Фармацевтика иқтисодиёти

Макроицтисодиёт 
—
и қ г и с о д и ё т н и б атам о м ёк и и қ ти со д и ёт н и
ш ун д ай й и р и к т ар к и б и й қ и с м л а р и д а н д ав л ат ва хусусий с е к т о р л а р н и
ўрганади. Б ун да и қ ги со д и ётн и н г ум у м и й т и зи м и в а т а р к и б и й қ и см л ар
(и к ^ и со д и й ту р ғу н си зл и к , и н ф л я ц и я , и ш с и зл и к , тал аб ва т а к л и ф , 
и қ т и с о д и й р и в о ж л а н и ш ц и к л л а р и ) о р а с и д а ги а л о қ а л а р б ат а м о м
ў р ган и л ад и . М ак р о и к ^ и со д и ёт т о в а р л а р , х и зм атл ар , и ш ч н куч и ва 
қ и м м ат л и қ о ғ о зл а р н и таҳпил қ и л ад и . М а к р о и қ г и с о д и ё т д а қуй и д аги
к а т т а л и к л а р тақл и л қи л и н а д и : я л п и м и л л и й д ар о м ад , м аҳ су л о тн и н г 
ум ум и й ҳ аж м и , д ар о м а д н и н г у м у м и й ҳ аж м и , х а р а ж а т н и н г ум ум и й
ҳ а ж м и , м а ш ғ у л л и к н и н г у м у м и й д а р а ж а с и , н а р х л а р н и н г у м у м и й
д ар а ж а си , у м у м и й т а л а б , и ш си зл и к , и н ф л я ц и я в а б о ш қ а л а р .
Микроиқтисодиёт 
алоҳи д а и қ т и с о д и й с у б ъ е к т л а р н и н г ф а о л и я т и
б и л ан б оғл и қд и р. Уларга истеъм олчилар, корхон а (ф и р м а)л ар , алоҳида 
со ҳ а л ар к и р а д и . М и к р о и қ г и с о д и ё т д а қ у й и д а ги к а т т а л и к л а р т а \п и л
қ и л и н а д и : б и р о р к о р х о н а (ёк и ф и р м а ) н и н г и ш ч и л а р с о н и , т у ш у м и
ё к и д а р о м а д и , м аъ л у м т о в а р г а б ў л г а н т а л а б ва у н и н г н а р х и . 
М и к р о и қ ги с о д и ёт бундан т аш қ ар и су б ъ ек тл ар н и н г б и р -б и р и га таъ си р 
э т и ш и н и , а л о ҳ и д а б о з о р л а р н и т а ш к и л қ и л и ш н и , у л а р н и н г
12

---

р и в о ж л а н и ш и ва ф а о л и я т к ў р с а т и ш и н и ҳам т е к ш и р а д и . Д о р и х о н а
м и к р о и қ г и с о д и ё т н и н г б и р субъ екти ҳ и соб л ан ади .
Макроиқтисодиёт муаммолари
— б у а ҳ о л и н и н г б а н д л и г и
муаммсш ари, и н ф л я ц и я д ар аж аси н и а н и қ л а ш м уам м олари, и қги сод и й
ривож ланиш ци клларини пасайи ш даврпарин и, кўгарилиш , ривож ланиш
д аврлари н и , ин весги ц и яга д о и р қон униятларни ўрпаниш ва аниқпаш дан 
иборат.
М а к р о и қ т и с о д и ё т э с а х а л қ х ў ж а л и г и н и н г а й р и м с о ҳ а л а р и д а г и
и ш л а б ч и қ а р и ш
қ о н у н и я т л а р и н и ,
б о з о р
и қ т и с о д и ё т и
қ о н у н и я т л а р и н и , т а л а б ва т а к л и ф қ о н у н и я т л а р и н и ў р ган ад и .
И ш с и з л и к 3 х и л б ўлад и :
1. Ф р и к ц и о н и ш с и з л и к .
2. С т р у к т у р а л и ё к и м а ж б у р и й и ш с и з л и к .
3. Ц и к л и к и ш с и з л и к .
1. 
Фрикцион ишсизлик.
Б у н д а м у т а х а с с и с л а р н и н г ў з х о ҳ и ш л а р и
б и л а н б и р и ш д а н б ў ш а б , б о ш қ а и ш га ў т и ш д а в р л а р и д а ў з л а р и н и н г
м у т ах а с с и с л и к л а р и б ў й и ч а и ш т о п а о л м а с л и к л а р и о қ и б а т и д а пай до 
б ў л а д и . М а с а л а н , д о р и х о н а д а п р о в и з о р - а н а л и т и к ш тат и ж у д а ҳам 
к а м а й и б кетд и. Д о р и т а й ё р л о в ч и д о р и х о н а л а р н и н г а к с а р и я т и тай ёр
д о р и со ту вч и д о р и х о н а л а р г а а й л а н и б к ет д и .
М ав су м и й иш ҳам ш у ф р и к ц и о н и ш с и з л и к к а к и р а д и . М асал ан , 
х а л қ х ў ж а л и г и д а м ав су м и й и ш л а р га узум у зи ш , б о д о м , ё н ғ о қ қ о қ и ш
ва д ў л а н а т е р и ш к и р а д и . Ш у н д а й и ш л а р д а б а н д б ў л га н и ш ч и л а р
т о к и , я н а ш у н га ў х ш аш и ш л а р н и т о п г у н л а р и г а ч а и ш с и з ю р и ш г а
м аж бурди рлар.
2 . 
Структурали ёки мажбурий ишсизлик,
б у н д а к о р х о н а , 
м у ассасал ар д а қ а й т а қ у р и ш , т а р к и б и й ў зг а р и ш , х о д и м л ар ш тат и н и
қ и с қ а р и ш и н а т и ж а с и д а к е л и б ч и қ а д и . К о р х о н а ш тати қ и с қ а р и ш и
н а т и ж а с и д а и ш д а н б ў ш а т и л г а н х о д и м л а р я н г и и ш ж о й л а р и н и
т о п г у н л а р и г а қ а д ар и ш с и з ю р и ш га м аж б урл ар.
3 . 
Ц иклик ишсизлик.
И ш с и з л и к н и н г б у т у р и и қ т и с о д и й
ц и к л л а р н и н г п а с а й и ш ф а з а с и б и л а н и ш л а б ч и қ а р и ш н и н г п а с а й и б
к е т и ш и , маҳсулот и ш л аб ч и қ а р и ш н и н г к е с к и н п а с а й и ш и , и ^ и с о д и й
т а н а з з у л л и к б и л а н б о ғл и қ ц и р .
Ф р и к ц и о н ва с т р у к т у р а л и и ш с и з л и к и ш ч и к у ч и н и н г 5 — 6% ни 
т а ш к и л қилади. И ш ч и кучи д еган д а н и м а т у ш у н и л а д и ? И ш ч и кучини 
т о п и ш учун а ҳ о л и н и н г у м у м и й с о н и д а н қ у й и д а г и л а р ч и қ а р и б
таш лан;ш и:
— 16 ё ш г а ч а б ў л га н б о л а л а р ;
— қам оқҳоналар, п си х и атр и к стац и о н ар л ар д а ётган бем орлар;
13

---

— уй б е к а л а р и , н а ф а қ а о л у в ч и л а р ;
— и ш с и зл а р со н и .
Аҳолининг умумий сонидан шуларни олиб ташласа, ишчи кучи келиб
ЧИКДДИ.
Инфляция —
б у п у л н и н г қ а д р с и з л а н и ш и , пул м а с с а л а р и н и
кўп ай и б к е т и ш и , то вар лар н а р х и н и о р т и б к е т и ш и , х ал қхўж али ги д аги
ҳ а р х и л х и з м а т т у р л а р и г а х и з м а т ҳ а қ л а р и н и о р т и б к е т и ш и
ҳисоб л ан ади .
И н ф л я ц и я қ у й и д а ги к ў р и н и ш д а б ўлад и :
— н о р м а л и н ф л я ц и я — й и л и г а 3 — 3,5% ;
— ўрта и н ф л я ц и я — й и л и г а 10%;
— г а л о п и р у ю ш а я и н ф л я ц и я — й и л и г а 20% д а н ю қ о р и .
И н ф л я ц и я д а н к ў п р о қ д а в л а т к о р х о н а л а р и д а , а й н и қ с а б ю д ж е т
к о р х о н а л а р и д а и ш л а й д и г а н х о д и м л а р , б а н к л а р г а ж а м ғ а р м а қ ў й ган
аҳоли , д е п о з и т ч и л а р за р а р к ў р ад и л ар .
Макроиқтисодиёт