15 Мавзу. Нарх шаклланиши бўйича єарорлар єабул єилиш


Харажатларни маєсадли іисоблаш асосида нарх белгилаш


Download 237 Kb.
bet7/15
Sana20.06.2023
Hajmi237 Kb.
#1632049
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   15
Bog'liq
мавзу15

4. Харажатларни маєсадли іисоблаш асосида нарх белгилаш
Сотиш нархини белгилаш учун харажатлар асос єилиб олинадиган харажатлар – плюс сифатидаги нарх белгилаш ўрнига нархни белгилаш жараёни іаєиєатан бошєа томонидан харажатларни маєсадли калькуляциялаш каби бошєа ёндашувдан фойдаланиш мумкин. Бу іолда сотиш нархини белгилашдан бошланади, сўнгра ундан меъёрий ёки талаб єилинадиган фойда маржаси чиєариб ташланади ва маісулотнинг маєсадли таннархи маълум бўлади. Бундан кўзланган асосий маєсад бўлажак харажатлар маєсадли харажатлардан ошиб кетмаслигини кафолатлашдир.
Kato (1993й.) маєсадли іисобни єуйидагича таърифлайди: «Янги маісулотнинг іаёти даврида ишлаб чиєаришнинг дизайнининг ва маісулотни такомиллаштиришнинг харажатларини камайтириш учун іар єандай јоядан фойдаланиб, сифат, ишончлилик ва харидорнинг бошєа эітиёжларини єўллаб-єувватлаб, чиєимларни камайтиришга єаратилган фаолиятдир. Лекин бу фаєат харажатларни камайтириш эмас, балки стратегик менежмент тизимининг бир єисмидир».
Харажатларни маєсадли калькуляциялаш чојидаги босєичларни умумлаштирилган тарзда єуйидагича тасаввур єилиш мумкин.
1-босєич: харидорлар ўзларига таклиф єилинаётган маісулотни харид єилишга тайёр туриш маєсадли нархни аниєлаш.
2-босєич: маєсадли харажатларни аниєлаш учун маєсадли нархдан фойданинг маєсадли маржини чиєариш
3-босєич: маісулот ишлаб чиєариш учун зарур бўладиган іаєиєий харажатларни баіолаш
4-босєич: агар баіоланган іаєиєий харажатлар маєсадли харажатлардан ошиб кетса, іаєиєий харажатларни маєсадли харажатларга єадар камайтиришга ёрдам берадиган усулни излаш.
Биринчи босєич бозорни тадєиє этишни талаб єилади ва шу тадєиє давомида истеъмолчилар таілил єилинаётган маісулотни, унинг шу маісулотга ўхшаш бошєа маісулотлар ва уларнинг нархига нисбатан єимматлигини єандай єабул єилишларини аниєлаш зарур бўлади. Маєсадли фойда маржи миєдори умуман ташкилот учун инвестицияга режалаштирилаётган тушумга ва шу тушумларнинг фоиз улуши сифатида фойда миєдорига бојлиє. Шундан сўнг умумий миєдор іар бир маісулот учун маєсадли фойдалар кўрсаткичларига ажратилиши мумкин ва бу фойдалар маєсадли нархлар єийматидан олинади, бунинг натижасида маєсадли харажатлар аниєланади. Сўнгра маєсадли харажатлар єиймати іаєиєий харажатлар баіоси билан єиёсланади. Агар іаєиєий харажатлар ошиб кетган бўлса, аниєланган фарєни тугатиши мумкин бўлган усуллар єараб чиєилади. Бунинг учун, масалан, маісулотни лойиіалаганлар унинг конструкциясини ўзгартириб, ишлаб чиєариш арзонроє тушадиган бўлишига іаракат єилишади, ишлаб чиєариш жараёнида банд бўлган мухандислар эса ишлаб чиєариш самарадорлиги ортадиган усулларни єўлланишга іаракат єиладилар.
Бу ёндашувнинг маєсади— іаєиєий харажатларни маєсадли єиймат даражасигача камайтиришдир, лекин бундай усуллар ёрдамида камайтириш мумкин бўлмас, шундай іолатда іам янги маісулотни бозорга чиєариш тўјрисида єарор єабул єилиш мумкин. Менеджерлар доимий яхшилаш жараёни ва янада тўлароє билим келгусида, тез орада, маісулот бозорга чиєарилгандан кейин маєсадли харажат даражасига чиєиш мумкинлигига ишонсалар бундай вариант мумкин бўлади. Воєеаларнинг бундай ривожланиши кутилмаса, маісулот бозорга чиєарилмайди.
Харажатларни маєсадли калькуляциялашнинг асосий афзаллиги шу билан бојлиєки, бозор омиллари ва истеъмолчилар талабларини тадєиє этиш сотиш нархини белгилашга асос бўлади, харажатлар—плюс ёндашувида эса харажатлар асосий омил бўлади. Харажатларни маєсадли калькуляциялашнинг яна бир афзаллиги – у лойиіачилар, ишлаб чиєариш мухандислари ва маркетинг, молиялаш бўлимлари мутахассисларининг іамкорлигини талаб єилади ва улар маісулотни лойиіалаш босєичидаёє харажатларни бошєариш учун куч-јайратларини бирлаштирадилар. Айни шу босєичда харажатларни энг кўп самара билан бошєариш мумкин, чунки маісулот ишлаб чиєариш билан бојлиє кўп жиіатлар бўйича іали узил-кесил єарор єабул єилинмаган бўлади.
Харажатларни маєсадли калькуляциялаш оддий товарларга іамда кўп миєдорда сотила-диган товарларга нарх белгилаш учун єўл келади. Бу ёндашув іали чиєарилмаган маісулот-га харажатларни, яъни келгусидаги харажатларни бошєариш имконини берадиган механизмдир.
Мисол:
Компания бозор нархи 23 ш.б. ни ташкил єиладиган маісулотни ишлаб чиєаришни режалаштирмоєда. Ишлаб чиєариш ва сотиш іажми 10 000 дона даражасида режалаштирилган. Тўла чиєимларга устама 15 % ва шу маісулотда ишлаб чиєаришда содир бўладиган маъмурий ва сотув сарфлари 1 йилда 50 000 ш.б.ни ташкил єилади

Сотиш (10 000 б. х 23 ш.б.) минус

230 000

Устама (230 000 - (230 000/1,15)

30 000

Маъмурий ва сотиш сарфлари

50 000

Маєсадли ишлаб чиєариш харажатлари -жами

150 000

Маісулот бирлигига маєсадли ишлаб чиєариш харажатлари (150 000 ш.б./10 000 д.)

15

Компания іар донасининг ишлаб чиєариш таннархи 15 ш.б. ёки ундан кам бўладиган маісулот ишлаб чиєариши лозим.
Ишлаб чиєариш 300 000 ш.б. инвестицияни талаб єилади, компания инвестиция єилинган капиталга 15% фойда олишни режалаштирмоєда, дейлик. У іолда маісулот бирлигига маєсадли ишлаб чиєариш харажатлари єуйидагича бўлади:

Сотиш (10 000 д. х 23 ш.б.) минус

230 000

Устама (300 000 ш.б. х 15 %)

45 000

Маъмурий сарфлар ва сотиш чиєимлари

50 000

Маєсадли ишлаб чиєариш харажатлари -жами

135 000

Маісулот бирлигига маєсадли ишлаб чиєариш харажатлари (135 000 ш.б./10 000 д.)

13,5


Download 237 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling