Farmatsevtik kimyo


Download 3.34 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/38
Sana28.11.2017
Hajmi3.34 Mb.
#21098
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   38

      Kislotaligi.  Yuqoridagi  eritmaga  3  tomchi  fenolftalein  qo’shiladi.  So’ngra  0,1ml   0,05M 

natriy gidroksidi eritmasidan qo’shilsa qizil rang hosil bo’ladi. 



      Xloridlar. 1g moddaning 10ml spirtli eritmasi xloridlarga tekshiriladi. Xloridlar miqdori 

0,002% dan oshmasligi kerak. 



     Organik  moddalar.  0,5g  moddani  5ml  konsentrlangan  sulfat  kislotasida  eritiladi. 

Eritmani  rangi etalon № 5a dan yuqori bo’lmasligi kerak. 



     Miqdorini  aniqlash.  0.2g  atrofidagi(  aniq  tortma)  preparat  10  ml  suvda  eritilib,  10ml 

suyiltirilgan  xlorid  kislota  eritmasidan  qo’shib,      maqolasi  asosida  tahlil  olib 

boriladi. Ichki indikator sifatida  netral qizili tropeolen 00  va metilen ko’ki aralashmasi olinadi.  

    1ml  0,1M  natriy  nitrat  eritmasi  0,01652g  anestizinga  to’g’ri  kelib,  moddanning  foiz 

miqdori 99,5% dan kam bo’lmasligi kerak.  

     Saqlanishi.    Og’zi  mahkam  berkitiladigan  idishda,  yorug’likdan  ehtiyot  qilgan  holda 

saqlanadi. Mahalliy og’riq qoldiruvchi modda.  

                      

NOVOKAIN - NOVOCAINUM 

 

 



    Tasvirlanishi.  Rangsiz  kristall  yoki  oq  kristallsimon  kukun,  xidsiz  achiq  mazali.  Tilga 

tekizilsa karax qilib quyadi. 

    Eruvchanligi: suvda, spirtda engil, xloroformda kam  eriydi, efirda amalda erimaydi. 

    Chinligi:  modda birlamchi aromatik aminlarga xos reaksiyani beradi. (ДФ X,743b.) 

    0,05g  moddani  2ml  suvda  eritib  3  tomchi  sulfat  kislota  eritmasi  va  1ml  0,1M  kaliy 

permanganat eritmasidan qo’shilsa, binafsha rang o’sha zahoti o’chadi (sovkaindan farqi .) 

    0,2 moddani 2ml suvda eritiladi va 0,5 ml natriy gidroksidi eritmasidan qo’shilsa rangsiz 

yo’g’simon cho’kma xosil bo’ladi. 

     Suyuqlanish harorati154-156

0

C  



Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

391 


     Eritmaning  rangi  va  tiniqligi:    0,5g  modda  5ml  suvda    eritilganda,  eritma  tiniq  va 

rangsiz bo’lishi kerak.  



      Kislotaligi.  Yuqoridagi  eritmaga  1tomchi metil  qizili indikatoridan  tomizilsa  qizil rang 

hosil bo’lib, 0,15 ml 0,05 M natriy gidroksidi eritmasidan qo’shilsa  sariq ranga o’tadi. 



      Organik  aralashmalar.  0,2g  moddani  2ml  konsentirlangan  sulfat  kislotasida  eritiladi.  

Eritma rangsiz bo’lishi kerak.  

      0,5g moddani 5ml azot kislotadagi eritmasi ham rangsiz bo’lishi kerak. 

      Sulfat  kuli  va  og’ir  metallar.    0,5g  moddani  sulfat  kuli  0,1%  dan  oshmasligi,  og’ir 

metallarga reaksiya bermasligi kerak.  

      Miqdorini aniqlash. 0,3g atrofidagi (aniq tortma) moddani 10ml suvda va 10ml xlorid 

kislotasida  eritiladi    so’ngra        maqolasi  asosida  tahlil  qilinadi.  Ichki  indikator  

sifatida neytral qizili yoki tropeolen 00 va metilen ko’ki aralashmasi olinadi.  

      1ml  0,1M  natriy  nitrat  eritmasi  0,02728g  novokainga  to’g’ri  keladi.    Moddaning  foiz 

miqdori 99,5% dan kam bo’lmasligi kerak.  

      Saqlanishi.  Qo’ng’ir idishlarda saqlanadi. Mahalliy og’riq qoldiruvchi. 

Nazorat savollari 

1.

 



Muammoli ta‘lim texnologiyalarining o‗qitishdagi ahamiyati. 

2.

 



Muammoli ta‘lim turlari 

3.

 



Muammoli vaziyat metodi 

4.

 



Muammoli ta‘lim texnologiyalarining qanday imkoniyatlarga ega? 

5.

 



Muammoli vaziyatlarni hal qilish necha bosqichda kechadi? 

6.

 



Muammoli vaziyatning turlari 

7.

 



Muammoli vazifalarni tashkil qilish. 

 

Foydalanilgan adabiyotlar 

1.

 



A.N.Yunushodjaev,  Q.A.Ubaydullaev  va  b.  Dori  vositalarini  zamonaviy  tahlil  usullari.  

Toshkent, «Extremum press», 2010 

2.

 

Ibodov A.Yu. Farmatsevtik kimyo. I va II tom., Toshkent, Abu Ali ibn Sino, 1996 y. 



3.

 

Belikov V.G. Farmatsevticheskaya ximiya, M., ―MEDpress-inform‖,  2009 g. 



4.

 

Arzamassev A.P. Farmatsevticheskaya ximiya, M.,‖GEOTAR-Media‖, 2008 g.  



5.

 

Davlat farmakopeyasi XI nashr, T 1,2 M. 1987, 1990 y. 



 

 

19-LABORATORIYA MASHG„ULOT: Arilalkilaminlar guruhiga kiruvchi dori 

moddalar tahlili. (levomitsetin, adrenalin gidrotartrat, noradrenalin gidrotartrat)ni 

aniqlash.   

Ishdan maqsad: Arilalkilaminlar guruhiga kiruvchi dori moddalar tahlili. (levomitsetin, 

adrenalin gidrotartrat, noradrenalin gidrotartrat)ni o‗rgatishdan iborat.  



Masalaning  qo„yilishi:  Arilalkilaminlar  guruhiga  kiruvchi  dori  moddalar  tahlili. 

(levomitsetin, adrenalin gidrotartrat, noradrenalin gidrotartrat)ni aniqlash lozim. 



Ishni bajarish uchun namuna 

Чинлигини аниклаш.  

1. Эфедрин HCl эритмасига CuSO

4

 эритмаси томизилса (ишкорий шароитда) 



кык  ранг  щосил  былиб,  эритмага  эфир  кышиб  чайкатилса,  эфир  катлами  кизил-

бинафша рангга быялади. 



Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

392 


 

2.К


3

[Fe(CN)


6

] билан реакцияси 

 

3. Cl


-

 ионига сифат реакцияси. 

 

Анаприлин.  

1. Анаприлин эритмасига ишкор таъсир эттирилса, анаприлин асос чыкмага тушиб, 

уни Т

суюк.


=92-97

С. 



2. Препарат эритмаси +NaHCO

3

+Na



2

Fe(CN)


5

NO+CH


3

CHO


 кык ранг щосил былади.

  

 

3. Препарат эритмаси + конц.H



2

SO

4



+(NH

4

)



3

MoO


  



яшил рангли эритма 

Микдорини аниклаш. Кислотали-асосли титрлаш усули 

Ишлатилиши.  Эфедрин  гидрохлорид  кон  томирларни  торайтириб, 

бронхларни  кенгайтиради.  Бронхиал  астма,  миастения,  йытал,  шамоллаш 

касалликларида ишлатилади. Солутан, бронхолитин каби дори турлари таркибига 

киради. 


Таблетка  0,025-0,05  г  ва  5%  ли  инъекцион  эритма  щолида  чикарилади. 

Анаприлин 

-адреноблокатор  былиб  юрак  касалликларини  даволашда 



ишлатилади. 0,01-0,04 г таблетка щолида чикарилади. 

Сакланиши. “Б” рыйхати быйича сакланади. 

Чинлигини  аниклаш.  1.  Адреналин,  норадреналин  ва  изадрин  эритмалари 

турли  рН  мущитда  йод  эритмаси  таъсирида  хинон  туридаги  рангли  бирикмалар 

щосил килади. 


Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

393 


 

2.  CuSO


4

  ва NaOH таъсирида рангли бирикмалар щосил былади. 

3. Леводопа ва метилдопа  /е(ОН)

3

 билан рангли бирикмалар (яшил) щосил 



килиб, унга NH

3

 кышилса, кизил рангга ытади. 



Микдорини аниклаш. Кислотали-асосли титрлаш усули. 

Nazorat savollari 

1.

 



Muammoli ta‘lim texnologiyalarining o‗qitishdagi ahamiyati. 

2.

 



Muammoli ta‘lim turlari 

3.

 



Muammoli vaziyat metodi 

4.

 



Muammoli ta‘lim texnologiyalarining qanday imkoniyatlarga ega? 

5.

 



Muammoli vaziyatlarni hal qilish necha bosqichda kechadi? 

6.

 



Muammoli vaziyatning turlari 

7.

 



Muammoli vazifalarni tashkil qilish. 

 

Foydalanilgan adabiyotlar 

1.

 



A.N.Yunushodjaev,  Q.A.Ubaydullaev  va  b.  Dori  vositalarini  zamonaviy  tahlil  usullari.  

Toshkent, «Extremum press», 2010 

2.

 

Ibodov A.Yu. Farmatsevtik kimyo. I va II tom., Toshkent, Abu Ali ibn Sino, 1996 y. 



3.

 

Belikov V.G. Farmatsevticheskaya ximiya, M., ―MEDpress-inform‖,  2009 g. 



4.

 

Arzamassev A.P. Farmatsevticheskaya ximiya, M.,‖GEOTAR-Media‖, 2008 g.  



5.

 

Davlat farmakopeyasi XI nashr, T 1,2 M. 1987, 1990 y. 



 

 

 

 

 

Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

394 


20-21-LABORATORIYA MASHG„ULOT: Sulfanilamidlar guruhiga kiruvchi dori 

moddalar tahlili. (streptotsid, norsulfazol, ftalazol, sulgin). 

Benzosulfamid(furosemid,pantosid,xloramin B) hosilalariga kirgan dori moddalari 

tahlilini aniqlash.   

Ishdan  maqsad:  Sulfanilamidlar  guruhiga  kiruvchi  dori  moddalar  tahlili.  (streptotsid, 

norsulfazol,  ftalazol,  sulgin).  Benzosulfamid(furosemid,pantosid,xloramin  B)  hosilalariga 

kirgan dori moddalari tahlilini o‗rgatishdan iborat.  

Masalaning  qo„yilishi:  Sulfanilamidlar  guruhiga  kiruvchi  dori  moddalar  tahlili. 

(streptotsid,  norsulfazol,  ftalazol,  sulgin).  Benzosulfamid(furosemid,pantosid,xloramin  B) 

hosilalariga kirgan dori moddalari tahlilini aniqlash lozim. 

Ishni bajarish uchun namuna 

Butamid (Butamidum) 

N-(p-metilbenzolsulfonil) – N’- n-butilmochevina 

 

 

C



12

H

18



N

2

O



3

S                                                                                          M.m.  270.35 

 

Butamid hidsiz, oq kristall kukun, suvda deyarli erimaydi, 95% li spirtda eriydi, aseton va 



xloroformda yengil eriydi, efirda esa kam eriydi. U 126-130

o

 C haroratda suyuqlanadi. 



 

 

Xlorpropamid  (Chlorpropamidum) 

 

N- (p-xlorbenzolsulfonil)-N’-propilmochevina 



Cl

S

O



O

NH

C



NH

O

C



3

H

7



 

Xlorpropamid hidsiz, oq kristall kukun, suvda erimaydi, 95% spirt, xloroform, aseton va 

benzolda eriydi, efirda esa erimaydi. U 126-130

o

 C haroratda suyuqlanadi. 



Bukarban oq kristall kukun, suvda deyarli erimaydi, 95% li spirtda, suyultirilgan kislota 

va ishqorlarda eriydi. 



Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

395 


Butamid, xlorpropamid, siklamid glibenklamid va ukarbanning chinligi quyidagi umumiy 

reaksiyalar  yordamida  aniqlanadi:  ularni  natriy  yoki  kaliy  gidroksid  eritmasibilan 

qaynatilganda  ammiak  va  turli  aminlar  (butilamin,  propilamin,  siklogeksilamin)  ajralib 

chiqadi.  Ularni  hididan  yoki  ammiakni  suv  bilan  ho’llangan  qizil  lakmus  qog’ozini  ko’k 

rangga bo’yashidan bilinadi. 

 

 



 

Ushbu  reaksiya  bo’yicha  bukarban,  butamidga  o’xshash  butilamin  va  ammiak, 

glibenklamid esa siklamid kabi siklogeksilamin bilan ammiak ajratib chiqaradi. 

Yuqorida  nomi  keltirilgan  diabetga  qarshi  barcha  dori  moddalari  tarkibidagi  organik 

birikkan  oltingugurtni,  xlorpropamid  va  glibenklamidlarda  esa  organik  birikkan  xlorni 

aniqlanadi.  Buning  uchun  ularni  odatdagicha  kaliy  va  natriy  karbonat  hamda  kaliy 

nitratdan iborat aralashma bilan aralashtirgan holda chinni idishchalarda yuqori haroratda 

kuydirib parchalanadi. So’ngra idishdagi qoldiqni eritib, undagi sulfat ionini xlorid kislota 

muhitida bariy sulfat holida, xlor ionini esa eritmaning boshqa bir qismidan nitrat kislota 

muhitida  kumush  xlorid  holida  ch’ktirib  aniqlanadi.  Preparatlardagi  organik  birikkan 

oltingugurt  va  xlorni  Davlat  farmakopeyasi  (XI  nashr  II  qism)  bo’yicha  kislorod 

atmosferasida kuydirish orqali parchalab aniqlash mumkin. 

Butamid,  siklamid  va  xlorpropamidlarni  50%  li  sulfat  kislota  eritmasi  bilan  ma’lum 

vaqtgacha  qaynatib  gidrolizlantirilsa,  butamid  va  siklaid  p-  toluolsulfamid,  xlorpropamid 

esa  p-  xlorbenzolsulfamid  ajratib  chiqaradi.  So’ngra  ularni  muz  usida  sovitish 

yordamidakristall  holida  cho’ktirib  olinadi  va  suyuqlanish  harorati  tekshirib  ko’riladi.  p- 

toluolsulfamid 135-138

o

 C haroratda p- xlorbenzolsulfamid esa 143-144



o

 C da suyuqlanishi 

lozim. 

 


Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

396 


 

Cho’kma  ajratib  olingan  suyuqlikka  natriy  giroksid  eritmasi  qo’shilganda  butilamin, 

siklogeksamin va xlorpropaminning o’ziga xos hidi keladi. 

 

 



Glibenklamidning  chinligini  aniqlashda  spektrofotometrik  usuldan  ham  foydalanish 

tavsiya  qilinadi.  Uninig  spirtdag  eritmasi  274  va  310  nm  to’lqin  uzunlik  sohasida 

maksimum  nur  yutish  ko’rsatkichiga  ega.  Glibenklamidning  chinligi  yupqa  qatlami 

xromatografiya  usuli  bo’yicha,  uni  asetondagi  eritmasini  maxsus  tayyorlangan  standart 

eritma  bilan  taqqoslab  aniqlanadi.  Preparatning  xromatogrammasini  olishda  erituvchi 

sifatida  aseton  bilan  geksandan  iborat  aralashma  ishlatiladi.  Xromatogrammani  ochishda 

konsentrlangan  perxlorat  kislotasidan  foydalaniladi.  Uni  purkab  quritgandan  so’ng 

xromatogrammada hosil bo’lgan dog’ ultrabinafsha nur oqimida havo ranglanib tovlanadi. 

Bukarbanni  chinliginianiqlashda  undagi  aromatik  aminoguruh  bo’yicha  qizil  rangli 

azobo’yoq  hosil  qilish  reaksiyasidan  foydalaniladi.  Bu  reaksiya  bilan  bukarban  boshqa 

alkilureidbenzolsulfokislota guruhiga kiruvchi preparatlardan farqlanadi. 

 


Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

397 


 

Bukarbanni chinligini yana spektrofotometrik usul bo’yicha ham aniqlash mumkin. U 268 

nm to’lqin uzunligida maksimum nur yutish ko’rsatkichiga ega. 

Butanid,  xlorpropamid  va  siklamidlarning  miqdorini  neytrallash  usuli  bo’yicha 

aniqlanadi.  Bunda  preparatlarning  spirtdagi  eritmasi  timolftalein  ishtirokida  quyidagi 

umumiy kimyoviy tenglama bo’yicha havo rangga o’tgunga qadar, natriy gidroksidning 0.1 

mol/l eritmasi bilan titrlanadi.  

 

Nazorat savollari 

8.

 



Muammoli ta‘lim texnologiyalarining o‗qitishdagi ahamiyati. 

9.

 



Muammoli ta‘lim turlari 

10.


 

Muammoli vaziyat metodi 

11.

 

Muammoli ta‘lim texnologiyalarining qanday imkoniyatlarga ega? 



12.

 

Muammoli vaziyatlarni hal qilish necha bosqichda kechadi? 



13.

 

Muammoli vaziyatning turlari 



14.

 

Muammoli vazifalarni tashkil qilish. 



 

Foydalanilgan adabiyotlar 

1.

 



A.N.Yunushodjaev,  Q.A.Ubaydullaev  va  b.  Dori  vositalarini  zamonaviy  tahlil  usullari.  

Toshkent, «Extremum press», 2010 

2.

 

Ibodov A.Yu. Farmatsevtik kimyo. I va II tom., Toshkent, Abu Ali ibn Sino, 1996 y. 



3.

 

Belikov V.G. Farmatsevticheskaya ximiya, M., ―MEDpress-inform‖,  2009 g. 



4.

 

Arzamassev A.P. Farmatsevticheskaya ximiya, M.,‖GEOTAR-Media‖, 2008 g.  



5.

 

Davlat farmakopeyasi XI nashr, T 1,2 M. 1987, 1990 y. 



 

22-LABORATORIYA MASHG„ULOT: 5 – nitrofuran xosilasi bo‟lgan dori 

moddalarning taxlili. (furadonin, furazolidon, furatsilin)ni aniqlash.   

Ishdan  maqsad:  5  –  nitrofuran  xosilasi  bo‘lgan  dori  moddalarning  taxlili.  (furadonin, 

furazolidon, furatsilin)ni o‗rgatishdan iborat.  



Masalaning  qo„yilishi:  5  –  nitrofuran  xosilasi  bo‘lgan  dori  moddalarning  taxlili. 

(furadonin, furazolidon, furatsilin)ni aniqlash lozim. 



Ishni bajarish uchun namuna 

Тасвирланиши.  

Фурацилин ҳидсиз, тахир мазали, сарик ёки бироз яшилрок-сарик mayda kristallik 

kukun  ,  сувда  жуда  кам (1:5000)  ,  95%  li  spirtda  kam;  efirda  dеyarli  erimaydi;  ishqor 

eritmasida eriydi. 

Фуразолидон  ҳидсиз,  бироз  тахиррок,  сарик  ёки  яшилрок-сарик  кукун,  сувда  ва 

эфирда эримайди, спиртда жуда кам эрийди. 



Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

398 


Фурадонин  ҳидсиз,  тахир  мазали,  сарик  ёки  тўк  сарик  кристалл  кукун,  сув  ва 

спиртда кам эрийди. 



Фурагин ҳидсиз, тахир мазали, сарик ёки тўк сарик кристалл кукун, сув ва спиртда 

жуда кам, диметилформамидда кийин эрийди. 



Эрувчан  фурагин  ҳидсиз,  тахир  мазали,  тўк  сарик  ёки  кўнгир-сарик  кристалл 

кукун, сувда эрийди, спиртда кам эрийди, эфирда эримайди. 



Амиодарон гидрохлорид Оқ ёки деярли оқ микрокристаллик кукун. Метилен 

хлоридда осон, метанол, этанолда эрийди, гексан ва сувда жуда кам эрийди. 

Суюқланиш харорати 159-163

0

С. 



Чинлигини аниклаш. 1. Ишкор эритмалари таъсирида рангли бирикмалар ҳосил 

бўлиш  реакцияси.  Препаратларнинг  барчасининг  ранги,  натрий  гидроксид 

эритмаси  таъсирида  тўкланиб,  қизил,  тўк  сариқ,  жигар  ва  қўнғир  рангга 

ўтади.  Ишқор  таъсирида  уларда  ранг  ўзгариши  фуран  ҳалқасининг  «очилиб» 

кетиши  ва  ундаги  нитрогуруҳнинг  псевдонитро  шаклида  туз  ҳосил  қилиши 

ҳисобига деб тушунтирилади. 

 

2.  Фурацилин  молекуласида  семикарбазид  қолдиғи  борлиги  учун  уни  натрий 



гидроксид эритмаси билан киздирганда аммиак ажратиб чиқаради. Уни ҳидидан 

ёки  сув  билан  ҳўлланган  қизил  лакмус  қоғозини  кўк  рангга.  бўялишидан 

билинади. 

 

Фурацилин  ушбу  реакция  бўйича  фуразолидон,  фурадонин  ва  фурагинлардан 



фарқланади.  

Аслида бу реакция куйидаги тартибда кетса керак. 

 

3.

 



Эрувчан  фурагиндаги  К

+

  рангсиз  алангани  бинафша  рангга  бўяши  ёки  вино 



кислотаси билан ок чўкма ҳосил бўлиш реакцияси оркали аникланади. 

3.

 



5-  нитрофуран  қатор  препаратларни  ацетон  ёки  диметилформамиддаги 

эритмаларининг калий гидроксиднинг спиртдаги эритмаси билан турли рангли 

бирикмалар  ҳосил  қилишидан  уларнинг  чинлигини  аниқлашда  кенг 

фойдаланилади. 



Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

399 


Препаратларнинг  турли  шароитда  ишқорлар  билан  рангли  бирикмалар 

ҳосил қилиши жадвалда келтирилган. 

 

Тозалигини аниклаш. 



Бу ерда кўрилаётган препаратларнинг тозалигини чуқур текширишга жуда катта 

аҳамият берилади. Уларнинг таркибида ёт модда сифатида хлорид, сульфат, оғир 

металл,  маргимуш  ва  бошқа  ионлар  бор-йўқлиги  текшириб  кўрилади.  Фурацилин 

таркибига  ёт  модда  сифатида

 

унинг  синтезида  ишлатиладиган  семикарбазид 



қўшилиб  қолган  бўлиши  ҳам  мумкин.  Уни  аниқлаш  учун  препаратни  сув  билан 

чайқатиб  фильтрланади.  Фильтратга  Фелинг  суюқлиги  қўшиб,  қайнагунча 

қиздирилади. Бунда қизил чўкма ҳолида мис  I оксид ҳосил  бўлмаслиги  керак.  Акс 

ҳолда препарат таркибида ёт модда семикарбазид борлигини билдиради. 

 

 

Фуразолидонни  таркибида  юқорида  кўрсатиб  ўтилган  ёт  моддалардан  ташкари, 



бензой альдегиди ва ацетат кислотасига хос реакция қилиб кўрилади. Бунинг учун 

препаратга суюлтирилган сульфат кислота қўшиб қиздирилганда, бензой альдегид 

ёки  сирка  кислота  ҳиди  келмаслиги  керак.  Фурагиннинг  таркибида  кўшимча  ёт 

модда  сифатида  5-  нитрофурилакролеинни  текшириб  кўрилади.  Препаратни 

бензол  билан  чайқатиб  фильтрланади.  Сўнгра  фильтратга  калий  гидроксиднинг 

спиртдаги эритмаси қўшилганда, қўнғир ранг ҳосил бўлмаслиги керак. 

Давлат  фармакопеяси  фурацилинни  йодометрик  усул  бўйича  аниқлашни 

тавсия  қилади.  Бунинг  учун  маълум  миқдордаги  препарат  эритмасига  аниқ 

ҳажмда  йоднинг  0,01  моль/л  эритмасидан  ортиқча  ва  маълум  ҳажмда  натрий 

гидроксид  эритмаси  қўшилади.  Суюқликка  1—2  минутдан  сўнг  хлорид  кислота 

қўшилади ва реакцияга киришмай қолган йоднинг ортиқчаси крахмал индикатори 

иштирокида натрий тиосульфатнинг 0,01 моль/л эритмаси билан титрланади. 

Препара

тнинг 


нони 

Реактив ва реакцнянинг натижаси 

ИаОН нниг 

сувдагн 

эритм^си 

таъсирида ранг 

ўэгарнши 

препаратнинг 

днмстилфорнаниддаги 

эритнаснга ҚОН нинг 

спиртдагн эритиаси 

таъ-снрида ранг 

ўэгарнши 

препаратнинг 

ацетондаги 

эритнасига ҚОН нн 

спиртдаги эритмаси 

таъснрнда ранг 

ўзгариши 

Фурацилл


ин 

Фуразоли


дон 

Фурадони


н 

Фурагин 


Қизил-қовоқ ранг 

қиздирилганда 

қўнгир ранг тўқ 

қизил ранг 

секин-аста қўнғир 

рангга ўтувчи тўк 

сариқ ранг 

бинафша ранг, пробирка 

деворларида эса қнзил 

бинафша ранг пайдо 

бўлади. 

бинафша ранг, пробирка 

деворларида кўк ранг 

пайдо бўлади 

сариқ-жигар ранг, 

пробирка деворларида 

жигар ранг пайдо бўлади. 

тўк қизил ранг, 30 минут 

ўтгач қизил чўкма ҳосил 

бўлади 


тўқ қизил ранг 

қўнғирроқ рангга 

ўтувчи қизил ранг 

аввал қўнгир рангга, 

кейинчалик қўнғир 

чўкмага ўтувчи сариқ-

яшил ранг 

қизил чўкма 



Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

400 


 

Суюқликдаги йоднинг ортиқчаси натрий гидроксид билан ўзаро  реакцияга 

киришган ҳолда натрий гипойодид тузи шаклида бўлади. 

 

Шунинг  учун  ҳам  аралашмага  суюлтирилган  хлорид  кислота  таъсир 



эттириб, сўнгра ажралиб чиққан эркин йодни натрий тиосульфат эритмаси билан 

титрланади. 

 

5

100



500

)

(









a

K

T

V

V

X

и

н

:  


;

4

М



Э

 



Фурадонин  ва  фуразолидоннинг  миқдори  Давлат  фармакопеяси  талабига  кўра 

фотоколориметрик усул бўйича  аниқланади. Бу усул препаратларнинг ишқорлар 

таъсирида  ҳосил  қиладиган  рангли  бирикмаларининг  оптик  зичлигини  ўлчаб 

аниқлашга  асосланган.  Масалан,  фурадонинни  натрий  гидроксид  эритмаси 

таъсирида  тўқ  қизил  ранг,  фуразолидонни  эса  диметилформамиддаги  эритмаси 

калий гидроксиднинг спиртдаги эритмаси билан бинафша ранг ҳосил қилишидан 

фойдаланилади.  Фурацилинни  ҳам  натрий  гидроксид  эритмаси  билан  тўқ  сариқ 

рангли  бирикма  ҳосил  қилишидан  фойдаланиб,  фотоколориметрик  усулда 

аниқлаш мумкин. Шунингдек фурадониннинг миқдорини сувсиз муҳитда кислота-

асос  титрлаш усули  бўйича ҳам аниқлаш мумкин. Бунда,  унинг  диметилформамид 

ва диоксан аралашмасидаги эрнтмаси тимол кўки индикатори иштирокида натрий 

метилатнинг 0,1 моль/л эритмаси билан титрлаб аниқланади

.


Download 3.34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   38




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling