvi metallarla qarşılıqlı təsirdə olduqda hidrogen və qələvi alınır. 2Na + 2H 2 O → 2NaOH + H 2 Ca + 2H 2 O → Ca(OH) 2 + H 2 Az aktiv metallar yüks ək temperaturda su ilə qarşılıqlı təsirdə olur, bu zaman hidrogen v ə həmin metalların oksidləri alınır. Mg + H 2 O ! *+, MgO + H 2 100 ∂ h ∂ h ∂ h HClO HClO HClO HClO → → → 2 3 4 4 4 4 HJO HBrO HClO → → Turşuluq qüvvətliyi azalır Turşuluq qüvvətliyi azaalır Zn + H 2 O ! *+, ZnO + H 2 Su qeyri metallarla da qar şılıqlı təsirdə olur: 2F 2 + 2H 2 O → 4HF + O 2 Cl 2 + H 2 O → HCl + HClO Su doymamı ş karbohidrogenlərlə də qarşılıqlı təsirdə olur. CH 2 =CH 2 + H 2 O !,%!. *++, CH 3 – CH 2 OH 71. VII qrupun əsas yarımqrup elementləri haqqında ümumi məlumat. Ümumi xarakteristikası: VIIA yarımqrupuna F, Cl, Br, J, At elementl əri aiddir. Hallogen sözü duzdo ğuran deməkdir. Metallarda duz əmələ gətirdiklərinə görə bu ad onlara verilmi şdir. Bu yarımqrupa hidrogendə daxildir. Lakin s-elementi olduğundan əvvəldə verilmişdir. Bu elementlər p-ele-mentləridir. Normal və həyəcanlı halda a şağıda elektron formulları və onların qrafik yazılışı verilmişdir: 2s 2 2p 5 F 1s 2 2s 2 2p 5 ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑ X ns 2 np 5 nd 0 Cl, Br, J ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑ ns 2 np 4 nd 1 ↑↓ ↑↓ ↑ ↑ ↑ 3 ns 2 np 3 nd 2 ↑↓ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ 5 ns 1 np 3 nd 3 ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ 7 Qrafik formullarından gördünyü kimi birl əşmələrədə (həyəcanlı halda) 3, 5, 7 valentlik göst ərə bilirlər. Normal halda bir valentli olurlar. Flüor bütün birl əşmələrdə -1 ok.d. və bir valentli olur. Cl, Br, J isə -1, 0, +1, +3, +5, +7 ok.d. göst əririlər. At süni sürətdə alınmışdır, radioktiv elementdir. Xassələri hələ tam öyr ənilməmişdir. J F → sırasında oksidl əşdiricilik, elektromənfilik, ionlaşma enerjisi, atoma h əsaslıq, qeyrimetalliq xassə azalır, əksinə reduksi-yaedicilik atom radiusu metallıq xass ə sıxlığı artır. At F → sırasında h ər bir element özündən sonrakı birləşmələrdən sıxışdırıb çıxardır. HF, HCl, HBr, HJ sırasında rabit ənin davamlılığı polyarlığı azalır, turşuluq qüvvə si ( α-görə), reduksiyaedicilik artır.Flüorun oksigenli turşusu və duzu yoxdur. Digər hallogenl ərin oksigenli turşuların qüvvətliyi aşağıdakı kimi dəyişir: 101 Təbiətdə yayılması: Bu elementl əyer qalığında geniş yayılmış elementləridir(At-dan ba şqa). Sərbəst halda tapılmırlar. Yalnız birləşmələr halında yayılmışlar. NaCl- da ş duz (qalit), KCl-silvin, NaCl·KCl-silvinit, KCl·MgCl 2 ·6H 2 O-karnalit, CaF 2 -flüorit, Na 3 AlF 6 -kreolit, Ca 3 (PO 4 ) 2 ·3CaF 2 -flüorapatit. Brom h əll olmuş bromidl ər KBr, NaBr, MgBr 2 şəklində dəniz suyunda, buruq sularında. Yod dəniz yosunlarında q ələvi metallarının duzlar şəklində dəniz suyunda , dəniz yosunlarında olur. Brom v ə yodun müstəqil mineralları yoxdur. Astatium süni sürətdə alınmışdır. F-1, Cl-2, Br-2, J-1, astatiumun izotopları yoxdur (radioaktivdir). 72. Halogenlərin təbiətdə tapılması və alınması. Alınmaları: a) sənayədə-flüor duzların ərintisindən, xlor isə duzların ərintisindən həm də sulu m əhlulların, elektrolizi ilə alınırlar. Brom və yodu almaq üçün onların duzlarına xlorla t əsir edirlər: , 2 2 F Ca CaF elz + → 2 . 2 2 F K KF elz + → 2 . 2 2 Cl Na NaCl elz + → 2 2 2 2 2 2 Cl H NaOH O H NaCl elz + + → + 2 2 2 2 2 2 Br H NaOH O H NaBr elz + + → + 2 2 2 2 Br NaCl Cl NaBr + → + 2 2 2 2 J KCl Cl KJ + → + b) Xlor, brom və yodu laboratoriyada aşağıdakı üsullarla almaq olar: O H X MnX HX MnO 2 2 2 2 4 + + = + J Br Cl X , , = O H X MnX KX HX KMnO 2 2 2 4 8 5 2 2 16 2 + + + = + O H Cl CrCl KCl HCl O Cr K Cl O H CrCl KCl HCl O Cr K O H Cl CaCl HCl ClO Ca O H X KCl HX KClO 2 2 3 7 2 2 2 2 3 7 2 2 2 2 2 2 2 2 3 8 3 2 4 16 2 3 7 2 2 14 2 4 ) ( 3 3 6 + + + = + + + + = + + + = + + + = + 102 J Br Cl F X , , , = 73. Halogenlərin fiziki və kimyəvi xassələri. Fiziki xassələri: Flüor açıq sarı r əngli kəskin iyli, zəhərli qazdır, havadan 1,3 dəfə flüor su il ə partlayış verir, onun suda məhlulunu almaq mümükün deyil. Xlor sarımtıl yaşıl r əngli zəhərli qazdır. Havadan 2,5 dəfə ağırdır, suda həll olur(xlorlu su adlanır), 1 həcm suda 2 h əcm xlor həll olur. Brom –tünd qırmızı rəngli ağır maye. Yod isə bənövşəyi r əngli metal kimi parıldayan kristal maddə. Astatium metala oxşar bərk maddədir. Brom buxarlanır, onun buxarları il ə nəfəs aldıqda zəhərli təsir göstərir. Yodu qızdırdıqda sublim ə edir(birbaşa qaz halına keçir). Br və J suda pis həll olur. Brom su ilə Br·8H 2 O t ərkibli kristalhidrat əmələ gətirir. Hallogenlər üzvi həlledicilərdə benzində, kerosində, spirtd ə, efirdə, xloroformda və s. yaxşı həll olurlar. Yod nişasta məhlulu ilə tünd göy r əngli məhlul verir ki, bundan analitik kimyada i/o-nur. Qızdırdıqda rəng itir. Soyutduqda yenid ən bərpa olunur. ` Kimyəvi xassələri: Hallogenl ər hidrogenlə və digər q/m qarşılıqlı təsirilə olurlar: 3 2 2 4 2 2 3 2 2 2 4 2 2 5 3 2 2 2 2 2 2 5 2 4 2 6 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 7 2 3 2 ; 2 2 3 2 2 2 2 2 BrF F Br JF F J ClF Cl F X J S SiF Si F X O Hal PCl PCl P Cl SCl Cl S S Cl X C Cl PF F P CF C F SF S F HJ J H HBr Br H HCl H Cl HF H F t Cl t t h → + → + → + → + → + = + → + → → + → + → + → + → + → + → + → + → + + ∂ 74. Hidrogen halogenidlərin alınması, fiziki və kimyəvi xassələri Hallogenl ər bütün metallarla (Au və Pt başqa) q/t olub duz əmələ gətirirlər: 3 2 2 2 2 2 3 2 3 2 2 2 2 2 3 2 2 3 2 2 3 2 2 2 SbCl Cl Sb CuCl X Cu ZnX X Zn FeX X Fe AlX X Al CaX X Ca NaX X Na t t t → + → + → + → + = + = + = + 103 O O Hallogenl ər su və qələvilərlə q/t-də olurlar: O H NaBrO NaBr NaOH Br O H KClO KCl KOH Cl O H F NaF NaOH F HBrO HBr O H Br HClO HCl O H Cl O HF O H F t 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 6 3 2 0 2 2 2 4 2 2 + + → + + + → + + + = + + → + + → + + = + Hallogenl ər digər qeyri-üzvi və üzvi maddələrlə q/t-də olurlar: 75. Halogenlərin oksigensiz və oksigenli turşular, onların xassələri. Oksidləri xassələri tətbiq sahələri: Xlorun Cl 2 O,ClO 2 , Cl 2 O 6 , Cl 2 O 7 ; bromun Br 2 O, BrO 2 , BrO 3 ; yodun JO 2 , J 2 O 4 , J 2 O 5 oksidl əri məlumdur. Hamısı dolayı yolla alınır. Cl 2 O- sarımtıl z əhərli, qazdır. Zəhərli (zəhərvericilərə qarşı) maddələr istehsalında i/o-nur. ClO 2 – ya şılımlı sarı zəhərli qazdır, ondan xlorit və xlorat turşuları və duzlarını alırlar. 3 2 2 2 2 2 HClO HClO O H ClO + → + ClO 3 (Cl 2 O 6 ) tünd qırmızı mayedir, ondan perxloratlar v ə xloratlar alınır 4 3 2 6 2 HClO HClO O H O С l + → + Cl-O-Cl=0 O H NO HJO HNO J X KBr J Br KCl KBr Cl Cl HF HCl F Br H C Br H C HCl Cl H C Cl H C Cl H C Cl H C Br CH Br CH Br CH CH HCl Cl CH Cl CH HBrO HCl O H Br Cl HCl SO H O H Cl SO H t t FeCl h h 2 3 3 2 2 2 2 2 2 4 2 2 2 2 2 5 6 2 6 6 6 6 6 2 6 6 2 2 2 2 2 3 2 4 3 2 2 2 4 2 2 2 3 2 2 10 6 10 3 2 2 2 2 2 3 2 10 6 5 2 3 + + → + → + + → + + → + → + + → + → + − → + = + → + + = + + + = + + ∂ ∂ 104 O O Cl 2 O 7 -r əngsiz mayedir. Perxloratların alınmasında i/o-r. Br 2 O-q əhvəyi mayedir, BrO 2 -sarı, BrO-a ğ bərk maddələrdirlər. JO 2 -sarı, J 2 O 5 -a ğ rənglitoz rəngli maddələrdir. Bu madd ələrdən müxtəlif duzların alınmasında istifadə olunur. HX turşuları və tətbiq sahələri: HJ HBr HCl HF → → → sırasında polyarlıq azalır, reduksiyaedicilik artır. O H J O HJ 2 2 2 2 2 4 + → + -adi şəraitdə gedir. Suda yaxşı həll olan qazlardır. Suda məhlulları tur şudur: a) Aşağıdakı üsulla sənayedə alınırlar: 4 3 2 5 4 3 2 5 2 2 4 4 2 2 5 5 4 2 PO H HJ O H PJ PO H HBr O H PBr HF F H HF CaSO SO H CaF q + → + + → + → + + → + b) Laboratoriyada ↑ + → + HX KHSO NaHSO SO H KX Na q 4 4 4 2 , , olunurlar (X=Cl, Br, J) HX qazlar k əskin iylidirlər. HX-turşuları (HX-suda məhlulu) metallarla (Cu, Au, Pt, Hg, Ag-ba şqa)H 2 ayırmaqla duzlar, yalnız Si v ə SiO 2 madd ələri HF-la q\t-də duzları əmələ gəlirlər. Oksid və əsaslarla duzlar ə/g-lər: O H X OH Al HX OH Al O H X OH Ca HX OH Ca O H KX HX KOH O H CuX HX CuO J Br Cl F X H FeX HX Fe H ZnX HX Zn 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 ) ( ) ( ) ( ) ( 2 , , , 2 2 + = + + = + + = + + = + = + = + + = + Üzvi madd ələrlə bir çox tətbiq sahələrinə malik (xüsusənaqrar sahədə k/t z ərərvericilərlə mübarizədə) birləşmələr verirlər. ) , , ( 2 4 2 4 , , , 2 2 4 2 4 2 2 2 2 5 2 4 2 3 2 2 2 J Br Cl X X HX Si X HX SiO H SiF HF Si O H SiF HF SiO J Br Cl F X COOH CH X CH HX COOH CH CH X H C HX H C X H C HX H С = → + = + + → + + → + = − − → + − = → + → + Ən çox istifadə olunan HCl turşusudur. Download 0.94 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling