Farg’ona davlat universiteti O’qituvchi nutq m


Download 0.78 Mb.
bet33/48
Sana28.12.2022
Hajmi0.78 Mb.
#1008896
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   48
Bog'liq
Нутқ маданияти-китобча-3-курсларга

Сузлашув услуби.
Бу услуб уз лексикаси, фонетикаси, морфологияси ва синтаксиси билан халкнинг оддий сузлашув тилини узида акс эттиради. Сузлашув услуби учун оддийлик, соддалик, бетаккалуфлик, хаяжонлик хосдир. Халк орасида кенг таркалган “кош корайгунча,” “уччига чиккан ” каби фразеологизмлардан: она , ош, туз, ер, бола, кун, жура, омон, огайни, жонгинам, окшом, эрта-матан каби сузлардан: - увди (борувди),-чийди ( укичи-чийди), -ийди (борийди, зурийди), -чи (мошиначи,) - кира(сиркирамок, окаринкирамок) каби ясовчилардан, гапнинг диалогик, туликсиз, бир таркибли, суз-гап каби шаклларидан фойдаланиш сузлашув услубида бир кадар купрок учрайди.
Расмий услуб.
Бу услуб расмий хужжатлар тил хусусиятларини узида мужассамлаштиради. Эълонлар, карорлар, суд ва давлат идоралари хужжатлари шу услубда ёзилади. Расмий услуб хаётда жуда кенг кулланилади. Шунинг учун унинг лугати ранг - баранг сузларидан ташкил топади. Масалан:


Эълон!
Бугун кеч соат саккизда махалла хотин-кизлари кенгашининг навбатдан ташкари йигилиши булади.
Кун тартиби:
Усмон Аброровнинг оиладаги хулки ва махалла эркакларининг галдаги вазифалари.
Барча кенгаш аъзоларини катнашишлари шарт.
Узбекистон Республикаси
Президентининг фармони.
Руза хайитини дам олиш куни деб эълон килиниши тугрисида.
Мустакил Узбекистон Республикаси мусулмонларининг истак ва хохишларини инобатга олиб хамда фукаролар уртасида мехр-окибатни баркарорлаштириш максадида диний байрам-Руза хайит (“Ийд ал-фитр”)ни бу йил 4 апрель куни дам олиш куни деб тайинлансин.

Узбекистон Республикаси


президенти И.А.КАРИМОВ.
Тошкент шахри.
2002 йил 27 март.

Илмий услуб. Илмий услуб фаннинг турли сохаларига алокадор суз ва атамаларни купрок тасарруф килиш, баённинг купрок мантикий далилларига суяниш билан бошка услублардан ажралиб туради.


Илмий услубда табиат ва жамият ходисалари аник, кандайдир коидалар, формулалар асосида ифодаланади. Илмий баёнда фикр мантикий ва ашёвий далиллар билан мустахкамланиб боради. Илмий услубда туликсиз гаплар, бир таркибли гаплар суз-гаплар деярли учрамайди. Сузлашувнинг киска диалог тури хам илмий услубда ёзилган асарлар учун бегонадир.
Илмий услубнинг илмий ва илмий - оммабоп куринишлари бор. Илмий оммабоп баён узининг лексик таркиби ва синтаксиси билан халк оммасига мулжалланган булади. Бундай нуткда фаннинг махсус сохаларига алокадор атамалар камрок ишлатилади, тилга олинганларига изохлар бериб борилади.
“Хозирги давр фонетикасида икки асосий усул мавжуд: субъектив ва объектив усули. Субъектив усул талаффузни бевосита (куриш ва эшитиш) кузатишдан иборат. Бу энг кадимий ва доимо куллаш мумкин булган усулдир...
Техник аппаратура ёрдамида яъни объектив усуллар ёрдамида аникланувчи артикуляцион-акустик хусусиятлар эксперенментал-фонетик текшириш ёки нуткни инструментал тасниф этиш деб юритилади.”
“Жисмнинг харакати тулик такрорланадиган энг кичик вакт оралиги тебранишлар даври дейилади. Даврни циклик частота оркали куйидагича ифодалаш мумкин:
Т=2”

Download 0.78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   48




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling