Eshitildi: mmibdo` mexmonova j axboroti Ushbu o`quv yilida maktabning 1-sinfiga nafar o`quvchi qabul qilindi. Bulardan nafari 6,5 yoshlilar. Psixolog axboroti

Kasbda rivojlanish istagi. Kelajakdagi kasbni tanlashda, bola kelgusi bir necha yil ichida uni rivojlantirishga tayyormi yoki yo'qligini tushunishi muhimdir. Doimiy ravishda o'z malakasini oshirib, o'z vakolatlarini kengaytiradigan mutaxassislar mehnat bozorida har doim ko'proq talabga ega.
Kasb-hunar bilan tanishlik. Iloji bo'lsa, bolangizga o'zi yaxshi ko'rgan kasb yoki bir qator kasblarni bilishiga yordam bering. Bu maxsus seminarlarda, ochiq kunlarda yoki tanlangan sohada mutaxassis bilan uchrashuvda amalga oshirilishi mumkin.
Kasbga yo‘naltirish yoki samimiy suhbat
Maktabni tugatish va kelajakdagi kasbni tanlash muddati qanchalik yaqin bo'lsa, ota-onalar farzandlarining kelajagi borasida biroz tashvishlanishadi. “Farzandimning kelajagi qanday bo'ladi? Qaysi kasbni tanlashi kerak? Mening bolam kim bo'lishni xohlaydi?...” Shu va boshqa shu kabi savollar har-bir ota-onaning hayolidan o‘tishi tabiiy.
Bu paytda ota-onalarning yordami nimalardan iborat bo'lishi mumkin va nimani e'tiborga olishlari lozim:
1. Bola bilan yurakdan, samimiy muloqot qilish uchun vaqt topish juda muhim, faqat shu tarzda siz uning orzulari, rejalari, qiziqishlari haqida batafsil bilib olishingiz mumkin. Suhbat davomida muloqotni samimiy tarzda olib borishingiz muhim axamiyatga ega. Suhbatlashayotganda o'z fikringizni bildirmaslikka harakat qiling, agar maslahat bersangiz, bir nechta variantni taklif qiling. Va eng muhimi, bolaning orzulari qanchalik amalga oshmas bo‘lib tuyulmasin, ularni masxara qilmang. Uni bunday reaksiyalar bilan xafa qilmang, chunki bu bolaning hayotidagi birinchi muhim mustaqil tanlovdir. U o'ziga va sizga ishonsin.
2. Bolalar ota-onalarining tajribasini qadrlashadi. Qanday qilib kasb tanlaganingiz, sizga nima yo‘l-yo‘riq ko‘rsatgan, kim yordam bergani haqida gapirib bering.
3. Farzandingizning kasbiy tanlovidan xafa bo'lsangiz, uni boshqa sohani tanlashga majburlamang va qat'iy taqiqlar qo’ymang, bu faqat nizoga olib kelishi mumkin. Konstruktiv harakat qiling: uning tanlovi nimaga asoslanganligini aniqlashga harakat qiling, bu qarorning ijobiy va salbiy oqibatlarini tahlil qiling. Bolaga qaror uchun javobgarlik uning zimmasida bo'lishini tushuntiring.
4. Agar bola o'zi uchun kasbni tanlagan bo'lsa, bolaga vaziyatni quyidagi sxema bo'yicha tahlil qilishga yordam bering: uning imkoniyatlari (qobiliyatlari, fanlarni bilishi), ichki to'siqlar (boladagi orzuning amalga oshishiga to'sqinlik qiladigan narsa: salomatlik holati, yetarli bilim, shaxsiy xususiyatlar) va bu to'siqlarni bartaraf etish qobiliyati, tashqi qulay omillar (tashqi dunyoda yordam mavjudligi), tashqi noqulay omillar (tashqi dunyoda to'siqlarning mavjudligi).
5. Agar yuqori sinf o'quvchisi o'z rejalari haqida qaror qabul qila olmasa, bu nima bilan bog'liqligini tushunishga harakat qilish kerak. Agar u faqat orzu qilsayu harakat qilmasa, unga qancha vaqt borligini va nima qilish kerakligini muhokama qilib, aniq reja tuzishga yordam berishingiz kerak. Bola har doim faqat o'zi bilgan narsani tanlaydi, shuning uchun unga turli kasblar, hayotdagi imkoniyatlari haqida iloji boricha ko'proq ma'lumot bering. Ehtimol, o'zini o'zi belgilash uchun u aniq bilimga ega emas.
6. Uyatchanlik va zarur ko'nikmalarning yetishmasligi tufayli ko'plab o'smirlar biron bir aniq harakatlarni amalga oshirishga qiynalashadi. Bunda ota-onalarning yordami muhim axamiyatga ega. U bilan turli ta'lim muassasalarida ochiq eshiklar kuniga boring, ularning ta'lim yo'nalishlarini o'rganing.
7. Kelajakdagi kasbni muhokama qilayotganda, bitta variantga yopishib qolmang, boshqasini ko'rib chiqing, chunki muqobil variantga ega bo'lish bolada stress va xavotirni kamaytirishi mumkin.
8. Farzandingizni psixolog bilan maslahatlashishga va kasbiy yo'nalish bo'yicha testdan o'tishga taklif qiling. Kasb tanlash uchun nafaqat mavjud kasblar dunyosini tushunish, balki birinchi navbatda o'zingizni - shaxsiy fazilatlaringizni, qobiliyatlaringizni, moyilliklaringizni bilishingiz kerak.
9. Esingizda bo'lsin: eng muhim qadriyat - bu bolaning salomatligi va farovonligi. Bu esa bolaga qo'yiladigan talablar uning qobiliyatiga mos kelgandagina amalga oshishi mumkin.
Ota-onalarga kasbga yo'naltirish bo'yicha tavsiyalar
Ota-onalar uchun asosiysi bu bolaga qaror qabul qilishda unga yordam berishdir aksincha uning o'rniga qaror qabul qilish emas. Ularga bu borada yordam berish zarur chunki 15-16 yoshdagi bolalarning aksariyati hali psixologik jihatdan mustaqil ravishda tanlov qilishga tayyor emaslar, bundan tashqari ular muhim qarorlar qabul qilishdan qo'rqishadi. Maktabda ko'p yillar davomida o'qish uchun ularga asosan tayyor yechimlar taklif qilingan, hamma narsa oldindan ma'lum bo'lgan jadvallar va o'quv dasturlari bilan aniqlangan. Shuning uchun tabiiyki unga to'satdan bunday muhim masala bo'yicha qaror qabul qilishni taklif qilishsa, o'spirinning sarosimasi tushishi tabiiy. Boshqa tomondan, u tanlagan tanlovi uchun javobgarlikdan butunlay ozod bo'lmaydi. U shunday qarorga kelganini his qilishi muhim. Chunki o'smirga o'zi kasb tanlamagandek tuyulsa, u o'qishni zerikarli va og'riqli burch sifatida qabul qilib, o'zi uchun o'qimasligi mumkin.
Kasb tanlash, shubhasiz muhim va mas'uliyatli masala, ammo uni qaytarib bo'lmaydigan jarayon sifatida qabul qilmaslik kerak. Farzandlarimiz bugun qilayotgan tanlovlari faqat ularning hozirgi qiziqishlari va ehtiyojlarini aks ettiradi. Agar tanlangan mutaxassislik har doim ularni qiziqtirsa, juda yaxshi, lekin agar ularning xohish-istaklari o'zgarsa, bundan fojia yasash shart emas. Mutaxassislarning ta'kidlashicha, bir umrlik kasb tanlash o'tmishda qolmoqda. Biz tez o'zgarib borayotgan dunyoda yashayapmiz. Aytaylik, o‘n yildan keyin mehnat bozori qanday bo‘lishini oldindan aytib bo‘lmaydi.
Hozirda talabga ega bo'lgan va yuqori haq to'lanadigan mutaxassisliklar umuman bunday bo'lmasligi mumkin va aksincha. Lekin har qanday holatda ham, har kim nimanidir takrorlash yoki yangidan boshlash imkoniyatiga ega.
Farzandim qanday kasb tanlaydi
Har bir bolaning hayotida ko'plab muxim hayotiy bosqichlar mavjud: bolalar bog'chasiga, maktabga moslashish, o'z shaxsiyatini shakllantirish, zamonaviy jamiyatda o'z o'rnini topish va boshqalar. Shular qatoriga bolaning kasbiy o'zini o'zi anglashini ham bola hayotidagi muhim hodisalardan biri sifatida sanab o’tishimiz mumkin. Farzandingiz qaysi ta'lim muassasasida o'qishi, qaysi mutaxassislikni tanlashi, uning kelajakdagi tanlagan kasbiga bog'liq. Ota-onalar farzandlarini kasbga yo‘naltirishda ko'pincha mehnat bozorini o'rganishga e'tibor berishadi: hozirgi vaqtda qaysi kasblar ko'proq talabga ega, qaysi mutaxassisliklar ko'proq daromad keltiradi. Albatta bu jixatni inobatga olish ham foydadan holi bo‘lmaydi. Biroq shu bilan birga, farzandingizning qobiliyatlari va xohishlariga e'tibor berish ham uning kelajakda kasbiy tanlovida muafaqiyat qozonishiga yordam beradi. Ehtimol, u ajoyib musiqachi, rassom, jurnalist yoki tarjimon bo'lishi mumkin. Bunday xolatda uning texnik yoki fizika-matematika fakultetlarida o'qishi xato bo'ladi.
Maktabda o‘quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish ishlarining hajmiga qaramay oilaning bu boradagi axmiyati anchayin yuqoridir. Kasb tanlash ostonasidagi o’quvchilarning ota-onalari ular bilan bu borada suhbat qurishda bir nechta jixatlarga e’tibor berishi
1. Bolaning kasbiy rejalari haqida u bilan ochiq suhbatlashib oling. Suhbatni tasodifiy tarzda boshlash maqsadga muvofiq. Suhbat davomida sabr-toqat, xushmuomalalik va samimiy qiziqish ko'rsatishga harakat qiling;
2. Agar o'rta maktab o'quvchisi o'z rejalarini aniq shakllantira olmasa, bu nima bilan bog'liqligini tushunishga harakat qilish kerak;
3. Bolani bahor yoki yozgi ta'tilda muayyan kasbni tanlagan holda ishlashga taklif qilish foydalidir;
4. Agar siz bolaning kasbiy tanlovidan xafa bo'lsangiz, uni fikridan qaytarmang va unga biror narsani qat'iyan taqiqlamang. Uning tanlovi nimaga asoslanganligini aniqlashga harakat qiling;
5. Agar o'quvchi faqat orzu qilsa, lekin hech narsa qilmasa, unga qancha vaqt borligini va nima qilish kerakligini muhokama qilib, aniq rejani tuzishga yordam berishingiz kerak;
6. Farzandingizga tanlangan yo'lda muvaffaqiyatsizlikka uchragan taqdirda unga "Qo‘shimcha reja" tayyorlashga yordam bering.
Farzandlarini kasbga yo‘naltirishda ota-onaning o‘rni nixoyatda katta. Ularning hayoti va ish tajribasi, obro'-e'tibori, oilaning moddiy ta'minlanish darajasi bolaning kelajakdagi kasb tanlashiga katta ta'sir ko'rsatadi. Otasi, onasi, aka-ukasi, opa-singillari tomonidan o'z ishiga yaxshi munosabatda bo'lish, ularning kasbidan qoniqish ko'pincha o'smirning o'z ishining mazmuniga qiziqishi va keyinchalik ulardan birini tanlashi uchun yetarli ma'naviy rag'batdir.
Kelajak kasblari
Аgar bola doimo xonasida qulflanib olsa, nima qilish kerak?
Shaxsiy makon nafaqat jismoniy chegaralar bilan, balki o'smirning psixologik qulayligi bilan ham bog'liq. Har bir inson vaqti-vaqti bilan o'zi bilan yolg'iz qolishni, o'z muammolari haqida o'ylashni yoki boshqa odamlarning qarashlari va talablaridan biroz dam olishga muhtoj bo'ladi. Ko'pincha ota-onalar bolaning bu xatti-harakatlarini uzoqlashish, begonalashish deb bilishadi.
Haqiqatan ham, agar o'smir doimiy ravishda yopiq xonada bo'lsa, u bilan hayot kommunal kvartirada yashashga o'xshaydi.
O'smirlik davridagi bola bilan bu holatda o'zini qanday tutish kerak?
Tasavvur qiling, o'smir o'z uyasiga kirib olgan shilliqurt bo'lib, uni qobiqdan tortib olish kerak. Siz shilliqurtni kщrganizad qobiqni urmaysiz yoki unga boshini chiqarishi uchun qichqirmaysiz, shunday emasmi? Аksincha, siz yupqa kesilgan yangi bodringdan parrak kesib yoniga qo'yasiz va yashirinib kuzatasiz. Bolada ham xuddi shunday: u xonadan chiqishni xohlasangiz uni majburlamasdan, sharoit yaratib berishingiz kerak.
Bolaning yashash joyini kengaytirib berishga harakat qiling, shunda u nafaqat xonani, balki butun uyni o'ziniki deb hisoblaydi. Oziq-ovqat, yangi pardalar, oshxona anjomlari va hokazolarni xarid qilishda undan maslahat so'rang. Buni rasmiy ravishda emas, balki uning tanloviga rozi bo'lganingizda qiling.
Аgar o'smir uyga yomon kayfiyatda qaytsa va darhol o'zini xonasiga qamab qo'ysa, uni 15-30 daqiqa davomida bezovta qilmang. Keyin eshikni taqillating va nima bo'lishidan qatʼi nazar, uni tinglashga va tushunishga tayyor ekanligingizni ayting.
O'smir ota-onasining qo'llab-quvvatlashiga mutlaq ishonch hosil qilgandagina, xavfsizlik nuqtai nazaridan "uyda" bo'lish bilan raqobatlasha oladi.
Xotira va aqliy qobiliyatni rivojlantirish
Buyuk yozuvchi Lev Tolstoy 22 yoshida o'zi uchun hayotiy tartib-qoidalar tuzadi va unga butun umr amal qiladi. Iroda, faollik, xotira va aqliy qobiliyatni rivojlantiradigan bu yo'riqlar sizu bizga ham katta foyda berishi aniq.
Har qanday jismoniy mashaqqatga chida, qiynalganingni boshqalarga bildirma.
Har kun zaifroq biladigan tilingda sheʼr yodla.
Qo'lingdagi mulkning o'ndan birini yehson qil.
O'n barobar boyib ketsangda, hayot tarzingni o'zgartirma.
Har qanday narsaga har tomonlama nazar sol – foydasini ham, zararini ham ko'r.
O'zing bilmagan yoki yoqtirmaydigan odamlarning maqtovini olishga urinma.
Har tong kunlik reja tuz va uni albatta bajar.
Boshqalarning fikrini o'ylab o'tirgandan koʼra o'z ustingda ko'proq ishla.
Shuhrat uchun sarf-xarajat qilma.
O'zing uchun iloji boricha ko'p mashg'ulot o'ylab top.
Bir o'zing yakunlashing mumkin bo'lgan ishga yordamchi talab qilma.
Hech qachon hissiyotlaringni oshkor qilma.
Yaqin kishingni o'zingday yaxshi ko'r, ikki yaqin kishingni esa o'zingdan ham ko'proq yaxshi ko'r.
Iloji boricha kam uxla.
Har tun kunduzi o'rganganlaringni takrorla.
Ortiqcha narsangni o'zing uchun emas, jamiyat uchun ishlat.
Yaxshilik qilishga imkon izla.
Yaxshi bo'l va sening yaxshi ekaningni hech kim bilmasligiga intil.
Hammani birday yaxshi ko'r, bu muhabbatdan o'zing ham chetda qolma.
Elning muhabbati uchun mayda tuyg'ulardan voz kech.
Sharoit qancha yomon bo'lsa, harakatni shuncha kuchaytir.
Bor narsalarga qanoat qil.
Biror ishni boshlasang, oxiriga yetkazmay tashlab ketma.
️Yaqinlaringning hayoti shirin bo'lishiga hissa qo'sh.
Farzandlar sizning har bir gapingizga ergashmasligi mumkin, ammo qilayotgan amallaringizga ergashadi
Ota va ona har doim ham farzandga o'z gaplari orqali o'rnak bo'lolmaydi. Yaʼni o'z qilgan ishlari va amallari orqali ham o'rnak bo'lishi lozim deb o'ylaymiz.
Biz esa faqat oddiy so'z va gaplar bilan farzandga aql o'rgatamiz va o'rnak bo'lishga urinamiz. To'g'ri buning ham o'z samarasi bor. Аmmo yaxshi amal kabi natija bermaydi.
Yaxshi ishlarga, ezgu amallarga qo'l urmoqchmisiz? Shu vaqtda farzandingizni ham o'zingiz bilan olib yuring. U ham siz bajargan ishlarni ko'rsin, xabardor bo'lsin. Аlbatta u uchun siz o'rnak bo'lasiz!
HЕCH QACHОN TASLIM BO'LMANG!
Har qanday ishda bir nohush vaziyatlar boʻladi. Negativ fikrlar, qoʻrquv va behafsalalik sizni asosiy maqsadingizdan adashtirib qoʻymasin.
Maqsad bolangizni kelajakda mohir kasb egasi qilishmi - toʻxtatmang. Sabr qiling, soʻrasa erinmay javob bering, eplay olmasa urmang, so'kmang. Ustoz oling yoki ularni maslahatini oling.
Maqsadga erishish uchun ortga qaytmang, faqat oldinga.
FARZANDLARIMIZDAGI QOBILIYAT YO'QOLISHINING BA'ZI SABABLARI
1.Yuzga urish miyadagi 300-400 hujayrani o 'ldiradi. Boshni silash esa miyada yangi hujayralar paydo qiladi.
2. Elektron o'yinlar ijtimoiy aqlni, lug'aviy ziyraklikni barbod qiladi.
3. Bolaning fikrlari ustidan kulish, u taqdim qilgan ishlarni taqdirlamaslik natijasida undagi motivatsiya pasayib ketadi.
5. Bolaning yoshligidan u bilan suhbat qurish eshigining yopiqligi.
6. Taʼlim berish davomida suv ichishni kamaytirishi (Miyaning 85% suvdan iborat. Har 45 daqiqada 1 stakan suv ichish zarur.)
Farzandiga kasb tanlashda yordam berishni istaydigan ota-onalarga 8 maslahat