Fan o’qituvchisi: dilbarjonov. A. R

Ta’limning keng tarqalgan beshta paradigmasi mavjud:
an’anaviy (bilimga yo‘naltirilgan paradigma)
ratsionalistik (bixevioristik, xulq- atvorga doir)
texnokratik
fenomenologik (insonparvarlik paradigmasi)
ezoterik

Ta’limning gnoseologik asoslari.

• Gnoseologiya (yunoncha – “gnosis” (“gnoseos”) – bilim, ong, o’rganish, logiya – fan, ta’limot) bilish, ilmiy bilimlarning shakllanishi, xususiyatlari, qonuniyatlari, uslublari, ilmiy tafakkur shakllari, shuningdek, insonga xos bo’lgan borliqni anglash qobiliyati haqidagi nazariya, ta’limot.

"Ezoterik" so'zining yunon tilidan so'zma-so'z tarjimasi "ichki" kabi eshitiladi va odamlarning qalbida yashiringan ma'naviy, sirli jarayonlarga ishora qilish uchun ishlatiladi. Agar inson o'zining nafaqat tana ekanligini, uning asl tabiati o'lmaslik, erkinlik va cheksiz ijodiy jarayon ekanligini tushunsa, agar inson o'zining asl mohiyatini tahlil qilsa va ma'naviy olamda yashashga harakat qilsa, uni ishonch bilan ezoterik deb atash mumkin. 
Ezoterik paradigma. Bu bizning sayyoramizdagi eng qadimiy ta’limiy paradigmalardan biri. Mazkur so‘zning yunonchadan so‘zma-so‘z tarjimasi «sirli», «yashirin» ma’nolarini bildiradi.
Uning mohiyatini abadiy va o‘zgarmas Haqiqatga munosabat tashkil etadi. Ushbu paradigma tarafdorlarining fikricha, haqiqatni shunchaki bilish mumkin emas, unga vijdon pokligi orqali erishish mumkin.
Pedagogik faoliyatning oliy maqsadi o‘quvchining tabiiiy kuch va imkoniyatlarini yuqori darajadagi ongga ega bo‘lish, Kosmos bilan muloqot uchun sarf etish va rivojlantirishda namoyon bo‘ladi.
Shuning uchun o‘qituvchining muhim muhofaza qiluvchi funktsiyasi ta’lim oluvchilarning axloqiy, jismoniy, psixik tayyorgarligini amalga oshirish va mavjud kuchlarini rivojlantirishdir.
Bixevioristik (ratsionalistik) paradigma. Ratsionalistik paradigma an’anaviy paradigmaga qarama-qarshi o‘laroq, o‘zining diqqat markazida mazmunni emas, o‘ quvchilarning turli turdagi bilimlarni o‘zlashtirishining samarali usullarini qo‘yadi. Ratsionalistik ta’lim paradigmasi asosida ijtimoiy injeneriya bixevioristik konsepsiyasi turadi.
Ta’lim muassasasining maqsadi - ta’lim oluvchilarda ijtimoiy me’yorlar, milliy madaniyat talablari va natijalariga muvofiq, moslashuvli «xulq-atvor majmui»ni shakllantiradi. SHuning uchun «xulq-atvor» atamasi “barcha turdagi reaksiyalar, insoniy xususiyatlar - uning fikrlashi, his-tuyg‘usi va harakati»ni bildiradi.
“Yaxshi nazariyotchi bo’lish uchun deydi, - Abu Nasr Forobiy, - qaysi fan bilan shug’ullanishidan qat’iy nazar quyidagi uchta shartga amal qilish kerak: