A. B. Pardayev, D. B. Urinbaeva, D. A. Islamova. O’zbek terminologiyasi

3-topshiriq. Mavzu yuzasidan 15 slayddan kam bo‘lmagan 
prezentatsiya yoki videorolik yarating.
4-topshiriq. Mavzuni «Blum moychechagi» usulida tahlil qiling.
1-gulbarg, oddiy savollar: kim? nima? qayer? qachon? qanday? 
2-gulbarg, aniqlashtiruvchi savollar: «Sizning aytishingizcha, ...», 
«Agar 
sizni 
to‘g‘ri 
tushungan 
bo‘lsam,...», 
«Balkim 
adashayotgandirman, ammo siz .... dedingiz». 
3-gulbarg, tushuntiruvchi savollar: Nima uchun…. bo‘ldi? 
4-gulbarg, ijodiy savollar: «Agar….bo‘lsa, nima qilar edi?», «Siz 
nima deb o‘ylaysiz……bo‘lsa, nima bo‘ladi?». 
5-gulbarg, baholovchi savollar: «Nima uchun bu salbiy, bu 
ijobiy?», «Bu narsa bunisidan nima bilan farq qilardi?» 
6-gulbarg, amaliy savollar: «Buni qanday qo‘llash mumkin?», 
«Bunday hollarda nima qilish mumkin?» kabilar. 
3.3. Terminlarning nominativ vazifasi 
Reja: 
1. Terminning nominativ vazifasi. 
2. Terminotizimning kategorial xususiyati. 
3. Terminlarning munosabatlari va funksiyalari. 
Tayanch tushunchalar: terminologik ma’no, umumiste’moldagi 
so‘z, funksional ko‘chishi, funksional aloqa, metafora, nominatsiya, 
kommunikatsiya jarayonlari. 

---

A.B.Pardayev, D.B.Urinbayeva, D.A.Islamova. O’zbek terminologiyasi 
138 
So‘z sof leksik sathning birligi sifatida vazifasiga ko‘ra nominativ 
vosita bo‘la olishi bilan tavsiflanadi. So‘zning ma’nolarida borliqdagi 
obyekt va hodisalarning umumlashma obrazi haqida tasavvur va axborot 
bor. 
O‘z ma’nosiga ko‘ra murakkab hosila hisoblanmish so‘z nisbatan 
kichik birliklar leksik-semantik variantlar majmuidan iborat mazmuniy 
qurilmadir. So‘zning valentligi grammatik sathda ham, leksik sathda 
ham o‘rganilishi mumkin. Boshqacha aytganda, valentlik – bu so‘zning 
so‘z birikmasida voqelanadigan leksik-grammatik imkoniyatlaridir. 
Tilning leksik tizimini o‘rganishga bag‘ishlangan tadqiqotlar 
terminologik va umumadabiy leksika o‘zaro muhim va uzviy aloqada 
bo‘lishini ko‘rsatadi: termin va umumiste’mol so‘zlar bir-biridan 
ajralgan holda mavjud bo‘lmaydi; u orasidagi aloqalar unsurlar bilan 
ayirboshlashga, bir-biriga o‘tib turishga va o‘zaro ta’sirning turli-tuman 
shakllariga olib keladi. Bu murakkab jarayonlarning ko‘rinishlaridan biri 
terminologiyaning umumiste’mol so‘zlari hisobiga boyishidir. Til yangi 
paydo bo‘lgan so‘zlar hisobiga emas, balki o‘zining mavjud unsurlari 
yordamida rivojlanadi. 
Termin leksik birlik sifatida muayyan bilim sohasining ilmiy va 
texnikaviy tushunchasini nomlash funksiyasini hamda kommunikativ va 
kognitiv funksiyani bajaradi, ya’ni terminologiyaning xususiyati konkret 
bilishni namoyon etish xususiyati bilan oldindan belgilanadi. 
Tilshunoslikda doimo bahs-munozaralarga sabab bo‘lib kelayotgan 
muhim masalalardan biri – so‘z bilan terminning o‘zaro munosabati