Фалсафа. 12 Мавзу. Ислом таълимоти асослари. Исломдаги мазҳаб ва йўналишлар маърузачи: фалсафа фанлари доктори, профессор Исмоил Саифназаров

4. Ҳанбалий мазҳаби. Асосчиси Имом Аҳмад ибн Ханбал (780-855):
1) Диний масалаларда эркин фикр юритишга қарши бўлиб, шариат қоидаларига қатъий риоя қилади.
2) Қуръон ва Ҳадисларни эркин талқин этишни қоралаган, шу сабаб, бу мазҳаб кенг тарқалмаган.
3) Аҳмад ибн Ҳанбал ўз даврида “имомул-муҳаддисин” (муҳаддислар имоми) деб тан олинган ва шуҳрат қозонган.
4) Манбаси “ал-Муснад” китобини ёзган.
5) Имон қалб билан тасдиқлаш, тил билан иқрор этиш, бадан аъзолари билан амал қилишдир. Амал имоннинг жуэъи бўлгани учун у кўпайиб озаяди.
Ҳанафийлик тарафдорлари фиқҳнинг 4 манбаига таянган:

• Қуръон. 2. Сунна. 3. Ижмоъ (араб. иттифоқ бўлиш, азму қарор қилиш). 4. Қиёсга таянган.

Бу мазҳаб хусусиятлари: 1) Қуръон ҳуқуқ манбаи сифатида тўлалигича қабул қилинади. 2) Сунна мустақил манба сифатида қаралади, бироқ ҳадислар танловдан ўтган бўлиши керак. 3) Ўтган алломалардан мерос бўлиб қолган (ижмоъ) фикр фақат саҳиҳ ривоятлардан чиққан тақдирдагина ҳисобга олинади.
4) Қиёс бўйича ҳукм ҳар қандай саҳиҳ манба асосида ҳам бўлиши мумкин.

“Оллоҳ – қалбимизда, оллоҳ - юрагимизда!” --- Ислом Каримов
Мақсадимиз – ислом динининг ҳақиқий инсонпарварлик моҳиятини, маърифий исломни болаларимиз онгига сингдириш. Шу йўлда бизнинг буюк аждодларимиз қандай улуғ ишларни амалга оширганлари ҳақида улар яна шундай масканларга келиб ўзлари учун керакли бўлган, энг муҳим бўлган билим ва тасаввурларга эга бўлади.
Шавкат Мирзиёев, 2017 йил, 7 декабрь

• .Мазҳаб, тор маънода, шариатга хос ҳуқуқ йўналишларини англатади.

• .Мазҳаб, кенг маънода, динлардаги барча гуруҳларга ажралишларни ифодалайди.

Мазҳаб ( араб. оқим, йўл, таълимот) – ислом динида ижтимоий-сиёсий зиддиятлар ва ҳокимият учун кураш жараёнида вужудга келган хилма-хил йўналиш ва оқимларнинг умумий номи.
Шиалик:

• .Карматийлар.
• .Исмоилийлар.
• .Зайдийлар.
• .Нусайрийлар.
• .Алиилоҳийлар.
• .Друзлар ва ҳ.к.

Янги даврда вужудга келганлари:

• .Бобийлар.
• .Баҳоийлар.

Суннийлик
Суннийлик исломда ортодоксал (ҳақиқатга асосланган) диний таълимот ҳисобланган ва ўрта асрда фирқалар ажралиб чиқмаган. Ўрта аср охирлари ва янги даврга келиб унда фирқа ва оқимлар пайдо бўлган. Булардан:

• .Равшанийлар (XVII аср).
• .Аҳмадия, воисовчилар фирқалари (XIX аср).
• .Ваҳҳобийлик.
• .Маҳдийлик.
• .Панисломизм каби диний-сиёсий оқимлар.