Farg’ona viloyati Oltiariq tumani 8-umumiy o‘rta ta’lim maktabi biologiya fani o‘qituvchisi Boboyeva Muazzamxonning dars taqdimoti

Farg’ona viloyati Oltiariq tumani 8-umumiy o‘rta ta’lim maktabi biologiya fani o‘qituvchisi Boboyeva Muazzamxonning dars taqdimoti

HARORAT MUHITNING ABIOTIK OMILI

O‘SIMLIKLARNING YORUG‘LIKKA NISBATAN TASNIFI

YORUG‘SEVAR
O‘SIMLIKLAR
Zubturum, saksovul
gledichiya, qarag‘ay
qayin, shumtol
Yapon saforasi,
makkajo‘xori,
oqjo‘xori,
shakarqamish

SOYAGA CHIDAMLI O‘SIMLIKLAR

O‘SIMLIKLARNING YORUG‘LIKKA NISBATAN TASNIFI
Nastarin, lipa,
qulupnay, binafsha
SOYAGA CHIDAMLI O‘SIMLIKLAR
SOYASEVAR O‘SIMLIKLAR
Yo‘sin, plaun,
qirqquloq,
qirqbo‘g‘im,
qizil va qo‘ng‘ir
suvo‘tlar
HAYVONLARNING YORUG‘LIKKA NISBATAN TASNIFI
KUNDUZGI
TUNGI
KECHQURUNGI
Asalari,
qaldirg‘och, quyon
Ko‘rshapalak,
may qo‘ng‘izi
Bo‘ri, ukki,
chirildoq, suvarak

HARORAT – MUHITNING ABIOTIK OMILI

• Harorat-ekologik omil sifatida tirik organizmlar hayotida

muhim o‘rin tutadi.

• Hayvon va o‘simliklar hayotida moddalar almashinuvi, biokimyoviy va fiziologik jarayonlarning sodir bo‘lishi va tezligiga ta’sir qiladi.
• Tirik organizmlarning Yer shari bo‘ylab tarqalishida, ularning xulq-atvori, xatti-harakatlarining namoyon bo‘lishida harorat katta rol o‘ynaydi.

• Harorat 0°C dan pasayganda suvning muzlashi tufayli

muz kristallari hosil bo‘ladi, bu esa o‘z navbatida hujayra
membranasining shikastlanishiga hamda hujayraning nobud bo‘lishiga olib keladi.

• Turli organizmlar normal hayot kechirishi mumkin bo‘lgan harorat o‘rtacha 0°C dan +50°C gacha hisoblanadi. Ammo sayyoramizda organizmlar hayot faoliyati katta harorat diapozonida kechadi.
• Quruqlikda eng minimal harorat –70°C, maksimal harorat +55°C, dengizda minimal harorat +3°C, maksimal harorat +35°C ga teng, chuchuk suvda esa qishda +5°C dan +7°C gacha,

yoz oylarida +20°C dan +35°C gacha, geotermal (yunoncha «geo» – yer, «terme» – issiq) suv manbalarida +25°C dan +90°C gacha bo‘ladi.