Fan va innovatsiyalar vazirligi toshkent moliya instituti

Kurs ishi maqsadi: O'zbekiston milliy valyutaning muomulaga kiritilishi va uning mamlakat iqtisodiyotiga tasiri haqida ilmiy-metodik tavsiyalar ishlab chiqish.
Kurs ishi ob’ekti: O'zbekiston milliy valyutaning muomulaga kiritilishi va uning mamlakat iqtisodiyotiga tasiri bilan tanishtirish jarayoni
Kurs ishi predmeti: O'zbekiston milliy valyutaning muomulaga kiritilishi va uning mamlakat iqtisodiyotiga tasiri bilan tanishtirish ko’nikmalari
Kurs ishining amaliy ahamiyati. Kurs ishi jarayonida ilgari surilgan fikrlardan, yondashuvlardan hamda samaradorligini ta’minlovchi Kurs ishi natijalaridan pedagogik fanlar bo‘yicha ma’ruzalar tayyorlash, qo‘llanmalar yaratish, shuningdek metodik tavsiyanomalar yaratishda, ish tajribalarini ommalashtirishda samarali foydalanishga xizmat qiladi.
Kurs ishining tarkibiy tuzilishi va hajmi: ish kirish, 2 bob, 4 bo‘lim, umumiy xulosalar va tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat.

I.bob. O'zbekiston milliy valyutaning muomulaga kiritilishi
1.1 Muomalaga kirish
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 122-moddasi va “O‘zbekiston Respublikasi Davlat mustaqilligi asoslari to‘g‘risida”gi Qonunning 11-moddasiga muvofiq, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 2009 yil 20 sentyabrdagi 3, 1993 yil 952-XII-son va O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining 1994 yil 16 iyundagi UP-870-son Farmoni bilan O‘zbekiston Respublikasi hududida 1994 yil 1 iyuldagi “So‘m” milliy valyutasi joriy qilingan. O‘zbekiston Respublikasi hududida qonuniy to‘lov vositasi bo‘lgan muomalaga kiritiladi.
Milliy valyuta milliy iftixor, davlat mustaqilligi ramzlaridan biri, suveren davlat belgisidir. Milliy valyutaning muomalaga kiritilishi iqtisodiyot barqarorligining asosiy shartlaridan biri bo‘lib, moliyaviy pul-kredit siyosatini va umuman, iqtisodiy siyosatni amalga oshirishda O‘zbekiston manfaatlariga mos keladigan muayyan mexanizmni yaratdi.
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki:
1994-yil 1-iyuldan boshlab O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutasi “SO‘M” 1, 3, 5, 10, 25, 50 va 100 so‘mlik nominaldagi (qog‘oz banknotlar) va 1 nominaldagi metall tangalar muomalaga kiritildi. , 1994 yil 3, 5, 10, 20 va 50 tiyin;
1997 yil 1 martdan 1997 yil namunasidagi 200 soʻmlik banknot va 1, 5 va 10 soʻmlik metall tangalar muomalaga kiritildi;
1999-yil 20-oktabrda Jaloliddin Manguberdi tavalludining 800 yilligiga bag‘ishlangan, nominal qiymati 25 so‘m bo‘lgan 1999 yil namunadagi esdalik metall tanga muomalaga kiritildi;
2000-yil 15-maydan boshlab 2000-yil namunasining 1 soʻmi qiymatidagi metall tanga muomalaga kiritildi;
2000-yil 1-iyundan 1999-yil namunasidagi 500 so‘mlik banknot muomalaga kiritildi;
2001-yil 1-sentabrdan boshlab nominal qiymati 5, 10 va 50 so‘m bo‘lgan 2001 yil namunasidagi 1000 so‘mlik banknot va O‘zbekiston Respublikasi mustaqilligining 10 yilligiga bag‘ishlangan metalldan yasalgan tangalar 2001 yil namunasi muomalaga chiqarilgan;
2002 yil 1 noyabrda Shahrisabz shahrining 2700 yilligiga bagʻishlangan nominal qiymati 50 soʻm boʻlgan metall tanga muomalaga kiritildi;
2005-yil 1-iyuldan O‘zbekiston milliy valyutasi qabul qilinganligining 10 yilligiga bag‘ishlangan 2004-yil namunadagi nominal qiymati 100 so‘m bo‘lgan metall tanga muomalaga kiritildi;
2009-yil 1-sentabrdan Toshkent shahrining 2200 yilligiga bag‘ishlangan 2009-yil namunasidagi qiymati 100 so‘m bo‘lgan ikki xil metall tangalar muomalaga kiritildi;
2011-yil 1-sentabrdan boshlab O‘zbekiston Respublikasi mustaqilligining 20 yilligiga bag‘ishlangan 2011-yil namunadagi nominal qiymati 500 so‘m bo‘lgan metall tanga muomalaga kiritildi.
1.2 Iqtisodiy islohotlar jarayonida milliy valyutaning rivojlanishi
Iqtisodiy islohotlarning “o‘zbek modeli” samaradorligi jahonda keng e’tirof etildi. Davlatimiz ramzlaridan biri bo‘lgan g‘ururimiz – so‘mning muomalaga kiritilishi mustaqillikni mustahkamlash yo‘lidagi muhim qadam bo‘ldi. So‘mning hayotimizda mustahkam o‘rin egallaganidan buyon o‘tgan 18 yillik davr mustaqil pul tizimini yaratish bo‘yicha qabul qilingan strategik qarorning naqadar to‘g‘riligini, uning mamlakatimiz mustaqilligining iqtisodiy poydevorini mustahkamlashga qaratilganligini tasdiqladi.
O‘zbekiston bank sektori rubl zonasining bir qismi bo‘lib, respublika iqtisodiyoti markazlashtirilgan rejalashtirishga bo‘ysungan bir davrda hozirgi tub o‘zgarishlarni, mamlakat iqtisodiy yuksalishini tasavvur etib bo‘lmas edi. Keyin sobiq markazning respublikalar bilan kelishilmagan holda pul massasini asossiz emissiyasi natijasida pul muomalasining buzilishi, narxlarning keskin sakrashi, iste’mol tovarlarining surunkali taqchilligi yuzaga keldi. Milliy valyutaning muomalaga kiritilishi naqadar muhim ahamiyatga ega bo‘lganini anglash qiyin emas².
So'mning muomalaga kiritilishi iqtisodiy mustaqillik sari qo'yilgan ishonchli qadamlardan biri bo'ldi. Mamlakat milliy valyuta barqarorligiga kreditlar olish hisobiga emas, balki raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarish, mavjud resurslardan oqilona foydalanish natijasida erishildi.