Farg’ona filiali

1.2. Linux distributivalari. 
Linuxning dastlabki versiyalari ikkita floppi-disklarga to'g'ri kelardi. Birinchi 
disket yuklovchi va yadroni o'z ichiga olgan bo'lsa, ikkinchisida GNU loyihasi 
tomonidan ishlab chiqilgan root fayl tizimi va asosiy yordam dasturlari mavjud edi. 
Tizimni o’rnatish va sozlash jarayoni qo'lda amalga oshirilardi va ko’p bilimlarni 
talab qilardi. Linuxni nafaqat mutaxassislarga taqdim etish, balki uni ko’pchilik 
foydalanuvchilarga taqdim etish uchun uning distributivlari ishlab chiqila boshlandi. 
Linux distributivi- bu operatsion tizimning asosiy qismlarini o'z ichiga olgan 
dasturiy ta'minotlar to'plami bo’lib, foydalanuvchi kompyuterida Linux operatsion 
tizimini o'rnatishga imkon beruvchi o'rnatish dasturi va tizimning to’g’ri ishlashi 
uchun zarur bo'lgan dasturlar to'plamidir. 
Foydalanuvchilarning ko’p qismi Linuxni o’rnatish uchun distributivlardan 
foydalanishadi. Distributiv – bu nafaqat programmalar to’plamidir, balki 
foydalanuvchilarning bir qator masalalarining yechimi, birlashtirilgan yakka 
sistemalar markaziy o’rnatgichi, boshqarish va yangilash paketlari, moslashtirishlar 
va texnik yordamlar majmuasidir. 
Distributivlar juda ko'p mustaqil dasturchilar guruhlari tomonidan ishlab 
chiqilganligi sababli, hozirda dunyoda yuzlab turli xil Linux distributivlari mavjud 
va doimo yangilari paydo bo'lmoqda. Yangi distributivlar asosan noldan emas, balki 
mavjud distributivlardan biriga asoslanib yaratiladi . Distributivlar bir-biridan 
quyidagi jihatlar bilan farq qiladi: 
• 
o'rnatish dasturi; 
• 
dasturiy ta'minot paketlarini o'rnatish uchun ishlatiladigan vosita 
(paketlarni boshqarish tizimi); 
• 
distributivga kiritilgan xizmatlar va dasturlarning tarkibi; 
• 
yuklash skriptlari; 
• 
apparat talablari. 
Dunyoda eng ko’p tarqalgan distributivlar: 
• amerikaliklarning Red Hat va uninig bepul vorisi Fedora Core; 
• nemislarning SuSE; 
• frantsuzlarning Mandriva (eski nomi Mandrake); 
• ayni bir xalqqa ta’luqli bo’lmagan Debian GNU/Linux; 
• keksa distributivlardan biri bo’lmish Slackware; 
• nisbatan yosh va aktiv rivojlanuvchi Gentoo; 
• juda yosh, lekin istiqbolli Ubuntu Linux. 
Internetda turli nashrlardan Linux distributivlarining ko'plab reytinglarini 
topishingiz mumkin. 

---

Umuman olganda, ma'lum bir distributivni tanlash bizga kerak bo'lgan narsaga 
bog'liq: Windows yoki macOSga o'xshash grafik interfeysi? Xavfsizlik 
yaxshiroqmi? Yadro va tizimning barcha jihatlarini nozik sozlash qobiliyati? 
Turli xil Linux distributivlari ma'lum turdagi foydalanuvchilar uchun 
mo'ljallangan. Masalan, Ubuntudan foydalanish oson, chunki u yangi boshlovchilar 
uchun mo'ljallangan. Boshqa tomondan, Arch Linux konsolga buyruq yozishni 
yaxshi ko'radigan foydalanuvchilar uchun mo'ljallangan.
Yangi boshlovchilar uchun eng yaxshi distributivlar: 
• Ubuntu 
• Linux Mint 
• Boshlang'ich OS 
• Manjaro 
• Zorin OS 
Tajribali mutaxassislar uchun eng yaxshi distributivlar: 
• Gentoo Linux 
• Linux Linux 
• Debian 
• Fedora 
• Slackware 
Ba'zi tajribali foydalanuvchilar yangi interfeysdan g'azablanishadi - ular o'z 
mashinalarini yaxshiroq boshqarishni xohlashadi. Bu faqat operatsion tizim ustidan 
maksimal nazorat mavjud bo'lgandagina mumkin. 
Tajribali foydalanuvchilar uchun ideal distributiv - bu operatsion tizimning 
barcha jihatlari bilan intensiv o'zaro aloqani rag'batlantiradi va ideal tizimni 
yaratishning asosiy maqsadiga erishishga yordam beradi. Foydalanuvchi tizimga 
qaysi paketlarni o'rnatishni to'liq nazorat qiladi. 
O'rnatish paytida Arch va Gentoo standart variantlarni ham taklif qilmaydi, 
shuning uchun siz matn muharriri, veb -brauzer, PDF o'quvchi va boshqalarni qo'lda 
tanlashingiz kerak. Boshqa tarqatmalarda standart sozlamalar mavjud, lekin ular 
sizga media fayllar uchun kodek va plaginlarni o'z ichiga olmaydi. uni o'zingiz 
qo'shing. 
Ushbu distributivlarning asosiy afzalliklaridan biri shundaki, ular juda 
moslashtirilgan. Albatta, barcha distributivlarda siz ish stoli fonini, ikonka 
mavzusini o'zgartirishingiz, klaviatura yorliqlarini belgilashingiz, quvvatni 
boshqarishni sozlashingiz va har kimning tashqi ko'rinishi va hissiyotiga boshqa 
ko'plab o'zgartirishlar kiritishingiz mumkin. Ammo estetik konfiguratsiya katta 
rasmning faqat kichik bir qismidir. Bu erda taqdim etilgan tarqatishlar 
foydalanuvchilarga nafaqat kosmetik o'zgarishlarni, balki sizning ehtiyojlaringizga, 
xususan, yadroga mos ravishda sozlanishi mumkin bo'lgan deyarli hamma narsani 
sozlash imkoniyatini beradi. Bu oddiy tarqatishdan keskin farq qiladi, bu erda siz 
o'rnatish jarayonidan o'tasiz va keraksiz paketlar va sozlamalarni olib tashlaysiz. Siz 
hech qachon o'z xususiyatlaringizga ko'ra noldan qurilgan kabi yaxshi 
(optimallashtirilgan) tizim qura olmaysiz. 

---