Фан: Шахс психологияси ва коучинг Мавзу: Психологик маслаҳат ва психокоррекциянинг назарий асослари, шахсга йўналтирилган терапия

Ҳамдардлик

Терапевт беморнинг ҳаёти ёки тажрибасининг айрим элементларига чин дилдан ҳамдард бўлиши мумкин бўлмаса ҳам, ушбу терапиянинг самарали бўлиши учун сўзсиз ҳамдардлик талаб этилади.

2. 
   Ижобий
   

Беморга уларнинг хатти-ҳаракатлари ва танлови учун салбий, ҳукм ёки танқид бўлмаслиги керак.

3. Уйғунлик

Шахсга йўналтирилган терапиянинг яна бир муҳим элементи терапевт бемор билан ўрнатиши керак бўлган тенгликдир Карл Рожерс ҳар бир беморни ташхис сифатида эмас, балки шахс сифатида кўрган.

1951 йилда К.Роджерс ўзининг шахс ва хулқ-атвор назариясини “Мижозга йўналтирилган терапия” китобида келтириб ўтади. Ушбу назарияга кўра хавотирланиш бу организмнинг идрок олди вазиятга ноқулайлик ва қўзғалиш кўринишидаги реакциясидир. Ушбу назарияга кўра, инсон ўзини тушуниш ва ўзгартириш учун чексиз катта имкониятларга эга. Бироқ бу имкониятларни кашф этиш ва рўёбга чиқариш учун одамга махсус шароит керак. Бу шароит уч шартга асосланади:

Ушбу терапевтик йўналишда асосий эътибор терапевтик методга эмас, балки психолог ва мижоз ўртасидаги муносабатга қаратилади. Бунда психолог мижозни бошқармайди, унга кўрсатма бермайди, фақат ўзаро муносабатда очиқлик, самимийлик, ҳамдардлик муҳитини яратади. Мижоз ўз муаммосининг ечимини ўзи топади.


Шахсга йўналтирилган терапияда қуйидаги машқлар қўлланилади:

1. 
   “Ўзлик идеал ўзликка қарши”. Мижозга ўзидан норози бўлган жиҳатларни ёзиб бериш таклиф этилади. Бунда реал ва идеал “Мен” ҳақидаги тасаввурларнинг ўртасидаги тафовутни акс эттириш сўралади. Масалан, инсон ўзидаги бирор камчиликни баён этгач, шу вазиятдаги идеал «Мен”нинг ҳолатини ҳам ифодалаши лозим бўлади.
   
2. 
   “Мижозга йўналтирилган терапевт”. Бу машқ гуруҳий ҳолатда алоҳида жуфтликларда амалга оширилади. Шерик танлаш ихтиёрийдир. Бунда мижоздан шеригига айтиб бериш қийин кечадиган, масалан, ёлғон гапирган, ноҳақ бўлган вазиятларни сўзлаб бериш сўралади. Терапевт ролини бажарувчи шерик эса уни диққат билан тинглаб, максимал даражада тушуниши ва ҳикояни қайта сўзлаб бериши лозим бўлади.
   

Аммо бунда шеригининг ҳақ ёки ноҳақлигини баҳоламаган ҳолда шерикка тенг муносабатда бўлиш талаб этилади. Сўнг роллар алмашилган ҳолда машқ давом эттирилади.

3. 
   “Қаршиликлар таҳлили”. Бу машқ жуфтликларда, шахсий қаршиликни англаш мақсадида ўтказилади. Жуфтликнинг ҳар бир аъзосидан ўзи учун қадрли бўлган бирор сир ҳақида ўйлаш сўралади. Сўнг бу сирни шеригига айтса, у қандай жавоб реакцияси кўрсатиши мумкинлигини тасаввур этиш таклиф этилади. Аммо муҳокама жараёнида ўзининг сири ҳақида эмас, балки фақатгина шеригининг намоён этиши мумкин бўлган жавоб реакцияси ҳақида сўзлаш таклиф этилади.