Ankara üNİversitesi fen biLİmleri enstiTÜSÜ
Download 1.39 Mb. Pdf ko'rish
|
|
4.1 Dinamik Model
Akarsu sistemleri ile haliçlerdeki taşınım mekanizmaları göl ve denizlerdekine göre daha iyi tanımlanabilir. Bu nedenle akarsu sistemlerine ait su kalite modelleri göl ve denizlere ait modellerden daha güvenilir sonuç verir. Akarsu sistemlerinde mevcut olan biyolojik, kimyasal ve fiziksel etkileşimler ve tepkimeler göl ve denizlere göre daha iyi tanımlanmıştır. Aşağıda, bir akarsudaki kirlilik göstergeleri hakkında bilgiler yer almaktadır. a) Çözünmüş Oksijen Akarsulardaki en önemli parametre çözünmüş oksijendir. Oksijen, sudaki yaşamın temelini oluşturur. Su içinde yürüyen fotosentez olayları sonucu oluşan oksijen, suyun oksijen ile doygun hale gelmesini sağlar. Bu olaylar güneş ışığı ve karbon dioksit varlığında gerçekleşir. Bakteriler oksijeni kullanarak biyolojik parçalanmayı meydana getirirler. Su içinde çözünmüş olarak bulunabilen doygun oksijen derişimi, su ile temas halinde bulunan havadaki oksijen kısmi basıncı, su içinde çözünmüş olarak bulunan tuzların derişimi ve suyun sıcaklığına bağlıdır. Tuz derişimi arttıkça oksijenin 27 çözünürlüğü azalır. Sıcaklık arttıkça bütün gazlarda olduğu gibi su için de çözünürlükte azalma görülür. Çözünmüş oksijen derişiminde etkili olan faktörler Şekil 4.2’de görülmektedir. Bileşenlerin birbirleriyle olan ilişkileri matematiksel olarak aşağıda ifade edilmiştir. b) Azot döngüsü: Su içinde azot genellikle amonyum, nitrit ve nitrat halinde bulunur. Amino gruplar, toprak içinde çürüyen bitkisel proteinlerden kaynaklanır. Amonyum iyonu, başlıca ürenin ve atmosferdeki azotun bitki köklerinde tutulması ile oluşur. Bu iyon suda bulunan bazı mikroorganizmaların etkisiyle nitrat ve nitrite dönüşür. Bazı bakteriler de denitrifikasyon sonucu nitrat ve nitriti anaerobik olarak moleküler azota dönüştürür. Doğal sularda bulunan nitrit kısa zamanda nitrata yükseltgenir. Organik bir kirletici kaynağın akarsuyu kirlettiği noktadan itibaren azotlu bileşiklerde meydana gelen değişim Şekil 4.3’te görülmektedir. Şekilden de anlaşılacağı gibi kirlenme noktasından itibaren organik azot hızla azalmakta ve tükenmektedir. Amonyum azotu kirlenmeye bağlı olarak bir artış gösterdikten bir süre sonra azalmaya başlamaktadır. Nitrit azotu kirlenme noktasından belirli bir mesafe sonra önce hızlı bir artış gösterdikten sonra yine azalmakta ve nitrat azotu da azot çevrimine bağlı olarak nitritin artış gösterdiği mesafeden daha sonraki bir noktada artarak devam etmektedir. 28 Şekil 4.2 Çözünmüş oksijen dengesi ve etkili parametreler (Brown and Barnwell 1987) Download 1.39 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|