Fan: mavzu: Sensor tizimida axborotni qayta ishlash mexanizmi guruh bajardi: tekshirdi

---

ANGREN UNIVERSITETI 
MUSTAQIL ISH 
 
FAN: _____________________________________ 
MAVZU: Sensor tizimida axborotni qayta ishlash mexanizmi 
________________ GURUH 
BAJARDI:___________________ 
TEKSHIRDI: _________________
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
Reja: 
1. Axborotni qabul qilish va qayta ishlash
2. Sensor sistemalarning umumiy qayta ishlash 
3. Xulosa 
4. Foydalanillgan adabiyotlar

---

• BARCHA TIRIK ORGANIZMLAR OVQAT VA O‘Z TURINING BOSHQA JINSIGA MANSUB VAKILINI 
TOPISH, TURLI XAVF-XATARDAN QOCHISH, FAZODA CHAMALASH (ORIYENTIR) VA UNING MUHIM 
XOSSALARINI BAHOLASH UCHUN, ATROF- MUHIT TO‘G‘RISIDA AXBOROT OLISHGA MUHTOJDIR. 
AYNAN SHUNDAY IMKONIYATNI SENSOR TIZIMLAR (ANALIZATORLAR) TA‘MINLAYDI. SENSOR SO‘ZI 
LOTINCHA ” SENSUS” - SEZISH SO‘ZIDAN OLINGAN, SENSOR TIZIM DEGANDA, ASAB YO‘LLARI 
ORQALI RETSEPTOR APPARATLARI VA O‘ZARO BIR BIRI BILAN BOG‘LANGAN, M A T NING MA‘LUM 
BIR TUZILMALARINING YIG‘INDISI TUSHINILADI. UNING VAZIFASI BIR XIL FIZIK TABIATGA EGA 
BO‘LGAN TA‘SIRLARNI QABUL QILIB, TASHQI SIGNALNI KODLASH BILAN TUGALLASHDAN IBORAT. 
SENSOR TIZIMI FIZIOLOGIYASIDA OB‘EKTIV VA SUB‘ERTIV ASPEKTLAR MUAMMOSI MAVJUD. BIZ 
ODAMLAR VA HAYVONLAR SEZGI A‘ZOLARINING BIRORTASINING FAOLIYATINI KUZATISHIMIZ VA 
TAHLIL QILISHIMIZ MUMKIN. 

---

BUNDAY YO‘L BILAN BIZ OB‘EKTIV SENSOR FIZIOLOGIYASINI O‘RGANAMIZ. BIZ 
BUNDA TO‘XTAMASDAN ILGARILAB BORISHIMIZ MUMKIN VA TASHQI HODISALAR 
SEZGI A‘ZOLARI YORDAMI ORQALI HOSIL QILADIGAN O‘Z HIS- TUYG‘ULARIMIZNI 
ILMIY TAHLIL QILISHIMIZ MUMKIN. BU HOLDA BIZ, SUB‘EKTIV SENSOR 
FIZIOLOGIYASI SOHASIGA KIRIB KELAMIZ. SUB‘EKTIV SENSOR FIZIOLOGIYASI 
SEZISH VA IDROK QILISH FAOLIYATI, YA‘NI INSON RUHIYATI( PSIXIKASI) BILAN 
SHUG‘ULLANADI. OB‘EKTIV SENSOR FIZIOLOGIYASI RETSEPTOR POTENSIALLAR, 
BOSH MIYA SENSOR MARKAZLARIDAGI IMPULSLAR CHASTOTASI BILAN 
SHUGULLANADI.ULARNING BARCHASI MATERIAL FENOMENDIR, YA‘NI FIZIKAVIY 
VA KIMYOVIY TUSHUNCHALAR YORDAMIDA ULARNI YORITISH MUMKIN. 

---

AXBOROTNI QABUL QILISH VA QAYTA ISHLASH ANALIZATORLAR , YA‘NI SEZGI 
ORGANLARI ORQALI AMALGA OSHIRILADI. TASHQI OLAMDAGI TA‘SIR NERV 
SIGNALLARI HOLIDA BOSH MIYADAGI NERV MARKAZLARIGA ETKAZILADI.BU SIGNALLAR 
BOSH MIYANING TURLI BO‘LIMLARIDA QAYTA ISHLANIB, UNING OLIY BO‘LIMIDA SEZISH, 
ANGLASH, TASAVVUR QILISH BILAN YAKUNLANADI. I.P.PAVLOV HAR BIR ANALIZATOR 
BIR-BIRIGA BOG‘LIQ BO‘LGAN UCHTA : PERIFERIK, O‘TKAZUVCHI VA MARKAZIY 
QISMDAN 
IBORAT 
EKANINI 
BIRINCHI 
BO‘LIB 
ISBOTLAGAN. 
RETSEPTORLAR 
ANALIZATORNING PERIFERIK QISMI HISOBLANADI, BULAR MA‘LUM TA‘SIRGA JAVOB 
BERUVCHI NERV UCHLARI BILAN TUGAYDI. RETSEPTORLAR TUZILISHI, JOYLASHISHI, 
FUKSIYASIGA KO‘RA TURLI XIL BO‘LADI. QO‘ZG‘ALISHNI RETSEPTORIDAN BOSHQA MIYA 
KATTA YARIN SHARLARIGA O‘TKAZUVCHI MARKAZGA INTILUVCHI NEYRONLAR 
ANALAZATORNING O‘TKAZUVCHI QISMINI TASHKIL ETADI. ANALIZATORNING BARCHA 
QISMLARI BIR BUTUN HOLDA ISHLAYDI, ISTALGANGAN ANALIZATORNING BIROR BIR 
QISMI SHIKASTLANSA, UNING FUNKSIYASI BUZILADI. 

---

• ODAMNING MEHNAT FAOLIYATIDA ANALIZATORLARNING ROLI JUDA MUHIM, AGAR BOLANING 
TURLI ORGANLARIDAN, TURLI SEZGI ORGANLARIDAN TA‘SIR KAM BORSA, BOSH MIYA 
RIVOJLANISHDAN ORQADA QOLADI. TASHQI OLAMDAGI TURLI XIL TA‘SIR AVVAL RETSEPTORLARDA, 
SO‘NGRA BOSH MIYA BOLIMLARIDA ANALIZ QILINADI. TA‘SIRNING HAR TOMONLAMA NOZIK 
ANALIZI BOSH MIYA KATTA YARIM SHARLARIDA AMALGA OSHADI. SEZGI ORGANLARIGA 
TANANING BARCHA SOHASIDA JOYLASHGAN RETSEPTORLAR VA MUSKULLAR, QON TOMIRLAR 
DEVORIDAGI RETSEPTORLAR VA BOSHQALAR KIRADI. ANALIZATORLARNING MIYA PO‘STLOG‘IDAGI 
QISMI SHIKASTLANSA YOKI OLIB TASHLANSA, TA‘SIR MURAKKAB ANALIZ VA SINTEZ QILINMAYDI. 
MASALAN, MIYA PO‘STLOG‘IDAGI ESHITISH ANALIZATORLARI JOYLASHGAN CHAKKA QISMI OLIB 
TASHLANSA TA‘SIRNING NOZIK TABAQALANISHI YO‘QOLADI. NERV SISTEMALARINING FAOLIYATI 
UCHUN TA‘SIR DOIM BUTUN ORGANIZMGA TA‘SIR QILIB TURISHI KERAK. KO‘PGINA SEZGI 
ORGANLARINING SHIKASTLANISHI NATIJASIDA TA‘SIRNING ULAR ORQALI BOSH MIYAGA YETARLI 
KELMASLIGI TUFAYLI ODAM FAOL FAOLIYATINI YO‘QOTADI, DOIMO UXLAYDI 

---

• BUNDAY ODAMNI SAQLANIB QOLGAN SEZGI ORGANLARIGA TA‘SIR ETISH BILANGINA UYG‘OTISH 
MUMKIN. TEKSHIRISHLARDAN MA‘LUM BO‘LISHICHA SENSOR TA‘SIROTNING YOQOLISHI DIQQATNI 
TO‘PLASH, MANTIQIY FIKRLASH, AQLIY MEHNAT QILISH XUSUSIYATLARIGA SALBIY TA‘SIR ETADI. SEZGI 
ORGANLARI ORQALI TA‘SIRNI TASHQI MUHITDAN, ICHKI ORGANLARDAN RETSEPTORLAR BO‘YLAB 
QABUL QILINISHI TUFAYLI ORGANIZMNING TASHQI VA ICHKI MUHITI HAQIDAGI MA‘LUMOTLAR BOSH 
MIYAGA YETIB BORADI. AXBOROTNING RETSEPTORLARDAN BOSH MIYAGA BORISHI NATIJASIDA 
ORGANIZM O‘Z-O‘ZINI BOSHQARADI. MASALAN, QONNING TARKIBI O‘ZGARSA, SHUNGA YARASHA 
QON TOMIRLAR DEVORIDA QO‘ZG‘ALISH, TORMOZLANISH VUJUDGA KELADI. ORGANIZMNING 
SENSOR SISTEMALARI YOKI ANALIZATORLARIGA KO‘RISH, ESHITISH, VESTIBULYAR , TA‘M BILISH, HID 
BILISH, TERI VA ICHKI ORGANLARDA SODIR BO‘LADIGAN O‘ZGARISHLARNI QABUL QILADIGAN 
INTERORETSEPTORLAR YOKI VISTSERAL SENSOR SISTEMALAR KIRADI. 

---

• SENSOR SISTEMALARNING UMUMIY FIZIOLOGIYASI. ORGANIZM TOMONIDAN TASHQI VA 
ICHKI MUHIT TO‘G‘RISIDA AXBOROT OLISHDA RETSEPTORLARNING ROLI KATTA. ORGANIZMDA 
ULAR JUDA XILMA-XIL BO‘LGANLIGI TUFAYLI, ODAM VA HAYVONLAR TURLI MODALLIKKA EGA 
RAG‘BATLARNI IDROK ETADI. SENSOR AXBOROTNI UZATISH, KO‘P MARTA TUBDAN 
O‘ZGARTIRISH VA QAYTA KODLASHTIRISH BILAN BILAN BIRGA BO‘LADI HAMDA UMUMIY 
ANALIZ – SINTEZ BILAN TUGAYDI. SHUNDAN KEYIN, ORGANIZMNING JAVOB REAKSIYASINI 
TANLASH YOKI DASTURINI ISHLAB CHIQISH SODIR BO‘LADI. MIYAGA KELAYOTGAN 
AXBOROTSIZ ODDIY VA MURAKKAB REFLEKTORLI AKTLAR, HATTOKI ODAMNING PSIXOLOGIK 
FAOLIYATI HAM AMALGA OSHMASLIGI MUMKIN. ANALIZATORLARNING TUZILISHI SODDA YOKI 
MURAKKAB BO‘LISHIGA QARAMAY, UNING TARKIBI UCH QISMGA AJRATILADI. 

---

• 1. TA‘SIRLARNI QABUL QILUVCHI, IXTISOSLASHGAN RETSEPTORLAR- NEYRON; 2. 
RETSEPTOR NEYRONLAR BIRLIGI, YA‘NI BLOKI YOKI BIR GURUH BIRLIKLARDAN KELGAN 
MA‘LUMOTLARNI 
QABUL 
QILUVCHI 
BIRLAMCHI 
MARKAZ; 
3. 
BIRLAMCHI 
MARKAZLARDAN O‘TGAN MA‘LUMOTLARNI QABUL QILUVCHI BITTA YOKI BIR NECHTA 
IKKILAMCHI VA BIRLASHTIRUVCHI MARKAZLAR. YUQORI DARAJADA RIVOJLANGAN 
ORGANIZMLARDA BIRLASHTIRUVCHI MARKAZLAR BIR-BIRI BILAN BOG‘LANGAN 
BO‘LADI. ICHKI VA TASHQI MUHIT O‘ZGARISHLARI ULARNING O‘ZARO 
MUNOSABATLARI NATIJASIDA IDROK QILINADI. SENSOR TIZIMINING FAOLIYATLARI 
TA‘SIROTLARNI RETSEPTORLAR QABUL QILISHIDAN BOSHLANADI. IXTISOSLASHGAN 
RETSEPTORLAR FIZIKAVIY OMILLARNI (NUR, TOVUSH, ISSIQLIK, BOSIM V.B) HARAKAT 
POTENSIALIGA AYLANTIRADI. BULAR MARKAZGA UZATILADI. MARKAZGA YETIB 
KELGAN IMPULSLARDAN MA‘LUMOT OLINADI. IMPULSLARNING MARKAZGA YETIB 
KELISHINING O‘ZI MAZKUR SENSOR TIZIMGA DAHLDOR O‘ZGARISH RO‘Y 
BERGANIDAN XABARDOR QILADI. MARKAZGA O‘TKAZILAYATGAN IMPULSLARNING 
TEZLIGI RAG‘BAT KUCHI VA HIS QILINAYOTGAN JISMNING KATTA KICHIKLIGINI 
IFODALAYDI. 

---

XULOSA 
•
TADQIQOTLAR SHUNI KO’RSATADIKI RAG’BATNI TURKUMLASH UNI BAHOLASHGA TA’SIR ETISHI MUMKIN, CHUNKI QO’ZG’ATUVCHINI TURKUMLASHDA FOYDALANILADIGAN 
TUSHUNCHALAR MA’LUM BIR HISSIYOTLAR VA MUNOSABATLARNI ESLATAR EDI. USHBU HISSIYOTLAR VA MUNOSABATLAR TURKUMLANADIGAN RAG’BATLARGA O’TKAZILISHI 
MUMKIN. SHUNDAY QILIB TURKUMLASH YETARLI DARAJADA MUHIM OMIL BO’LISHI MUMKIN. 
•
KOMPANIYALAR KO’PINCHA ULARNI TOVARLARINI ISTE’MOLCHILAR QANDAY TURKUMLASHLARIGA TA’SIR ETISHLARI MUMKIN. “TRANS-VAN” FIRMASINING “CHAMPIONS” 
“G’ILDIRAKDAGI UY”INI REKLAMASIDA SHUNDAY DEYILADI: “BUNI BIRINCHI AVTOMOBIL, IKKINCHI UY, FURGON, TRANSPORT VOSITASI YOKI G’ILDIRAKDAGI UY DEB 
NOMLANG”. SHUNDAY QILIB REKLAMA YORDAMIDA ISTE’MOLCHIGA TOVARNI TURKUMLASHDA TURLI XIL TOIFALARDAN FOYDALANISH TAKLIF ETILADI VA UNING JALB 
QILUVCHANLIGINI OSHIRISHGA O’RINIB KO’RILADI. 
•
TUSHUNISHNING YANA BOSHQA BIR JIHATI BO’LIB RAG’BATNI QAYTA ISHLASHDA ERISHILADIGAN FAOLLASHTIRISH DARAJASI HISOBLANADI. QO’ZG’ATUVCHINI 
FAOLLASHTIRISH DEGANDA MAVJUD AXBOROT BILAN XOTIRADA SAQLANAGAN AXBOROT O’RTASIDAGI INTEGRASIYA DARAJASI TUSHUNILADI, YA’NI BOSHQACHA QILIB 
AYTILGANDA QO’ZG’ATUVCHI BILAN HAYOT TAJRIBASI, INSON MAQSADLARI ORASIDA O’RNATILADIGAN SHAXSIY ALOQALAR SONI TUSHUNILADI. 
• FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 
•
G‘OZIEV E.G. UMUMIY PSIXOLOGIYA. TOSHKENT. 2002.1-2 KITOB. 
•
2. A.X.
ЮГАЙ, Н.А.МИРАШИРОВА “ОБЩАЯ ПСИХОЛОГИЯ” – TАШКЕНТ 2014. 
•
3.
ДРУЖИНИНА В.. “ПСИХОЛОГИЯ “. УЧЕБНИК. “ПИТЕР”, 2003.
•
4.
БОЛОТОВА А.К., МАКАРОВА И.В. ПРИКЛАДНАЯ ПСИХОЛОГИЯ: УЧЕБНИК ДЛЯ ВУЗОВ. –М., АСПЕКТ ПРЕСС, 2002. – 383С. 
•
5. PSYCHOLOGY DAVID G. MYERS HOPE COLLEGE HOLLAND, MICHIGAN