факультети «Бинолар ва иншоотлар қурилиши» кафедраси Қурилиш конструкциялари фанидан
Download 0.63 Mb. Pdf ko'rish
|
betonning asosij fizik-mexanik xossalari
|
Kirishish va shishish. Betonning muhim xossalaridan biri uning hajmiy
o’zgarishidir. Beton hajmiy o’zgarishiga olib keladigan sabablardan biri kirishishdir (usadka). Kirishish — betonning tabiiy holda qotishishidagi hajmini kichrayishiga aytiladi. Betonni kichrayishiga qotayotgan tsement gelь hajmini kichrayishi va ortiqcha suvni beton tanasidan chiqishi sabab bo’ladi.
Kirishish beton yoshiga, tsement miqdoriga, tayyorlash texnologiyasiga, elementning kesim yuzasi va shakliga bog’liq. U dastlabki kunlari juda tez kechadi, keyinchalik asta sekin to’xtaydi. Betonda tsement va suv miqdori qancha ko’p bo’lsa hamda atrof-muhit namligi qancha past bo’lsa kirishish shuncha ko’p bo’ladi. Tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, kirishish deformatsiyasi quruq issiq iqlimli mintaqalarda namli mintaqalarga qaraganda 1,5...2 barobar va undan ko’proq bo’ladi. Ma’lumotlarga ko’ra betonning kirishishi sh
-5 gacha bo’lishi mumkin. Bu degani 1 metr uzunlikda 0,3...0,5 mm gacha qisqarishi mumkin. Bunday deformatsiya bir qarashda kamdek ko’rinadi, lekin u qurilishda o’zining sezilarli ta’sirni ko’rsatadi. Umuman shuni ta’kidlash joizki, qurilish konstruktsiyalarida deformatsiya miqdorini juda kichik konstruktiv elementlar deformatsiya miqdoriga nisbatan taqqoslab bo’lmaydi. Temirbeton konstruktsiyalaridagi armatura kirishishni ikki martadan ortiq kamaytiradi. Bunga sabab shuki, armatura ko’proq elastiklik moduliga ega va u beton bilan birikib uni erkin deformatsiyalanishiga yo’l qo’ymaydi. Kirishish betonni armatura bilan yanada mahkam tishlashishiga (stsepleniya) sabab bo’ladi, bu albatta ijobiy holdir, ammo betonning turli qatlamlarini har xildagi kirishuvi (yuqori qismida-ko’proq, ichki qismida-kamroq) ichki kuchlanishni yuzaga keltiradi (ichki qatlamlar ustki qatlamini erkin deformatsiyalanishiga qarshilik qiladi, natijada yuzadagi qatlamlarda tortishish kuchi yuzaga keladi). Bu kuchlanishlar betonda mikrobuzilishga olib kelishi mumkin. Mikrobuzilishlar asosan to’ldiruvchi bilan tsement toshi bog’langan sirtlarda paydo bo’ladi, bunday holatni bo’lmagani ma’qul. SHuni ta’kidlash joizki, hajmi katta bo’lgan konstruktsiyalarda kirishish ta’siri ancha sezilarli bo’ladi. Betonni suvda qotayotganda hajm jihatdan kengayishi shishish deyiladi. SHishganda beton deformatsiyasining qiymati kichrayishga qaraganda 2-5 marta kam, ya’ni shishishning o’rtacha qiymati 0,10 mm/m ga teng. Betonni harorat ta’siridagi deformatsiyasi alohida ahamiyatga ega. Harorat deformatsiyasi va kuchlanishini hisoblash uchun betonning chiziqli kengayish koeffitsientidan foydalaniladi, uning qiymati tajriba ma’lumotlariga ko’ra - 40° C dan +50°C gacha bo’lgan haroratda o’rtacha t =(0,7...1) 10 -5 1 grad tashkil etadi. (harorat 1°C o’zgarganda beton deformatsiyasi 0,01 mm/m ni tashkil etadi. Bu koeffitsientning qiymati to’ldiruvchining turiga, beton qorishmasining tarkibiga, atrof muhitning issiqliligi va namliligiga, betonning yoshi va o’lchamlariga bog’liq. Betonning harorat ta’sirida deformatsiyalanishi ikki qismdan iborat bo’ladi. 1.
Deformatsiya haroratning o’zgarishiga proportsional ravishda o’zgaradi . t
t (t–t
0 ) t t
(1.2) Bu yerda t
t -muhit haroratining o’zgarishidan xosil bo’ladigan farq, 0 C.
2.Harorat farqidan hosil bo’ladigan ichki kuchlanish t E E t b t b t
(1.3) bu yerda E b -betonning elastiklik moduli. Bu massiv konstruktsiyalarda (gidrotexnik) hamda statik noaniq tizimli konstruktsiyalarda qo’shimcha kuchlanishni yuzaga keltiradi. SHuning uchun qurilish me’yorlarida binodagi temirbeton konstruktsiyalarining deformatsiya blokining uzunligi cheklangan. (binolarda deformatsiya choklari cho’kish va seysmik choklar bilan birgalikda olib boriladi).
Download 0.63 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|