Odob–(аrab.adаb so’zining ko’pligi)-хulq –атvor, jamiyatda e’tirof etilgan xulq me’yori shaxs ma’naviy hayotining tashqi jihatini ifodalaydi va u bilan munosabatda namoyon bo’ladi. Оdob asosida axloqiy tamoyillar, me’yorlar , tarbiyalanganliklar darajasi va estetik ideal talablari yotadi. Odob kishining jamoat orasida o’zini qanday tutishi, odamlar bilan qay yusinda muomala qilishi, o’z turmushi, bo’sh vaqtini qanday tashkil etish, inson tashqi qiyofasi qanday bo’lishi lozimligiga mansub qoidalar. - Odob–(аrab.adаb so’zining ko’pligi)-хulq –атvor, jamiyatda e’tirof etilgan xulq me’yori shaxs ma’naviy hayotining tashqi jihatini ifodalaydi va u bilan munosabatda namoyon bo’ladi. Оdob asosida axloqiy tamoyillar, me’yorlar , tarbiyalanganliklar darajasi va estetik ideal talablari yotadi. Odob kishining jamoat orasida o’zini qanday tutishi, odamlar bilan qay yusinda muomala qilishi, o’z turmushi, bo’sh vaqtini qanday tashkil etish, inson tashqi qiyofasi qanday bo’lishi lozimligiga mansub qoidalar.
Misol uchun, faylasuf olim V. Semyonovning fikricha, bugungi jamiyatning axloqiy muhitini talab darajasida saqlab qolish etika fani zimmasiga tushadi va bunda etika insonni quyidagi olti jihatdan o’stirish hamda rivojlantirishga diqqat qilishi lozim: - Misol uchun, faylasuf olim V. Semyonovning fikricha, bugungi jamiyatning axloqiy muhitini talab darajasida saqlab qolish etika fani zimmasiga tushadi va bunda etika insonni quyidagi olti jihatdan o’stirish hamda rivojlantirishga diqqat qilishi lozim:
Insonni
Insonni
Insonda
Insonni
Insonni
Insonni
Etika (Axloqshunoslik) va Huquqshunoslik. Qadimgi Rim huquqshunoslaridan biri Ulpianning ta’kidlashicha «huquqni o’rganuvchi, avvalo huquq (ins) so’zining kelib chiqishini yaxshi bilmog’i kerak». «Huquq»odil sudlov (institia) so’zidan olingan bo’lib adolat va yaxshilik haqidagi fandir. - Etika (Axloqshunoslik) va Huquqshunoslik. Qadimgi Rim huquqshunoslaridan biri Ulpianning ta’kidlashicha «huquqni o’rganuvchi, avvalo huquq (ins) so’zining kelib chiqishini yaxshi bilmog’i kerak». «Huquq»odil sudlov (institia) so’zidan olingan bo’lib adolat va yaxshilik haqidagi fandir.
- Axloqshunoslik pedagogika fani bilan chambarchas aloqada. Pedagogikadagi shaxsni shakllantirish, tarbiyalash, ta‘lim berish jarayonlarini, pand-nasihatlarsiz, odobnoma darsliklarisiz tasavvur qilib bo’lmaydi.
- Qadimgi davrdanoq axloqshunoslik ruhshunoslik (psixologiya) bilan aloqada bo’lib kelgan. Bu ikki fan ham kishilar hatti-harakati, fe‘l-atvori va mayl-istaklarini o’rganadi. Ruhshunoslik u yoki bu hatti-harakat, fe‘l-atvor, sababiy asos (motiv) larning ruhiy tabiati, shakllanish shart-sharoitlarini ochib beradi, axloqshunoslik esa ruhshunoslik tadqiq etgan Hadislarning axloqiy ahamiyatini tushuntiradi
- Qadimgi davrdanoq axloqshunoslik ruhshunoslik (psixologiya) bilan aloqada bo’lib kelgan. Bu ikki fan ham kishilar hatti-harakati, fe‘l-atvori va mayl-istaklarini o’rganadi. Ruhshunoslik u yoki bu hatti-harakat, fe‘l-atvor, sababiy asos (motiv) larning ruhiy tabiati, shakllanish shart-sharoitlarini ochib beradi, axloqshunoslik esa ruhshunoslik tadqiq etgan Hadislarning axloqiy ahamiyatini tushuntiradi
- Axloqshunoslik sotsiologiya fani bilan aloqada bo’lib, bu ikkala fan ham inson faoliyatini boshqarishning ijtimoiy tomoni – axloqni o’rganadi. Lekin, axloqshunoslik sotsiologiyaga nisbatan keng tushunchadir
- Milliy mustaqillikni mustahkamlash jarayonida axloqshunoslikning jamiyat ijtimoiy-ma‘naviy hayotidagi o`rni va ahamiyati.
- Davlatimiz madaniy –ma’naviy mustaqilligini ta’minlashda sharqona odob, axloq, milliy qadriyatlar, urf – odat va an’analarimiz asosida tarbiyalash nihoyatda katta ahamiyat kasb etadi. Bozor iqtisodiyoti jumhuriyatimizga xorijiy mamlakatlarning sarmoyasi, yangi texnologiyasi, zamonaviy boshqaruv usullari bilan bir qatorda ularning madaniyati, turmush tarsi, dunyo qarashi kabilarni ham olib kelmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
