Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

11 Kastueva-Jan T. R ossiya oliy ta’iimining «yorqinligi va qashshoqligi №, 
R ossiya va MDH b o ‘yicha tadqiqotlar dasiuri, №14, 2006-yil, sentyabr.
12 ITM ning 2007-yildagi oliy ta ’lim tizim i b o 'y ich a Ma'ruzasidan, 2- bob-
36

---

ular mutaxassis tayyoriash darajasi hamda sifatini oshirishga 
qiziqmaydilar.
1- q o ‘shimcha. Oliy o'quv yurtlarining ilmiy-metodik 
texnikaviy bazasi
Iqtisodiy oliy o ‘quv yurtlari o ‘qituvchilari bilan chuqur 
suhbatlashish jarayonida o !qituvchilaming 57 foizi kornpyuterlar 
va jihozlangan auditoriyalar sonining yetarli emasligi sababli 
o ‘qitishning yangi metodlaridan foydalanish muammo ekanligini 
qayd etdilar. K o ‘pgina o ‘quv yurtlari da m ashg‘ulotlarda va 
mustaqil ishlash jarayonida bilim olishning eng tezkor, imkonli va 
interaktiv usuli bo ‘lgan Intemetdan juda kam foydalaniladi.
Kutubxonalarda kitob fondi har yili to ‘ldirilishiga qarainasdan 
sifatli 
o ‘quv 
materiallari 
bilan 
ta ’minlash 
ham on 
o ‘tkir 
muammoligicha qolmoqda. Darsliklami ishlab chiqish va chop 
etish m a’muriy tartibda amalga oshiriladi. Mualliflarni moddiy 
rag‘batlantirish 
zaifligi, 
oxir-oqibatda 
o ‘quvmetodik 
adabiyotlaming sifati juda past b o ‘lishiga olib kelmoqda. 0 ‘quv 
adabiyotlari bilan ta ’minlash masalasi milliy maktablar, litseylar va 
kollejlami 
tamomlayotgan 
abiturientlaming 
lotin 
yozuvida 
o ‘qiganliklari tufayli yanada murakkablashadi. Zero oliy o ‘quv 
yurtlari kutubxonalaridagi darsliklarning asosiy qismi, shuningdek 
Internet-saytlar va bosma nashrlar asosan kirillcha harflarda chop 
etilgan, y a’ni maktablar, kasb-hunar kollejlari va akademik 
litseylarning bugungi bitiravchilari ulardan juda qiyinchilik bilan 
foydalanish] ari 
mumkin. 
Ayrim 
hollarda 
talabalar nafaqat 
qo‘shimcha adabiyotga, balki eng zarur darsliklar to ‘plamiga Oliy 
o ‘quv 
yurtlarining 
o'quv-m etodik 
adabiyotlar 
bilan 
ta ’minlanganligini baholash 2006-yilda 0 ‘rta maxsus, kasbiy va 
oliy ta ’lim markazi tomonidan o ‘tkazilgan.
Oliy ta ’lim xarajatlarini rejalashtirish va davlat tomonidan 
moliyalashtirishning amaldagi tizimi byudjet m ablag‘laridan 
samarali foydalanishni qiyinlashtiradi. Harajatlar bazaviy usul 
asosida, ya’ni o ‘tgan yili erishilgan darajadan kelib chiqqan holda 
aniqlanadi. Bunday yondashuv ta ’lim muassasalari rahbarlarini 
ularga ajratilgan m ablag‘lardan samarali foydalanishga undamaydi,
37

---

chunki joriy yilda qancha resurslar tejab qolinsa keyingi yilda 
byudjet tomonidan moliyalashtirish aynan shu summa miqdorida 
qisqartiriladi.
1999-yilda byudjet tashkilotlarini moliyalashtirishning yangi 
tartibi joriy etilishi bilan byudjetdan tashqari resurslardan nisbatan 
qulay va samarali foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish k o ‘zda 
tutilgan edi. Biroq bunda o ‘matilgan cheklovlar va m ablag‘lardan 
foydalanish ustuvorligi belgilab qo'yilgaligi vaziyatni sezilarli 
darajada 
o ‘zgartirmadi. 
Natijada 
rivojlantirish ja m g ‘armasi 
resurslarining asosiy qismi kreditorlik qarzlarini to ‘lash va moddiy- 
texnika bazasini 
mustahkamlashga y o ‘naltirilmoqda. 
Bunda 
umumiy ta ’limga sarflangan umumiy xarajatlarda ish haqining 
solishtirma salm og‘i deyarli o ‘zgarishsiz qolmoqda. Ish haqi 
miqdorining pastligi oliy o ‘quv yurtlari kadrlar salohiyatining 
yomonlashuvi, ta ’lim sohasida turli tartib buzarliklar sodir etilishi, 
professor o ‘qituvchilar va m a ’muriy xodim lar o ‘rtasida korrupsiya 
tamoyillarining kuchayishi omillaridan biriga aylanmoqda.