Farg’ona davlat universiteti tarix fakulteti yurisprudensiya kafedrasi 22. 32 S – guruh talabasi fazliddinova diyoraxonning davlat va huquq nazariyasi tarixi fanidan mustaqil ishi

FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI TARIX FAKULTETI YURISPRUDENSIYA KAFEDRASI 22.32 S – GURUH TALABASI FAZLIDDINOVA DIYORAXONNING DAVLAT VA HUQUQ NAZARIYASI TARIXI FANIDAN MUSTAQIL ISHI

Huquq funksiyalari

Reja:

• Huquq funksiyalari.
• Huquq funksiyalari tizimi

Huquq funksiyalari.

Tartibga solish.
Huquq hayotning har bir sohasiga joriy qilinishi natijasida jamiyatdagi barcha ijtimoiy munosabtlarni tartibga soladi. Jamiyat a’zolarining faol xulqini ta’minlaydi.
Muhofaza qilish.
Bu funksiya orqali barcha huquqiy qoidalar himoya qilinadi, ular buzilsa javobgarlik choraalari belgilanadi, shu bilan birgalikda huquq barcha shaxslar zimmasiga ma’suliyat yuklaydi.
Huquqning funktsiyalari kishilar o’rtasidagi ijtimoiy munosabatlarni xuquqiy tartibga solish va ularni rivojlantirish bilan bog’liq asosiy vazifldardan kelib chiqadi.
Huquq funktsiyalari- bu avvvalom bor, uning maxsus xususiyatlari, belgilarning yo’zaga chiqishida ko’rinadi. Funktsiyalarda xuquqning erkinligidan ( mustaqilligidan) kelib chiqadigan belgilari mujassamlashadi.

Norma-bu hulq-atvor qoidalaridir.

Norma-bu hulq-atvor qoidalaridir.

Ijtimoiy normalarning quyidagi turlari mavjud:

• Ahloq normalari;

• Jamoat birlashalari normalari;

• Milliy urf odat normalari;

• An’ana normalari;

• Diniy normalar;

• Siyosiy normalar;

• Huquqiy normalar va boshqalar.

• Huquqiy funktsiyasining belgilarining quyidagilarini kursatish mumkin:
• Huquq funktsiyalari uning moxiyatidan kelib chiqib, jamiyatda xuquqning vazifasi bilan aniqlanadi;
• Huquqiy funktsiyalari- bu ijtioiy munosabatlarga ta'sir etish yunalishlari bo’lib, uning amalga oshirishga bo’lgan talab, xuquqni ijtimoiy xodisa sifatida zarurligini bildiradi;
• Huquqiy funktsiyalarining eng muxim tomonlarini kursata turib, xuquqni rivojlantirish bosikichidagi uning oldida to’rgan vazifalarni amalga oshirishga qaratilgan;
• Huquqiy funktsiyalari ijtimoiy munosabatlarning ma'lum turlarini tartibga solishga qaratilgan uning aktiv xarakatlari yunalishidir;
• Huquqiy fuknktsiyalari o’zining doimiyligi hamda o’zluksiz xarakatdaligi bilan ajralib turadi.

Huquq funktsiyalari ijtimoiy munosabatlarga ta'sir etishning asosiy yuknalishlari xarakterlovchi belgilarini ajratiladi

Huquq funktsiyalari tizimini 5 ta guruxga bo’lish mumkin:

• 1.Umumxuquqiy funktsiyalar, (barcha xuquqiy soxalariga taalukli);
• 2.O’zarosoxaviy funktsiyalar (ikkita va undan kup, ammo barcha xuquqiy soxalariga emas);
• 3. Soxaviy funktsiyalar (konkret xuquq soxasiga taaluqli);
• 4.Huquq institutlari funktsiyalari (konkret xuquqiy institutga);
• 5.Huquq normasi funktsiyalari (konkret xuquqiy normasining turga taalluqli).

Huquqiy funktsiyalarni 2 xil nuqtai-nazardan tasniflash mumkin:

A) maxsus yuridik funktsiyalar regulyativ va ko’riklovchi funktsiyalarga bo’linadi.

• Regulyativ funktsiyalar – xuquq funktsiyalari tizimida bosh va asosiy urinni egallaydi, chunki xuquqning asosiy ijtimoiy vazifasi ham ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan.
• Regulyativ funktsiyalar o’z navbatida: statik va dinamik funktsiyalarga bo’linadi.
• Statik funktsiya amaldagi ijtimoiy munosabatlarni mustaxkamlashga xizmat qiladi;
• Dinamik funktsiya ijtimoiy munosabatlarni rivojlantiradi va o’zgartirish kiritadi.
• Qo’riqlovchi xuquqiy funktsiyalari – xuquqiy ta'sir etish yunalishlari bo’lib, umumahamiyatga ega bo’lgan, birmuncha muxim bo’lgan iqtisodiy, siyosiy, milliy va boshqa ijtimoiy munosabatlarni ko’riklashga qaratilgandir.

B) umumijtimoiy funktsiya (iqtisodiy, siyosiy, tarbiyaviy, ekologik funktsiyalar va b.).

B) umumijtimoiy funktsiya (iqtisodiy, siyosiy, tarbiyaviy, ekologik funktsiyalar va b.).

Jumladan, dikkatni yana bir masalaga qaratish zarur bo’ladi, ya'ni ko’riklovchi funktsiyalarni regulyativ funktsiyalarga karama-qarshi quyish kerak emas. Fakat ko’riklovchi funktsiya – bu negativ funktsiya bo’lib, takiklash, sanktsiya, javobgarlik kabilarni o’z ichiga olsa, regulyativ funktsiya pozitiv funktsiya bo’lib, xuquq sub'ektlarining ijobiy faoliyatini muvofiqlashtirishga yunaltirilgandir.

Huquq funktsiyalari tatbiql etishning 3 ta shakli mavjud

Informatsion,
Yo’naltirilgan
Huquqiy shakl

Foydalanilgan Adabiyotlar:

Foydalanilgan Adabiyotlar:

• “O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi” T. “O’zbekiston”. 2008.
• “Davlat va huquq nazariyasi”. Sh.Sadullayev Toshkent TDYU 2020

ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !