£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

Payg’ambar 

noiblari- to’rt 

choriyorlar 

¾  Hazrat Abu Bakr Siddiq (632-634) 

¾  Hazrati Umar (634-646) 

¾  Hazrati Usmon (646-656) 

¾  Hazrat Ali (656-661) 

 

Mazkur choriyorlar hukmronligi davrida Xalifalik tarkibiga  Shom, Iroq, 

Yaman va boshqa hududlar qo’shib olindi. Umaviylar davrida (661-750) Arab 

xalifaligi hukmronligi shu qadar katta hududlarga yoyildiki, uning tarkibiga  

G’arbda Misr, shimoliy Afrika erlari, Andaluziya  (hozirgi Ispaniya), shimoli  

sharqda Kichik Osiyoning katta qismi, Eron va shimoliy-g’arbiy Hind sarhadlari 

kirar edi.  

VII asr o’rtalariga kelib  xalifalik e’tibori  O’rta Osiyo erlarini bosib 

olishga qaratiladi. 651 yilda arablar jangsiz Marv shahrini egallaydilar, so’ngra 

Amudaryogacha bo’lgan hududlar istilo qilinadi. Arablar bu hududlarni Xuroson 

deb ataydilar. Bu viloyat Arab xalifasi tomonidan tayinlanadigan noib orqali 

boshqariladi. Noib qarorgohi Marvda joylashgan edi. Arablar Amudaryodan 

shimoldagi boy viloyatlarni istilo etishga tayyorgarlik ko’radilar. Bu erlarni 

arablar Movarounnahr, ya’ni daryoning narigi tomoni deb ataganlar. Vatanimiz 

sarhadlarida arablar istilosi jarayoni ikki bosqichda amalga oshirilganligini 

ta’kidlab o’tmoq joizdir. Uning birinchi bosqichi - VII asrning ikkinchi yarmiga 

to’g’ri keladi. Bu davrda ayrim arab lashkarboshlari qo’shini Amudaryo 

atrofidagi hududlarga bir necha bor hujumlar uyushtirib, bu erlarning boyliklarini 

talab, ma’lum o’ljalarni qo’lga kiritib, ortga qaytganligini kuzatish mumkin. 

Bundan ko’zda tutilgan asosiy maqsad- bu hududlarni yaqin kelajakda bosib 

olishga tayyorgarlik  ko’rish edi. Masalan, arab lashkarboshlari Ziyod ibn Abu