Фани бўйича маърузалар матни

1. Иссиқлик ўзгарткичининг физик модели.

Иссиқлик элементлари:

- суюқлик сатхини,
- газ ва сочилувчан материаллар намлигини,
- газ ва суюқликлар тезлигини ва сарфини
- ва бошқа катталикларни ўлчаш ва назорат қилишда кенг қўлланилади.
Иссиқлик элементларининг асосий узеллари қуйидагилар:
1. Иссиқлик майдони (оқими) манбаи;
2. Иссиқлик ўтказгич;
3. Иссиқлик оқимини қўлланиши (иссиқлик ўлчаш воситаси);
4. Иссиқлик экрани (иссиқлик изоляцияси) ва бошқалар.
1 – расмда стерженли иссиқлик ўтказгич ва иссиқлик манбаи кўринишидаги асосий хил иссиқлик элементи тасвирланган.

1 – расм. Асосий хил иссиқлик элементининг физик модели.

Иссиқлик ўтказгич ИЎ учларида ТU1 ва TU2 жойлашган. Иссиқлик манбаи ичида электрик қизувчи элемент қизиши натижасида иссиқлик ажрала бошлайди ва у иссиқлик манбаи ҳарорати ни оширади, натижада иссиқлик ўтказгич бўйлаб иссиқлик оқими ҳаракатлана бошлайди. Иссиқлик манбаидан иссиқлик тарқалиши натижасида иссиқлик оқими иссиқлик ўтказгич бўйлаб элементнинг иссиқлик майдонини ҳосил қилади. Бу иссиқлик майдони 2 – расмда кўрсатилган.

2 – расм. Назарий жихатдан иссиқлик элементлари соҳасига кириш.

X координатаси бўйлаб кесимдан кесим томонга dx бўлакчада иссиқлик оқими Ньютон қонуни бўйича қуйидагича қийматга камаяди:

-d = d dx (1)
Бу ерда: - иссиқлик оқими; - иссиқлик ўтказгичдан атроф – муҳитга иссиқлик узатиш коэффициенти; d – иссиқлик ўткзгич диаметри; - иссиқлик ўтказгич ва муҳит ҳароратлари фарқи.
g= d деб белгилаб (1) формула кўринишини ўзгартирамиз: -d = gdx
X координата бўйлаб кесимдан кесим томонга ҳаракатланганда ҳарорат Фурье қонунига кўра қуйидагича қийматга камаяди:
-d = (2)
Бу ерда: - иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти, F – иссиқлик ўтказгич кўндаланг кесими. Қуйидагича:
r = (3)
белгилаш киритиб, (2) формула кўринишини ўзгартирамиз:
- d = rdx (4)