Fanlararo innovatsiyalar va 8- son ilmiy tadqiqotlar jurnali
Download 1 Mb. Pdf ko'rish
|
18-amaliy BM
- Bu sahifa navigatsiya:
- Yoqubjonova Mexrinoz Yaxyojon qizi Andijon davlat universiteti Filologiya fakulteti III-bosqich 303-guruh talabasi Anotatsiya
- Kalit so’zlar
|
O‘ZBEKISTONDA FANLARARO INNOVATSIYALAR VA 8- SON ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI 20.05.2022 17 BADIIY MATNLARDA ANTITEZANING QO’LLANILISHI Yoqubjonova Mexrinoz Yaxyojon qizi Andijon davlat universiteti Filologiya fakulteti III-bosqich 303-guruh talabasi Anotatsiya: ushbu maqolada badiiy matnlar (she’riyat, nasr va boshqa turlar)da antitezaning qo’llanilishi va ularning xususiyatlarini ko’rib chiqilgan. Antiteza zid ma’noli so’zlarning boshqacha nomlanishi bo’lib, bir-biriga qarama-qarshi bo’lgan tushunchalarni ifodalash uchun xizmat qiladi. Maqolada berilgan misollar jahon va o’zbek adabiyotidagi she’riy va nasriy asarlardan, o’zbek xalq maqollaridan olingan. Kalit so’zlar: antiteza, kontrast, ekspressivlik, antitetik tushunchalar, polinom antitezalar. Tilimizda zid ma’noli so’zlarning mavjudligi, badiiy nutqning ifodaliligi, ekspressivligi, ta’sirchanligini ta’minlashga va personajlar xarakter-xususiyatini ochib berishga yordam beradigan vositalardan biri hisoblanadi. Zid ma’noli so’zlar adabiyotning deyarli barcha turlarida keng va faol qo’llanadi. “Antonimlarning o’zaro zid (qarama-qarshi) ma’noga ega so’zlar ekani deyarli barcha tomonidan e’tirof etiladi. Lekin ma’nodagi ana shu zidlik (qarama- qarshilik)ni tushunish, belgilash va talqin qilishda bir xillik yo’q. Shuning uchun ham, garchi zid ma’noli so’zlarning antonim bo’lishi e’tirof etilsa-da, ikki so’zning antonimligini belgilash (tan olish) da har xilliklar, qarama-qarshi fikrlar mavjud. Ma’nodagi zidlik haqidagi gap juda umumiy bo’lib, bu zidlik nimada ekani konkretlashtirilmaguncha, ikki so’zning antonimligini to’g’ri belgilash hamma vaqt ham mumkin bo’lavermaydi”. Antiteza atamasi zid ma’noli so’zlarning boshqacha nomlanishi bo’lib, asarda bir-biriga qarama-qarshi bo’lgan ikki tushunchani ifodalash uchun xizmat qiladi. “Antiteza (antithesis – qarama-qarshi qo’yish, zidlash) deb mantiqiy jihatdan qiyoslanuvchi fikr, tushuncha, sezgi va timsollarni qarama-qarshi qo’yish, zidlash hodisasiga aytiladi. Voqea-hodisalar mohiyatidagi ziddiyatni ochish uchun, asosan, badiiy nutqda zid ma’noli qo’shimchalar, zidlovchi bog’lovchilar, so’z va iboralardan foydalaniladi. Badiiy matnni lisoniy jihatdan tahlil qilishda zidlantirishdan yozuvchining ko’zda tutgan maqsadi nima ekanligini aniqlash talab qilinadi. Yozuvchining mahorati zidlantirilayotgan voqeliklar uchun tanlangan ifoda materialida yana-da aniq ko’rinadi. Masalan: Noningni yo’qotsang, yo’qot, nomingni yo’qotma! (O’.Hoshimov) Bu misolda bir-biriga aloqasi bo’lmagan ikkita tushuncha – non va nom zidlantirilyapti”. Download 1 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|