Ankara üNİversitesi fen biLİmleri enstiTÜSÜ

 
 
Fosfat, gübre olarak tarımda fazla miktarda kullanılır. Dolayısıyla sulama yapılan 
bölgelerin boşaltma suları aşırı miktarda fosfat içerebilir. Diğer taraftan fosfat, deterjan 
ürünleri içinde katkı maddesi olarak kullanıldığından evsel atık sulardan yüzeysel sulara 
karışır. Genellikle gıda sanayi atık sularında fosfora rastlanır. Doğal sulara karışan 
fosforlu sular, ‘ötröfikasyon’a sebep olur. 
 
 
d) Katı madde 
 
Kalıntı ve katı madde miktarı, suların fiziksel durumunun bir göstergesidir. 
 
 
e) Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) 
 
 
Şehir yada organik endüstriyel atık suların kuvvetini tanımlamak için en çok kullanılan 
kirlilik faktörüdür. Biyokimyasal oksidasyon, su içinde bir yanma olayı olup bu olay 
sırasında ÇO kullanılır. Ne kadar fazla oksijen sarf ediliyorsa sudaki organik madde 
miktarı o kadar fazladır. Hem kullanılmış hem de yüzeysel suların organik madde 
içeriğinin belirlenmesi için en çok kullanılan yöntem 5 günlük BOİ’dir. BOİ
5
, kirli bir 
suyun kendiliğinden temizlenmesi sırasında 20 
o
C sıcaklıkta 5 gün içinde tüketilen 
oksijen miktarı olarak tanımlanır. Biyolojik tepkimelerin hızı çok yavaştır. Örneğin 
evsel atıksular içinde bulunan organik bileşiklerin ancak % 65’i 20 
o
C sıcaklıkta 5 gün 
içinde parçalanabilir. Organik bileşiklerin tam olarak parçalanabilmesi için uzun zaman 
gerekir. Söz konusu olan tepkimeler 1. mertebendir ve tepkime hızı derişimle doğru 

---

 
31
orantılıdır. Eğer su içinde azotlu bileşikler varsa BOİ’nin zamanla değişimi aşağıdaki 
şekilde gösterildiği gibi gerçekleşir (Şekil 4.4). Azotlu bileşikler tepkimeye yaklaşık 
olarak 8–10 gün sonra başlar.  İlk 5 gün içinde azotlu bileşiklerin BOİ üzerine etkisi 
yoktur. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şekil 4.4  Azotlu bileşikler içeren sularda BOİ’nin zamanla değişimi (Tanyolaç ve 
Çelebi 1992) 
 
 
f) Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ)