Fakulteti "statistika" fanidan mustaqil ish mavzu: demografik statistika

2. O’ZBEKISTONDA RESPUBLIKASI AHOLI 
STATISTIKASI 
Statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekiston doimiy aholisi tarkibida 
o‘zbeklar, tojiklar, qozoqlar, qoraqalpoqlar va ruslar eng yirik etnik guruhlarni tashkil 

---

6 
qiladi. 1989 yildan 2021 yilga qadar o‘zbek millatiga mansub aholi soni ikki 
baravardan ziyodga ko‘payib, 29,2 mlndan oshgan. 
Davlat statistika qo‘mitasi O‘zbekiston doimiy aholisining etnik tarkibiga oid 
statistik ma’lumotlarni e’lon qildi. 
Unga ko‘ra, 2021 yilning 1 yanvar holatiga mamlakatda doimiy aholi soni 34,6 
mln kishini tashkil etgan. 
Doimiy aholi tarkibida eng yirik etnik guruhlar o‘zbek, tojik, qozoq, qoraqalpoq 
va rus millatiga mansub kishilardan iborat. 
Statistika qo‘mitasi taqdim qilgan ma’lumotlarga qaraganda, Respublikada 
doimiy aholining etnik tarkibi quyidagicha: 

o‘zbeklar — 29,2 mln kishi; 

tojiklar — 1,7 mln kishi; 

qozoqlar — 821,2 ming kishi; 

qoraqalpoqlar — 752,7 ming kishi; 

ruslar — 720,3 ming kishi; 

qirg‘izlar — 291,6 ming kishi; 

turkmanlar — 206,2 ming kishi; 

tatarlar — 187,3 ming kishi; 

koreyslar — 174,2 ming kishi; 

ukrainlar — 67,9 ming kishi; 

ozarbayjonlar — 41,2 ming kishi; 
84%
5%
3%
2%2%
4%
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI DOIMIY AHOLINING 
ETNIK TARKIBI, JAMI AHOLIGA NISBATAN % HISOBIDA
O'zbek
Tojik
Qozoq
Qoraqalpoq
Rus
Boshqa millatlar

---

7 

belaruslar — 18,5 ming kishi; 

boshqa millatlar — 426,4 ming kishi. 
Endi bu statistikada tuzulmaviy (struktura) nisbiy miqdori bilan hisoblaymiz 
ya’ni, o’rganilyotgan to’plamning tarkibini xarakterlaydi va to’plam bo’laklari 
(elementlari)ning umumiy to’plamga nisbati bilan aniqladi. 
T
HM 
=
𝑛
∑ 𝑛
×100 
Misol yordamida buni aniqlaymiz: har bir millatning umumiy sonini 
O’zbekiston Respublikasining umumiy aholisiga bo’lamiz. 
1) T
NM 
= 
29.2
34.6
× 100 = 84 % O’zbek xalqining ulushi. 
2) T
NM 
=
1.7 
34.6
× 100 = 4,9 ≈ 5
% 
Tojik xalqining ulushi. 
3) T
NM 
= 
0.8212
34.6 
× 100 = 2,3 ≈ 2 % Qozoq xalqining ulushi. 
4) T
NM 
=
0.7527
34.6
×
100 = 2.1 
≈ 2 % Qoraqalpoq xalqining ulushi. 
5) T
NM
= 
0,7203
34.6
× 100 = 2 % Rus xalqining ulushi 
6) T
NM
= 
0.2916+0.2062+0.1873+0.1742+0.0679+0.0412+0.0185+0.426.4
34.6
× 100 =
4 % Boshqa xalqlarning ulishi. 
Statistik ma’lumotlarni hisoblashning, ya’ni bir turini ko’rib chiqamiz. 
Koordinatsiya nisbiy miqdori to'plamdagi bo'laklaming bir-biriga nisbati bilan 
aniqlanadi va bevosita o'zaro bog'langan hamda qisman o'xshash bo'lgan 
ko'rsatkichlami tipik jihatdan xarakterlaydi. 
KNM = 
𝑚
𝑛
bu koordinatsiya nisbiy miqdorini topish formulasi.
Misol yordamida buni aniqlaymiz: Boshqa millat vakillarning umumiy 
ulishini o’zbek xalqining umumiy ulishiga bo’lamiz.
KNM = 
1.7
29.2 
= 0,05
Demak, tojik xalqi o’zbek xalqining 0,05 marotiba kamdir. 
KNM = 
29.2
1,7 
= 17 Bundan xulosa qilamizki o’zbek xalqi tojik xalqidan 17 
marotiba ko’pdir.
O’zbekiston Respublikasi tug’ulish koeffitsienti ko’rib chiqamiz 

---

8 
Buni hisoblash statistikada promilleda hisoblanadi. Ya’ni 1000 tenglashtirib 
olinadi. Bunda har 1000 ming aholiga qancha tug’ulish hisobga olinadi.
Statistika yana bir nisbiy miqdorlar bor, bu intensivlik nisbiy miqdori bor shu 
ko’rsatkichlar orqali misollar ko’ramiz.
Yillar 
2017 
2018 
2019 
2020 
2021 
2022 
Nisbati 
71.5 
72.7 
74.1 
75.5 
77.0 
80.3
1
Endi buni aniqlaymiz. O’zbekiston respublikasi hududi 448,978 km
2 
tashkil 
qiladi. Aholi zichligini topishimiz uchun aholining umumiy soniga hududni bo’lish 
orqali topiladi. 
2017 yilda bu ko’rsatkich 71.5 tashkil qilgan. 
32100000
448978
= 71.49 
≈ 71.5 
2018 yilda bu ko’rsatkich 72.7 tashkil qilgan. 
32650000
448978
 
= 72.72
≈ 72.7 
2019 yilda bu ko’rsatkich 74.1 tashkil qilgan. 
33254100
448978
= 74.06 
≈ 74.1 
1
Izoh: Davlat statistika qo’mitasi tomonidan 2022 yil 22 dekabr soat 15:35da e’lon qilingan hisobotida 
23.4
22
21.2
21
22.5
23.3
23.5
22.8
22.1
23.3
24.3
24.6
25.9
0
5
10
15
20
25
30
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021